Een laars vol rozen

[p. 2]

[p. 5]

Aan mijn moeder
Nicolasina Aafjes-Minkels
en

[p. 6]

Aan mijn trouwe reisgezel,
Rafael Angelino, mijn bewaarengel,
tevens geheim Kamerheer Gods en
Beschermheer der Poëzie

[p. 7]

Bij wijze van inleiding

IK zat op mijn gehuurde kamer te Milaan. Het was een grijze regenachtige avond. Ik had heimwee, maar niet naar Holland. Iemand stommelde de trap op. Een ogenblik later ging de deur open.

Ik herkende hem onmiddellijk. Drie jaar geleden had ik hem gezien op de hoogste trans van de Dom. Hij zat daar schrijlings op een stenen balk en keek weg over Milaan en over de wereld. Hij was dezèlfde duivel.

Zonder plichtplegingen zette hij zich tegenover mij aan tafel.

Toen klopte hij met zijn behaarde knokel op het blad en zei: ‘Buona sera. Ik ben je duivel!’

Hij wil mij overrompelen, dacht ik. Daarom zei ik droog:

[p. 8]

‘Jullie duivels zijn anders niet dik gezaaid hier in dit land, noch in het steen, noch in de verf.’

‘Neen’, antwoordde hij even droog, ‘Overigens, jij bent een Noorderling.’ Ik luisterde niet naar wat hij zeide. Ik dacht: drie jaar geleden heb ik hem voor het eerst gezien. Toen was hij van steen. Maar nu zit hij hier in levenden lijve.

Hij scheen mijn gedachten te raden. Er kwam een kleine tinteling in zijn groene ogen toen hij zeide: ‘Drie jaar geleden was je ook in Milaan. Als bedevaarder, geloof ik. Op doortocht en te voet. Ik had je ook toen al willen bezoeken.’

‘O ja’, zei ik op een toon dat hij begrijpen kon dat ik in het geheel niet op zijn bezoek gesteld was.

‘Ja’, zei hij, ‘Maar je liep de gehele dag met je engel gearmd op straat. Ik, wij zevenen, wij zitten met zeven duivels op de Westerkant van de Dom, zagen niets anders dan jou met je engel. Wij zijn overigens alle duivels van Noorderlingen. Was je werkelijk verliefd op hem?’ vroeg hij ineens gespannen.

‘Ik hield van hem’, antwoordde ik en zweeg.

Hij vouwde aarzelend zijn hand open op het tafelblad. Het was of hij om een aalmoes ging vragen. Toen zeide hij: ‘Zou je (hij kuchte) misschien (hij kuchte weer) van mij kunnen houden?’

‘Neen!’ antwoordde ik beslist.

Ik zag hoe zijn behaarde hand zich balde. Maar zijn gezicht glimlachte.

Toen vroeg ik hem op den man af: ‘Waarom ben je hier?’

‘O, ik ben altijd in de buurt geweest’, zei hij, ‘als ik maar enigszins weg kon van mijn stenen balk. Herinner je je nog hoe je 's avonds de tuin van de kostschool inliep als je slapen moest en daar de rozen wegstal? Het was overigens een vuil karweitje’, vervolgde hij; ‘ik moest een heel eind onder aarde voortkruipen om ongemerkt met mijn schouder de rozen een duwtje te geven. Tenslotte: de één wordt ten val gebracht met rozen, de ander, nu ja de ander... Je hebt nog altijd een zwak voor de rozen, niet?’ murmelde hij.

[p. 9]

‘Ja’, antwoordde ik toonloos.

‘Het ergste was dat je aan die bedevaart begon. Je wou gaan zwerven, niet waar? En een der eerste dagen al ontdekte je je engelbewaarder. Jullie struikelden soms over elkanders voeten, zo stevig liepen jullie gearmd. Van Amsterdam tot Rome. Geen kleinigheid overigens.’

Ik zat met mijn hoofd tussen mijn handen en luisterde gekweld naar zijn monotone stem.

‘Herinner jij je hoe je je engel kwijt geraakt bent?’ vervolgde hij. Zonder mijn antwoord af te wachten ging hij verder: ‘Je zat in de kerk Santa Maria degli Angeli en je had bijna geen schoenen meer aan. Excuseer me. Je was juist ter Communie geweest. Ik kan woord voor woord je gedachten navertellen. Je dacht: nu zie ik er uit als een bedelaar. Nog één stap en ik ben het. En ik mòet het zijn. Ik koos het. Toen dacht je aan het leven. Dat was de eerste gedachte aan mij. In alle eerlijkheid gezegd, ik kreeg een schok daarboven op die stenen balk. Ik werd er warm van en had kunnen dansen!’

Hij sprak nog monotoner. Ik keek naar hem door mijn vingers en zag dat hij zijn stem zou gaan verheffen: ‘Toen stond er ineens een dame naast je.

Zij had gezien dat er geen zolen meer aan je schoenen waren. Haar gezicht kon je niet zien. Er hing een zwarte voile voor. Maar haar ogen zag je. Daar had je een leven lang naar gezocht. Zij legde geld voor je neer. Genoeg voor je schoenen. In ruil daarvoor vroeg zij je gebed tot Il Bambino. Je weet wel die pop achter in iedere kerk. Weet je wie zij was?’

Hij kraste met zijn spitse vingers over het tafelblad.

‘Mijn engel!’, riep ik uit, ‘maar tòen wist ik het niet.’

‘Je wist het wel’, vervolgde hij. ‘Je wist op datzelfde ogenblik dat je niet bevreesd hoefde te zijn voor het leven. Dat het ging! Je begrijpt nu zeker ook wel wie er aan de deur van die trattoria in de Vicolo del Malpasso zo vrolijk stond te fluiten toen je binnenging en met dat geld een kruik wijn bestelde.’

[p. 10]

‘Ja jij!’, zei ik terwijl ik mijn handen van mijn gezicht sloeg en hem recht in zijn groene ogen keek.

‘Tranen?’ spotte hij. ‘Ik zal je maar niet vertellen voor hoeveel deuren ik je daarna fluitend opgewacht heb. Maar je engel...’

Ik voelde hoe ik bleek werd toen hij de naam van mijn engel uitsprak.

Mijn hand bewoog naar de inktpot die op tafel stond.

‘Och kom’, beet hij mij toe, ‘wil je je onsterflijk belachelijk maken met een inktvlek op de muur en een duivel waarvan je aan niemand bewijzen kunt dat je hem gezien hebt!’

Hij zag hoe mijn handen trilden. ‘Je kunt je inkt beter gebruiken, om je bedevaart te beschrijven’, riep hij mij smalend toe.

Ik keek hem verrast aan en zag hoe hij onder die blik samenkroop als onder een zweepslag.

‘Inderdaad’, zei ik, ‘ik zal de inkt beter gebruiken. Ik zal schrijven. Maar mijn wraak zal zijn dat er geen woord van jou inkomt!’

Om hem te treiteren bood ik hem een glas wijn aan. Maar hij stak alle vijf zijn vingers in zijn bek en verliet vloekend de kamer. Ik hoorde hem stommelend de trap afgaan juist zoals hij gekomen was.

De volgende morgen beklom ik de Dom van Milaan. Op de hoogste trans bemerkte ik op de stenen balk de zeven duivels. Ik bekeek één voor één hun onbeweeglijke gezichten, maar herkende de mijne niet. Toen bemerkte ik hoe de zevende op het einde van de balk zat met afgewende rug. Nu rest mij niets meer, dacht ik, dan te schrijven.