Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 21

[Adolphis Ypey]

YPEY (Adolphis), zoon van Nicolaas Ypey, werd d.d. 14 Junij 1742 te Franeker geboren, bezocht aldaar in 1762 de hoogeschool en werd 5 jaren later met eene dissertatie de igne, tot A.L.M. et Phil. Dr. bevorderd, bij welke gelegenheid hij tot aanmoediging van de Staten van Friesland een premie van f 250 ontving. In 1769 promoveerde hij als med. dr. met eene dissertatie de putritudine, vestigde zich in zijn geboortestad, verkreeg spoedig een lectoraat in de botanie (1772), waarbij 4 jaren later gevoegd werd dat van medicinae legalis en in 1779 van anatomiae. In 1785 werd hij professor in de wis- en krijgsbouwkunde met den titel van med. en anat. prof. Zamenloopende omstandigheden veroorzaakten dat eerst zijn inhuldiging in 1788 plaats had. Hij sprak toen de Frisiae salubritate nativa optimaque eandem conservandi augendique ratione. In 1795 als vriend van het huis van Oranje van zijn professoraat ontzet, vestigde hij zich als geneesheer te Amsterdam en werd in 1805 in zijn eer en waardigheid te Franeker hersteld als med. inprimis pathologiae et praxeos professor, welk ambt hij aanvaardde met eene rede de praecipuis quae nostra inprimis aetate inclaruerunt, medicorum systematibus. In 1812 beriepen hem curatoren der Leidsche hoogeschool tot opvolger van N. Paradijs, en aanvaardde hij zijn professoraat met eene oratio de incrementis quae a medio inde seculo XVIII cepit medicina.

Hij overleed 28 Febr. 1820 en vond in den hoogleeraar Smallenburg een waardig vereerder zijner nagedachtenis. Zijn portret is door L. Portman in 't koper gebragt.

Hij schreef: Introductio in materiem medicam. Leyd., Amst., Utrecht 1800. 8^o.

Principia anatomico-physiologica, L.B. 1817. 8^o.

Principia Anatomico-physiologica. L.B. 1817.

Elementorum medicinae practicae, editio posthuma. Ad manuscripta defuncti anctoris reducta et aucta studio D.J. Braber, cum praefatione M.J. Macquelyn. L.B. 1818-1827. 4^o.

Institutio medicinae practicae. L.B. 1819.

Systematisch handboek der beschouwende en werkdadige scheikunde, ingericht volgens de leiddraad der chemie voor beginnende liefhebbers door W. Henry. Amst. 1804-1807. 5 dln.

Verbetering en bijvoegsels tot het systematisch handboek der beschouwende en werkdadige scheikunde, ingericht volgens den

[p. 10]

leiddraad der chemie voor beginnende liefhebbers van W. Henry, om te dienen tot opheldering en uitscheiding van gemeld werkje. Amst. 1808-1810. pl. 3 dln.

Handleiding tot de physiologie, ofte tot de kennis van het maaksel en van de werking der deelen, uit welke het menschelijke ligchaam is te zamen gesteld. Amst. 1809.

Verhandeling over de opslorpende tepelen der plantgewassen in Verh. v.h. Zeeuwsch Genootsch. 1773, bl. 363.

Verhandeling over de vraag: welke zijn de geschiktste middelen om den gemeenen man en ons vaderland, zoo ten platten lande, als in de steden tot het gewillig gebruik maken vnn de inenting der kinderpokjes aan te moedigen en om deze praktijk op de minst kostbare wijze, zonder gevaar van de besmetting te verspreiden, aan hun toe te dienen in Verhand. v.h. Bataafsch Genoots. v. Proefonderv. Wijsbeg, 1779. D. IV, bl. 99.

Vertoog over de voortreffelijkheid van de inënting der koepokken boven die der natuurlijke kinderziekte. Amst. 1809.

Aanmerking van de ademhaling in Verh. v.d. Holl. Maats. 1782, bl. 199. Algem. Kunst en Letterb. 1797, D. VII, St. 2, bl. 152, 193.

