Biographisch woordenboek der Nederlanden. Bijvoegsel

[Ferdinand Jacob Domela Nieuwenhuis]

NIEUWENHUIS (Ferdinand Jacob Domela), zoon van Jacob Nieuwenhuis, hoogleeraar te Leiden, werd den 3 Mei 1808 te Utrecht geboren. Na de Latijnsche scholen te Deventer en Leiden doorloopen te hebben, studeerde hij aldaar en te Amsterdam in de letteren en godgeleerdheid, werd Theologiae doctor na verdediging eener dissertatie de αντοχειρίας facinore ex religionis Christianae praeceptis et inaole judicanda 1833 en werd achtereenvolgende Evangelisch-Luthersch predikant te Monnikendam, Utrecht en (1842) hoogleeraar aan het Luthersch Seminarium te Amsterdam. Op Zondag den 25 April 1869 werd hij in de Evangelisch-Luthersche kerk te Deventer predikende, in het voorgebed door een aanval van beroerte overvallen en bewusteloos van de kansel gedragen. Na de eerste verzorging van een paar geneesheeren, kwam de lijder bij en werd naar het landgoed Nieuw-Rande onder Diepenveen teruggevoerd, bij welk eigenaar, den oud-gouverneur-generaal A.J. Duymaar van Twist, hij gelogeerd was, Woensdags daaraanvolgend overleed. Hij maakte zich vooral als kanselredenaar beroemd en gaf in het licht:

Commontatio de Renati Cartesii commercio cum philosophii Belgicis de que philosophiae illius temporis in nostra patria ratione, door de Leuvensche Akademie met goud bekroond.

De hooge feesten der Christelijke kerk en derzelver oorsprong en bestemming (1834).

Herinuering aan Mr. S.C. Klinkhamer (1834).

Handleiding tot het onderwijs in de Christelijke Godsdienst (1838).

Leerrede over II Kor. XIX:30, uitgesproken op danken bededag, den 21 Junij 1840.

Voornaamste bijzonderheden vau de kerkelijke geschiedenis (1841).

Kort en eenvoudig onderwijs in de Christelijke godsdienst (1841).

[p. 383]

Redevoering bij de plegtige inwijding van het Evangelisch-Luthersch Wees- Oud Mannen- en Vrouwenhuis (1842).

Verdediging der Nederlandsche Evangelisch Luthersche Kerk tegen de beschuldiging van Dr. C.A. Harless.

Beknopte lijbelsche geschiedenis in vragen en antwoorden (1844).

Christen- en wereldzin, tevens Christelijke wekker. Naar het Hoogd. van Karl Steiger (vrij bewerkt 1844).

Opwekking tot Bijbelverspreiding (1844).

Oratio de varia matatione, quam, teste historia, in patria nostra subiit Ecclesia Lutherana (1845). In 't Nederd. vertaald door J. Tideman.

Gedenkboekje voor Christenen (1845).

Viertal feest- en gelegenheidsredenen gehouden in de Evangelisch-Lutersche gemeente te Utrecht door Nieuwenhuis, Millies en Decker (1845).

Twaalf preken over teksten uit het Oude Testament (1845).

Opwekkende rede voor het Bijbelgenootschap (1846).

Het Avondmaal volgens de Heilige Schrift. Een Brief (1846).

Het Avondmaal in de Christelijke kerk. Eene voorlezing die niet is voorgelezen (1847).

Schets der Christelijke Zedeleer (1849).

Twaalf preken over teksten uit het N. Testament (1850).

De leer van het H. Avondmaal (1852).

Geschiedkundig overzigt der vroegere zorg van de Ned. Luth. Kerk voor de opleiding tot het herder- èn leeraarambt (1852).

Wie zegt gij dat ik ben? Leerrede over Matth. XVI: 15b (1852),

Lize Seraing en Amsterdam, verantwoording aan zijne hoorders van 28 Nov. 1852.

De oorsprong en de belooning van het geloof in den Christus, den zoon des levenden Gods, volgens Matth. XVI:17-19 (1854).

Wat gewordt er mij voor? Eenige tuigenis voor 't Ned. Zendelinggenootschap (1854).

Geschiedenis der Evangelisch-Luthersche gemeente te 's Gravenhage (1855).

Abraham des Amorie Van der Hoeven, beschouwd als een voorbeeld der Kan. welsprekendheid (1856).

Wat ik heb, dat geef ik u. Eene preek over Handel. III: 5b (1856).

Geschiedenis der Amsterdamsche Luthersche gemeente (1856).

B. Bouvier, Christelijke ziekentroost, met een aanbevelingsbrief van D.N. (1858).

Leven en karakter van Abraham des Amorie van der Hoeven (1859).

[p. 384]

Schets der Christelijke Zedeleer en hare geschiedenis, 2de verbeterde druk (1859).

Opwekkende rede bij het Bijbelgenootschap (1859).

De waarde der fraaije kunsten voor het Christendom. Niet in den handel (1859).

Zedekunde (N^o. 48 der Volksbibliotheek van Weytingh en van der Haart.) (1859).

De zelfontwikkeling op het gebied der Wetenschap en Kunst. (Niet in den handel). (1861).

B.T. Lublink Weddink als prediker beschouwd (1864).

Gedachtenisrede ter viering van het vijftigjarig bestaan van het Nederl. Bijbelgenootschap (1864).

De vooruitgang in de Luthersche Kerk. Niet in den handel (1865).

Naturalisme tegenover H. Scholten, Superneturalisme in verband met den Bijbel, Christendom en Protestantisme (1867)

Schets der inleiding in de Christelijke Dogmatiek (1861).

Feestrede op het 25jarig bestaan van het Wees- en Oude Mannen- en Vrouwenhuis te Utrecht (1867).

Toespraak bij de opening zijner lessen op 5 October 1868, na het overlijden van zijn zoon Francis Coenraad. Niet in den handel (1868).

Schets der geloofsleer, volgens de Symbolische boeken der Luthersche, met vergelijking van de Hervormde Kerk (1869).

Voorts gaf hij bijdragen in de Bijdragen tot de geschiedenis der Evangelische Kerk in de Nederlanden, de Godgeleerde Bijdragen, Kunst- en Letterbode, Geschiedenis der Christelijke Kerk in tafereelen, Geschiedenis der Christelijke Kerk in Nederland, Handelingen der Maatschappij van Ned. Letterk., Evangelisch penningmagazijn, Kerkelijke Courant en vele artikelen in het door hem Moll en Veth uitgegeven Bijbelsch Woordenboek van het Christelyk gezin.

Zie Godgel. Bijdragen 1869, 495; Levensb. der Maats. van Ned. Letterk. 1871; Evang. Penningmagazijn 1869; Ter nagedachtenis van F.J. Nieuwenhuis, Amst., Stud Alm. 1870; Huberts.