Biographisch woordenboek der Nederlanden. Bijvoegsel

[Jacob Frederik Constantijn Moltzer]

MOLTZER (Jacob Frederik Constantijn), eenige zoon van Johannes Franciscus Moltzer, werd den 29en Junij 1784 te Ameide geboren. Vier jaar oud, kwam hij met zijne ouders te Leiden, waar toen zijn vader tot predikant was beroepen. Sedert en met uitzondering van slechts twee jaren, die hij te Woudrichem heeft doorgebragt, bij den predikant Ossenberg, van wien hij de Latijnsche en Grieksche talen aanleerde, heeft hij altijd binnen die stad gewoond, waardoor hare belangen hem naauw ter harte gingen. Op achttienjarigen leeftijd werd hij aan onze hoogeschool als student ingeschreven en vond hij dáár uitnemende leermeesters in de letterkundige wetenschappen, onder anderen Wyttenbach, Siegenbeek, van de Wijnpersse: Zijne studiën in de regten zette hij voort onder de voortreffelijke leiding van van der Keessel, Tydeman en Smallenburg, allen mannen, aan wie Moltzer zich later zoozeer verpligt gevoelde en van wie hij zoo gaarne en zoo dikwijls sprak, inzonderheid van van der Keessel, in wiens regtsbegrippen, in dictaten en geschriften ontwikkeld, hij een bijna onvoorwaardelijk vertrouwen heeft gesteld.

Na een welvolbragt akademieleven promoveerde hij den 24en Februarij 1810, na openbare verdediging van eene zeer breed uitgewerkte en hoogst belangrijke dissertatie over een onderwerp van philanthropische strekking, genomen uit het door hem met voorliefde beoefend strafregt, de causis a reo allegandis, quae doli mali praesumtionem elidunt. Borger, in hetzelfde jaar als Moltzer geboren, en die gedurende zijn kort leven altijd diens vriend is geweest, heeft van dit proefschrift gedicht:

‘Dit boekske kleve aan 's Regters handen,
Dit baken hoed' zijn kiel voor 't stranden
Op Themis breeden oceaan’;

[p. 379]

en van den schrijver:

‘Breek, Moltzer! breek de tijger-tanden
Van elk die d'onschuld aan durft randen;
Zoo klinkt uw naam door stad en landen,
En God en menschheid zijn voldaan’.

Kort na zijne promotie, als advocaat van het hof van justitie voor het voormalig departement Holland toegelaten, heeft Moltzer, gedurende ongeveer tien jaren, de praktijk met lof en eere uitgeoefend, waardoor hij zich eene zeer gunstige bekendheid als regtsgeleerde bij zijne medeburgers heeft verworven en is hij, als pleitbezorger, derwijze geslaagd, dat men zeggen kon dat hij bijna uitsluitend alle praktijk hier ter stede destijds met zijn waardigen tijdgenoot Mr. Lodewijk Casper Luzae heeft gedeeld. Onder de vele pleidooien, door hem in belangrijke zaken gehouden, behoort er een voor de wegens oproer tegen het toenmalig gezag ter dood veroordeelde Rijnlandsche boeren, aan welke rede, met groote welsprekendheid in de Fransche taal voorgedragen, eene zeer loffelijke vermaardheid is te beurt gevallen.

Het schijnt echter dat de practicale loopbaan op den duur hem niet bevredigde. Hij heeft althans eene regterlijke betrekking gezocht, ten gevolge waarvan hij den 4 Julij 1819 tot plaatsvervanger bij het Vredegeregt te Leiden is aangesteld en bij Koninklijk besluit van 22 Maart 1821 tot griffier dezer regtbank is benoemd. Opmerkelijk is het en als een doorslaand bewijs van 's mans erkende regtsgeleerdheid aan te merken, dat hij, na reeds veertien jaren te zijn griffier geweest, nog met Mr. Luzac en den hoogleeraar van Assen, waarlijk een uitmuntend driemanschap, werd aangewezen om over de betwiste regtsmagt der Hoogheemraadschappen een schriftelijk advies uit te brengen. De belangrijkheid van hun rapport, in 1835 uitgebragt, werd destijds zeer geroemd en nog heden ten dage erkend. Den 18 September 1838 is Moltzer als griffier bij vernieuwing aangesteld en heeft hij dus gedurende 46 jaren die betrekking bekleed. Den 11 November 1867 is hij in den ouderdom van ruim 83 jaren overleden.