Vervolg op de 600 afbeeldingen der artsenij-gewassen. Amst. Sept. 1801-1811. 8^o. 65 Tab. naar het leven, gekl. met derzelver Nederl. en Lat. beschrijving, le deel.

Aanmerkingen aangaande de beste manier, om het afkooksel van den koortsbast te bereiden in Algem. Konst- en Letterb. 1819, D. XIX, 3t. 2, bl. 241.

Iets over den oorsprong en het gebruik der veerkrachtige hars of het caoutchouc. Ald. 1807, D. XVII. St. II, bl. 437.

Aanmerkingen over de ligging van zieken bij het zetten van klijsteeren. Ald. 1807, D. XVII. St. 2, bl. 178.

Aanmerking aangaande de betrekkelijke eigenschappen van sommige kwikmiddelen. Ald. 1808. D. XVII, St. 2, bl. 445.

Bericht aangaande eene gemakkelijke en voorspoedige uitdrijving van een lintworm. Ald. 1802, D. XII, St. 2, bl. 359.

Bericht aangaande de uitwerksels eener doorgeslikte omgekromde speld in de keel, slokdarm en maag. Ald. 1797. D. VII. St. 2, bl. 324.

Verdediging der leere van de nieuwere scheikundigen, aangaande de oorzaak der dierlijke warmte bij heetbloedige dieren. Ald. 1799. D. IX. St. 2, bl. 77.

Aanmerkingen aangaande de geneeskundige krachten der geoxygeneerde zelfstandigheden. Ald. 1801. D. XI, St. 2, bl. 378.

Aanmerkingen over den aard der uitwaasemingen van bedorven water. Ald. 1782, D. IV, St. 2, bl. 438.

Antwoord aan J.P. Michell, strekkende tot verdediging der denkbeelden des schrijvers aangaande de schadelijkheid der dam-

[p. 11]

pen van rottend water in Algem. Vad. Letteroef. 1788. D. V. St. 2, bl. 53.

Verhandeling over de kwijling der kwaadaardige te zamenvloeijende pokjes in Verh. v.h. Genoots servandis livibus, 1777, bl. 87.

Verhandeling over het uitwendig gebruik en misbruik van Spaansche vliegen in het algemeen en bijzonderlijk met betrekking tot de vlek- of rotkoortsen, welke sedert eenige jaaren in ons vaderland zoo sterk gewoed hebben. Ald. 1776, bl. 89.

Verhandeling over het onderscheid tusschen delfstoffelijke en plantenzuren en over den invloed van dit onderscheid op de geneeskunde. Ald. 1781, bl. 1.

Verhandeling over het ligchamelijk levensbeginsel in Werk. v.h. Bat. Genoots. v. Proefonderv. Natuurk. 1783, D. VII, bl. 61.

Handboek der materies medica ofte aanwijzing der kentekenen en kragten der voornaamste geneesmiddelen enz., ook dienende tot bevordering van het gebruik der Bat. Apotheek. Amst. 1811. Tweede, verbeterde druk. Amst. 1818.

Handboek der materies medica, verbeterd en met de nieuwste ontdekkingen vermeerderd, uitgegegen door H. Bosscha. Dordr. 1830-1831.

Iets over de gevolgtrekkingen, welke men uit sommige verschijnselen, die bij eenige misgeboorte worden waargenomen, met betrekking tot de werkzaamheden des herzengestel in den gezonden staat van den mensch mag afleiden in Hedend. Vad. Bibliotheek, 1809 D. V. St. 2 bl. 393.

Waarnemingen van eenige stoffen die de verrotting bevorderen of tegengaan in Verh. v.d. Holl. Maats. 1776, bl. 89.

Zie Te Water, Narratio; Siegenbeek, Gesch. d.L.H., D. I, bl. 391, 433; D. II, 250, 251; Holtrop, Bibl. Med. Chir. p. 609-611; Konst- en Letterb., 1820, I, 147; Nieuwenhuis, Woordenb. Aanh.; Verwoert, Kobus en de Rivecourt; Muller, Cat. v. portr., Eekhoff, Leeuw. Bibl. 270. 271.