Nieuw biographisch, anthologisch en critisch woordenboek van Nederlandsche dichters. Deel 2

[Johannes Kloeck]

Kloeck (Johannes) of Cloeck, in de laatste helft der zeventiende eeuw, Predikant te Ede, was een vroom verzenlijmer, die, gelijk meerder van zijnen slag, den spotlust milde gelegenheid aanboden. Zijne rijmen zijn beneden het middelmatige en meest alle op in zwang zijnde wijzen ingerigt. Zij beleefden niet te min eenen vierden druk, die te Utrecht, in 1712, het licht zag, onder den titel van Eedesche verlus-

[p. 324]

tigingen of geestelijcke gezangen en Lofzangen op verscheyden voorvallen en gelegentheden t' zamengesteldt, en ten dienste der Zang-lievenden in 't ligt gebragt. Als eene proeve van 's mans kunsttalent en van den smaak dier tijden, verwijzen wij naar het stukje: de Goddelijke Vierschaar, gespannen tot gerigtshandeling tegen en voor De Gemeente in Rechtvaardigheid en Genade, op de wijze: o droevig ongeval; een gedicht, waarin de Satan, als publieke aanklager, de overspeelige bruidt, de gemeente, als beklaagde, Godt den Vader als Regter, God den Zoon als Advokaat optreden en een rey van Engelen het publiek uitmaken. In eene soort van pleidooi, dat gehouden wordt, voert God aan de gemeente deze woorden toe:

O Schandelyke vrouw!

O Schendster van U trouw,

Onwaardig dat uw man Uw weer aanschouw,
Vergeefs is uw versoeck berouw, en rouw

Daar legt myn wet en vloeck, uw schuld,

Myn heylig recht diendt ongekrenkt vervuldt;
My zelfs om U ook niet versaken kan,
'k Moet regt doen My, en U, en uwen Man.

Hoor lezer! welk eene taal hij den kinderen in den mond durft leggen Kindergezang.

De dronkaerts haer reijen

Haer vrolijk gezang

De dronkaerts haer reijen

Haer vrolijk gezang

Wild die beschreijen,

Met een natte wang,

Haer zangen en reijen

Wild die beschreijen

Vlied 's uw leven lang.

[p. 325]

 

't Is beter beschonken } bis

 

Den Heere te zijn } bis

 

En zijns Geest dronken

 

Juichende te zijn;

 

't Is beter beschonken

 

En zijns Geest dronken

 

Dat is Englen wijn¹!

J. Kloeck gaf voorts nog met P. van Zorgen, Gezangen te Utrecht 1717, en afzonderlijk: Gezangen te Utrecht, bij J.J. van Poolsum (zonder jaartal), uit; alsmede Keurlijke Bijbelstoffen, Amsterdam bij N. Bijl 1757. Of deze laatste rijmen, durven wij niet bepalen. Na het geen wij reeds van hem geleverd hebben, zullen onze lezers, even min als wij nieuwsgierig zijn naar den inhoud dier stukken.

R.A. en J.C.K.

1 De benaming Engelen wijn kwam ons vreemd en stootend voor. Wij vonden ze ook bij andere dichters, gelijk bij Carolus Vlieg, in de Val van Adam, (bl. 71) daar hij Adam laat uitroepen:

o! zag ik eens den stroom die langs mijn aangezicht
Nu vloeit, door Hem die rijk beglanst, in 't zalig licht
De bruiloft siert, voor mij, in Englen wijn verkeeren,

En bij J. Feylingius in het Bloemhofje der gedichten [bl. 127].

Wanneer de sondaer weent, dan vloeit een soeten wijn,
Terwijl de Hemel selfs daardoor kan vroolick sijn.

Hier worden de tranen des berouws, welke een zondaar weent, aldus genoemd.,De uitdrukking schijnt ontleend te zijn van den Heiligen Bernhardus, die ergens zegt: Lachrymae penitentium vinum sunt angelorum. Onze Kloeck gaat verder en noemt Engelen wijn als men in den geest des Heeren dronken is. Welk eene profanie! J.C.K.