Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[968] Depersonalisatie

Overlevering

M^1	Manuscript, H-92.
M^2	Eerste typoscript D^1, H-93.
T	Maatstaf 3 (december 1955), p. 686.
M^3	Tweede typoscript, kopij D^1, H-116.
M^4	Derde typoscript D^1, collectie Ministerie van ok&w, H-117.
D^1	Vergeetboek, p. 43.
M^5	Kopij D^2, H-122.
D^2	Verzamelde gedichten, p. 958.

Datering

Vóór december 1955 (M¹)

Tussen 23 maart en 28 april 1961 (M³)

Leestekst

M¹ c

M³ (zie p. 525)

Varianten en correcties

M¹ a-c potlood

M² a typemachine, b potlood (aangebracht ná T)

Titel

M^1-D^2

Depersonalisatie

1	M^1-T		Het schijnt verleden week		in	Amersfoort.
	M^3-D^2		|	|	te	|	|

2	M^1	a	Een middag voor een ander	.	Van	opzij.
		b	[	];	v[an]	[	]
	M^2-D^2		|				|

3	M^1-T		De zakenlui.		De wereld	zonder mij.
	M^3-D^2		|	|	Gewinkel	|	|

[p. 1112]

4	M^1-T		Een bakkersjongen in de Koppelpoort.
	M^3-D^2		Het zet zich binnen stadsgezichten voort.^+

4/5	M^1-D^2		[strofewit]
			M^1-T, r. 5-8:

5

M^1-T

Het zet zich binnen stadsgezichten voort.

6

M^1-T

Bijna de dood; aan mijn leven voorbij.

7

M^1-T

Zo zal het zijn als ik hier niet meer rij.

8	M^1-T		Dan heeft de afzender het laatste woord.
	M^2	b	Belichtingstijd. Ik heb geen klik gehoord.

8/9	M^1-T		[strofewit]
			M^3-D^2, r. 5-10:

5

M^3-D^2

Een bakkersjongen in de Koppelpoort.^+

6

M^3-D^2

Iets aan de hand, is hij van de partij

7

M^3-D^2

en brengt een tweede bakkersjongen voort,

8

M^3-D^2

het fietsje echter in de kiem gesmoord.

9

M^3-D^2

Zo zal het zijn als ik hier niet meer rij.^+

10

M^3-D^2

Belichtingstijd. De klik wordt nooit gehoord.^+

10/11	M^3-D^2		[strofewit]
			M^1-D^2, r. 9(11)-14(16):

9	M^1	a	Letters			figuurtjes		tegen	winkelruiten.
		c	[				]	op de	[	]
	M^2-T		|							|
	M^2	b	[	]:	[					]
		b	Woorden buiten				de taal [op]		[	]
(11)	M^3-D^2		|			|	het mondeling op ruiten.

10(12)

M^1-D^2

Mijn naam en ik gescheiden van elkaar.

11(13)	M^1	a	Er zit al speling tussen		hier	en nu.
		b	[	]	daar	[	]
		c	[	]	[hier]	[	]
	M^2-D^2		|				|

11(13)/
12(14)	M^1-D^2		[strofewit]

+ [← M¹-T, 5]

+ [← M¹-T, 4]

+ [← M¹-T, 7]

+ [← M² b, 8]

[p. 1113]

12(14)	M^1-D^2	Agenten wenken dat ik moet besluiten.
13(15)	M^1-D^2	Vrachtwagens met inboedel ronken zwaar.
14(16)	M^1-D^2	Ik stuur u nog vanavond het reçu.

Commentaar

^1	M^1 is gereproduceerd in Schrijvers prentenboek, p. 52.
^2	Volgens een mededeling van J.C. Achterberg-van Baak was de aanleiding van dit gedicht dat Achterberg zijn eigen naam op een etalageruit zag staan. Vgl. J. Fontein, ‘[Brief aan de redaktie.]’. Tegenover H.U. Jessurun d'Oliveira zei Achterberg in 1959: ‘Ik heb autorijden geleerd nog. Het heeft wel iets van dichten, het is een beeld van elkaar: je spaart uit, je corrigeert afwijkingen. Het is een sensatie om te weten dat je eigenlijk in eergisteren rijdt: [//] Het schijnt verleden week te Amersfoort.’ (H.U. Jessurun d'Oliveira, ‘Gerrit Achterberg’, p. 34.)
^3	Zie [967] ‘Draaiboek’, noot 1.
^4	Zie [930] ‘Deïsme’, noot 3.
^5	Literatuur over het gedicht: Jessurun d'Oliveira, H.U., ‘Bericht uit het hiervoormaals.’ Krijgers Janzen, E., ‘Déjà-vu en Depersonalisatie.’ Loon, T. van, ‘Nog een bericht uit het hiervoormaals.’