Foar de lins

Masters Neeltsje

Feije fan Keimpe' Hiltsje die sawn jier oer de kweekskoalle. Slimmer en winter stie er alle moarnen trou op 'e healwei achten bus to wachtsjen. Yn 't earstoan brocht er yn 'e fakânsjes kranten roun of helle 'r kwitânsjes op om oan in lytse ynstruijing to kommen. Yn letter jierren foel er wol yn as fakânsjehelp op in kantoar yn 'e stêd.

Foar tsjinst waerd er ôfkeurd om't er to smel oer it boarst wie. Hiltsje sei: ‘Better to smel as to breed en hy is fan 'e soldaterij ôf’.

Doe't de kweekskoalledoar foar it lêst efter him ticht gyng, wie er hast fiifentweintich, mar doe wie er ek oer alle boegen klear mei haedakte en alles.

Doe sykje om plak fansels, brieven yn sé, likefolle ôfskriuwers werom.

‘Oanhâlde’, sei Keimpe, ‘de moed net sitte litte’.

En waerd er net bineamd as boppe- en ûndermaster tagelyk, oan in ienmânsskoalle? It kaem mooglik mei om 't er de iennichste gadingmakker wie. De skoalle hie njoggen learlingen, fordield oer seis klassen. Ear't dy bineaming syn bislach krige moasten der likegoed noch inkelde swierrichheden oerwoun wurde. De gemeente siet mei it skoalhûs dat hast noch greater wie as de hiele skoalle.

Hwat soe Feije mei dat hûs? Noch nea hie er nei froulju taeld om 't er mei syn learderij altyd mear as bisteld west hie.

In kosthús koe 't him mâlle skoan dwaen. Hy krige in oanbieding fan de jonge ferverswiddou, dy't in opslûpen fanke fan sechstjin, sawntjin jier yn 'e hûs hie, dêr koe er thúslizze foar net al to folle kostjild.

Nei lang biried koene b. en w. dêr mei akkoart gean, it skoalhûs moast dan ynearsten mar leech stean bliuwe, hja moasten dan letter mar ris wer sjen.

Ien fan 'e wethâlders sei sa treflik: ‘Better it hûs ticht as de skoalle’.

Feije waerd bineamd. By fervers Neeltsje krige 'r it harkenieltsje dat útseach op it hôf. It wie in aerdich keammerke mei in bêd, in tafel, in stoel en in kast, mear hoegde er net.

Feije wie goed toplak komd. Mear as de helt fan syn learlingen hellen him moarns en middeis fan syn kosthûs,

[p. 81]

meiinoar gyngen hja nei skoalle. Dêr hie er it bannich. It famke fan Lute' Marij slet pûr allinne yn 'e earste klas, dy moast er lêzen en skriuwen bybringe. Yn 'e sechste sieten in jonge fan Krist en Marchje fan Sibbele, dy moast er klear meitsje foar de ulo. De oare seis sieten dêr tuskenyn, fordield oer fjouwer klassen, elk frege sines.

As er jouns by frou Postma en Minke yn 'e hûs siet, sei er faek: ‘Ik ban suver ynein. Ik tink dat men better ien klas mei fjirtich bern ha kin, as seis klassen mei njoggen’.

Minke lake der om. ‘Ik stean deis acht ûren yn 'e winkel, moarns en jouns ek noch in healûre fytse, dat is oars hwat’.

Dan skodholle Feije. ‘Ik wurkje mei de holle, it komt der safolle mear op oan’ en it fanke' mem sei't him nei: ‘It komt der almeugende folle mear op oan, bern’.

Yn it doarpke wiene hja mei him holpen, It wie in hantsjefol huzen mei hwat pleatsen der omhinne, fier fan alle forkear. Feije koe 'm dêr och sa goed deljaen. Doe't de dagen koarter waerden sei er: ‘Ik fyn de jounen hjir sa moai, men kin wer ta jinsels komme’.

