De Italiaanse postkoets

[p. 154]

De mooiste stad op aarde

Napels, augustus 1959

Ik ken geen volk dat zo trots is op zijn stad als het Napolitaanse volk. Eens doorkruiste ik te voet het gedeelte van de Golf ten noorden van Napels, op zoek naar de grot van Polyphemus, de reus wiens oog Odysseus doorboorde met de punt van een houten paal. Ik vond de grot en schuifelde er doorheen, voetje voor voetje, want ik had geen zaklantaarn bij mij en het was er nachtdonker.

Na een schuifeltocht, die achthonderd meter duurde, geraakte ik aan de andere kant van de berg door een kleine spelonk op een van die idyllische stranden waarvan de Golf van Napels het alleenrecht schijnt te bezitten. De kleine hemelsblauwe baai was vol spartelende menselijke dolfijnen: Napolitaanse signorini en signore. Er was zelfs een visser, die ontdekt had dat het profijtelijk kon zijn voor badmeester te spelen en van hem huurde ik een zwembroek. Na een bad in zee zette ik mij op een rotspunt en werd terstond omringd door een aantal Napolitanen.

Wat ik het mooiste land vond? -

Dan zegt men natuurlijk Italië, ik meen het ook nog - half.

Wat ik de mooiste stad op aarde vond? -

Napels natuurlijk.

Alle aanwezige Napolitanen waren het daar roerend mee eens - Rome, Florence en Venetië waren naar hun inzicht artificiële steden, Napels echter was de enig werkelijk levende stad op aarde. De canzoni Napolitani waren de schoonste liederen op aarde.

[p. 155]

De Vesuvius was de interessantste berg, de Golf van Napels de verrukkelijkste plek op aarde.

Iets nog vreemders overkwam mij op de terugtocht. Ik was ondergronds door de berg op het strand gekomen, ik wilde geen tweede keer de lastige en nogal gevaarlijke tocht in het donker maken en keerde dus bovengronds op goed geluk over de berg terug.

Op zeker ogenblik bevond ik mij - moe en bestoft - op een stuk straatweg waar twee eenvoudige wegwerkers juist bezig waren hun dagtaak te beëindigen. Ik had vijfentwintig kilometer gelopen en wilde nu wel de kortste weg terug naar Napels weten. Ik vroeg hun dus de weg. Zij besloten terstond hun bezigheden te staken en mij, met de bezem over de schouder, een eindweegs naar Napels te begeleiden. Het gesprek kwam vanzelfsprekend op 's werelds schoonste stad: Napels. Bij iedere bocht van de weg beijverden zij zich mij op nieuwe fragmentjes Napels te wijzen en de particuliere schoonheid te prijzen.

Toen zei een van hen in zijn bestofte plunje: ‘Maar als u van Napels het mooiste wilt zien, dan moet u naar Vomero gaan, dat is de buurt der rijken, daar ziet u de èchte signore en signorini.’ In Nederlandse begrippen is dat onvertaalbaar. Vertaald zou het in het Amsterdams, laat ons zeggen in de mond van een Jordaner of Eilander, luiden: ‘Als u Amsterdam op zijn mooist wilt zien, gaat u dan naar de Apollobuurt dan ziet u de echte dames en heren.’ Maar u zult het met mij eens zijn dat er geen Jordaner of Eilander te vinden is, die zulks over zijn lippen krijgt. Zo'n brave Napolitaanse borst echter kan men toch onmogelijk antwoorden: geef mij maar een straat in een volksbuurt waar de hemel verduisterd wordt door een lijkkleurige was. Want zo'n straat, vol wasgoed, is Napels op zijn Napo-

[p. 156]

litaanst. Ik leerde de straat kennen als kind in mijn schoolatlas, daar stond hij afgebeeld.

Zo'n straat is het hoogtepunt van volksleven, hij ligt eigenlijk al in het Nabije Oosten, terwijl het leven er toch nog die typische humaniteit bezit van de landen aan deze zijde van de Middellandse Zee.

Het is natuurlijk waar, de huizen zijn hokken, eet-, zit- en slaapkamer tegelijk en bovendien nog privé-basiliek, want het wemelt er van de heiligenbeelden en heiligenprenten. Men krijgt soms het idee dat er in zo'n woonhol meer heiligen wonen dan in de hemel. Heel de straat is trouwens 'n voorgebergte van hemel, hel of vagevuur. Zie nu eens hier. In een nis in de muur is een gans vagevuur afgebeeld. Een zee van rode stenen vlammen en daaruit rijzen op de naakte bovenlijfjes van zes beeldjes. Het is alles harmonisch verdeeld: drie blote mannentorso's en drie blote vrouwentorso's. Een der mannentorso's heeft een priesterbonnet op het hoofd. Napels is in deze zaken eerlijk en realistisch als Dante. Weliswaar is er onder de vrouwentorso's niet een met een nonnenkap, maar dat zou ook niet kunnen in deze natuurstaat. Het vagevuur bevindt zich achter een traliewerk, maar de Napolitanen werpen er kleine geldstukjes doorheen. Voor de gelovige zielen in het vagevuur, zoals dat heet. Geld van armoedzaaiers. Goud dus. Als men het mij vraagt is dat vagevuur allang door de straat leeggekocht. De priester met de bonnet incluis. Napels is een stad met zoveel overtuigingen als er bewoners zijn. Welk een heerlijke corrigerende functie oefent dat uit op onze noordelijke ernst. Als men door zulk een nauwe straat van Napels is heengewandeld, geeft men geen vierduitstuk meer voor de eigen zware levensovertuiging. Men zegt onwillekeurig in zichzelf: ‘Ridi Pagliaccio.’ - ‘Lach dan Paljas.’