Gedichten. Deel 3a. Apparaat

[155] De verdronkenen

Overlevering

T	Spectrum. Bloemlezing uit de poëzie van jong-protestantsche dichters. Red. B. Bakker e.a. Kampen, [1936], p. 11-12.

[p. 100]

Théophile Alexandre Steinlen, ‘Stromabwärts’ (zie [155] ‘De verdronkenen’)

[p. 101]

M^1	Manuscript, kopij D^1, H-10.
D^1	Eiland der ziel, p. 20-21.
D^2	Cryptogamen^1, p. 49-50.
D^3	Cryptogamen^2, p. 13-14.
M^2	Kopij D^4, H-122.
D^4	Verzamelde gedichten, p. 84-85.

Datering

Vóór 6 juni 1936

Leestekst

T

Varianten en correcties

Titel	De verdronkenen > De Verdronkenen M^1
5	zich zelf > zichzelf M^1-D^4
9	bruggehoofden > bruggenhoofden M^1-D^4
14	hunne > hun D^2-D^4

Commentaar

^1	Er is niet ingegrepen in r. 32: weifelooze, aangezien deze fout in alle bronnen voorkomt. Om dezelfde reden is M^1-D^4, r. 9: bruggenhoofden niet verbeterd.
^2	In een latere mededeling dateerde Achterberg dit gedicht ‘Juni '36’.
^3	Dit gedicht is geïnspireerd op de tekening ‘Stromabwärts’ van Théophile Alexandre Steinlen (1859-1923) (zie afbeelding). De enige bron waarin deze tekening - voor zover bekend - is gereproduceerd, is Simplicissimus van 21 mei 1906, p. 131. Zie hierover T. Dekker, ‘Bij een prent van Steinlen.’
^4	Zie [154] ‘Het namelooze...’, noot 2. Enkele jaren na de publicatie van dit gedicht in Spectrum schreef Bert Bakker aan Achterberg: ‘“De Verdronkenen” maakte reeds zulk een grooten indruk op mij, toen ik het kreeg voor “Spectrum”’ (16 januari 1940). Op 12 maart 1941 noemde hij het gedicht het beste ‘dat ik van je ken: hun hoofden hebben zij bijeengelegd. Ik kende dat, na eenmaal lezen, uit het hoofd. Het is grandioos.’ Zie verder § 5.3.
^5	Zie [339] ‘De verdronkenen’, noot 2.
^6	In een brief van 9 februari 1938 aan Annie Kuiper kwam Achterberg op dit gedicht terug: ‘Ik heb zoo getracht te begrijpen wat Christus' kruisiging voor ons kán beteekenen. Ik schreef in “De Verdronkenen”:... “want een ander kan niet voor mij verdrinken...” Maar hoe kan dan een ander straf ondergaan voor wat hij niet deed? Of was Jezus' dood een vrijwillig op zich nemen van straf voor wat hij wílde gedaan hebben, (hoewel hij heilig was). Hij kende toch angsten, alsof hij alle zonden gedaan had die er maar zijn, n.l. in Gethsemané; of was dat alleen doodsangst, nee toch? Ik vind 't alles zoo moeilijk, maar ik wil werkelijk gaarne trachten te weten, te voelen wat jij zoo onomstootelijk gelooft.’
^7	Dit gedicht is vertaald in het Frans door H. Breuker/F.J. Temple/F. Cariés.
^8	Literatuur over het gedicht: Dekker, T., ‘Bij een prent van Steinlen.’