Gedichten. Deel 3a. Apparaat

[204] ‘Dien nacht stonden machines in het donker’

Overlevering

M^1	Typoscript, collectie A.L.C. Palies, H-3.
M^2	Typoscript, collectie A.L.C. Palies, H-12.
T	Criterium 1 (mei 1940), p. 184.
D^1-2	Osmose^1-2, p. 22.
D^3	Cryptogamen^1, p. 198.
D^4	Cryptogamen^2, p. 155.
M^3	Kopij D^5, H-122.
D^5	Verzamelde gedichten, p. 223.

Datering

Vóór 1937

Leestekst

M¹

Varianten en correcties

Titel	[ontbreekt] > Instrument M^2-D^5
1	donker. > donker: M^2-D^5
2	Woorden > woorden M^2-D^5
2	taal > taal, M^2-D^5

Commentaar

^1	M^1 is onderdeel van een verzameling typoscripten afkomstig uit het archief van A.L.C. Palies. De typoscripten zijn afschriften van een niet overgeleverd cahier van Achterberg, dat gedichten bevatte uit de periode vóór 1937 (zie ook [159] ‘O donkere, woeste ruiten voor den dood’, noot 3).
^2	M^2 is een doorslag uit het archief van A.L.C. Palies en is overgeleverd met doorslagen van [205] ‘Wat van uw lichaam bleef voorhanden:’ tot en met [208] ‘De nacht wordt transparant als een septembermiddag’ en [314] ‘Weerdood’. De originele typoscripten van deze gedichten stuurde Achterberg op 17 januari 1940 aan Ed. Hoornik, samen met achttien kwatrijnen (zie [159] ‘O donkere, woeste ruiten

[p. 135]

	voor den dood’, noot 4). De zes gedichten werden vervolgens in verschillende afleveringen van Criterium gepubliceerd.
^3	Zetfout in T, r. 2: taal. i.p.v. taal,
^4	Dit gedicht is vertaald in het Engels door P. van de Kamp.
^5	Literatuur over het gedicht: Sande, J. van de, ‘De dichter als machine-schrijver.’