Meast siet er by frou Postma 'en Mimke yn 'e keamer. Op syn keammerke hie er nammers ek gjin kachel. Hwerom soene hja twa kachels stoke as hja mei ien ta koene? Hja krantten hwat en 'seagen nei de televisy, dan wie 't sa mar tsien ûre. ‘De jounen fleane ek om’, sei Feije as er nei boppen gyng.

Hy wie der al hast trijefearnsjier doe't er om Minke hinne bigoun to draeijen, Net dat er tsjin it fanke ek noch mar in wurd hjir as dêr oer kikt hie, mar fervers Neeltsje hie de eagen net yn'e bûse. Hy droege it bytsje skútelwaskjen foar it fanke ôf, hy gyng oerein om hwat foar har fan efteren to heljen en der wiene mear fan dy lytse dingen as in dúdlik biwys dat him de eagen foar Minke iepengyngen. En o, it wie dat fanke sa wolgefallich, it wie oan alles to fornimmen. Mei argewaesje seach har mem it oan, dit moast bileaven gjin fuortgong nimme, mar it near op lein wurde, hwat gauwer hwat better.

Op in middei ûnder iten doe't it fanke yn Snits wie, bigoun hja der tsjin Feije oer.

‘It is yn it minst net dat ik my mei jou dingen bimuoije wol, master, mar meije jo Minke net in bytsje al to graech lije?’

Hy krige in kleur oan it hier ta en wie folsein fan it stik. Hy miende mar dat it in swier geheim wie, dêr 't hy allinne fan wist en nou waerd er ûnforhoeds op in antwurd ferge, fan it fanke har mem ek noch wol.

Hy koe mar min út 'e wurden komme en woe't forhimmelje.

Frou Postma kaem him tomjitte. ‘It is net dat ik dêr in wurd kwea fan sizze wol, master, goed forstean, mar soe sa'n jong famke in goede frou foar jo wêze?’ Mei har grize eagen seach hja him fergjend oan.

‘Jo moatte om jou posysje tinke, jo binne hjir boppemaster, it hiele doarp sjocht by jo op, nou? Soene jo it oanlizze mei

[p. 82]

in jong fanke fan noch gjin achttjin, hwer kearden jo dan? Dat jo in frou siikje leit foar de hân, it soe foar alle dingen safolle better wêze, jo hoege ek nearne op to wachtsjen, it hûs stiet klear. Mar as ik jo riede mei, (ik siz nochris ik wol my net mei jou dingen bimuoije), mar as ik jo riede mei, siikje dan in hwat âldere frou, dy't lieding jaen kin en wit hwat der yn it libben to keap is’.

Mei de eagen foardel sei Feije ek noch dat er tankber wie foar har goede ried en dat er fan Minke ôfsjen soe.

Foar fervers Neeltsje wie 't gâns woun, mar likegoed duorre it noch in grou healjier ear't hja Feije mei fordrach oan it forstân bringe koe, dat hja de âldere frou wie, bysteat om lieding to jaen.

‘Wy skele ommers mar tolve jier, jonge, hwat is nou sa'n skoftsje tiid op in minskelibben?’

‘It is ek sa, frou Postma’, sei er forstuivere.

Hja glimke guodlik, skelmsk seach hja him oan: ‘Foar dy bin 'k nou Neeltsje, ommers?’

De oaire deis al sei hja tsjin Minke hoe't it der foar stie. It fanke seach fuort om in plak foar nacht en dei.

Har mem sei: ‘It is faeks ek noch it bêste’. Fierder hâldde hja de lieding.

‘Wy moatte net wachtsje mei trouwen, Feije, wy hawwe om ús goede namme to tinken’.

It skoalhûs waerd wer biwenne, Feije wie troud en frou Postma waerd fan jong en âld, ‘masters Neeltsje’ neamd, der wie net in oarenien by.