Biographisch woordenboek der Nederlanden. Bijvoegsel

[Dr. Johannes Pieter Arend]

AREND (Dr. Johannes Pieter) werd den 6^den November 1796 te Amsterdam uit burgerlijke ouders geboren. Hij genoot het eerste onderrigt in zijne geboorteplaats in de school van het departement van het Nut van 't Algemeen. Na het verlaten der school werd hij bestemd voor het vaderlijk bedrijf, 't welke hij vier jaren later verwisselde voor de betrekking van kantoorklerk bij een Duitsch handelshuis, waarop hij zeven jaren werkzaam was. Gedurende dien tijd, maakte hij zich de Fransche, Engelsche, Duitsche, Italiaansche en Spaansche, zelfs de Grieksche en Latijnsche talen eigen, zoodat hij zelfs de dichters in al die talen behoorlijk kon verstaan, Een daarop gevolgd tweejarig verblijf te Hoorn, bragt hem in kennis met geleerde mannen, o.a. met den rector der Latijnsche school Swaan, met wien hij zijne studiën in de oude talen voortzette, terwijl hij van Stahl de Deensche taal leerde. In 1823 naar Amsterdam teruggekeerd, leefde hij aldaar als privaat docent en nam hij de redactie op zich van het Tijdschrift voor binnen- en buitenlandsche letterkunde, waarin verscheidene stukken van zijn hand voorkomen. Toen hij echter tot lector in de Hoogduitsche en Engelsche taal en in de beginselen der wiskunde aan de Doorluchtige school te Deventer, in 1824, was beroepen, beletten hem zijne veelvuldige werkzaamheden, die taak voort te zetten. Behalve het schrijven van onderscheidene verhandelingen en stukken van geschied- en letterkundigen aard, een paar werkjes over de Hoogduitsche taal, eene vertaling van Dante's Inferno, leerde hij gedurende de jaren 1830 tot 1836 de Portugesche, Angelsaksische, IJslandsche, Gaelische en Oud-Boheemsche talen aan. Deze uitgebreide taalstudie moest voornamelijk strekken om hem in staat te stellen tot het schrijven van een groot en belangrijk werk, 't welk hij toen ondernam, namelijk: Eene geschiedenis der dichtkunst en fraaije letteren in

[p. 30]

Europa, waarvan het eerste deel, loopende van het jaar 500-1101 genoegzaam geheel afgewerkt werd. Zijne in het jaar 1842 te Amsterdam in 't licht gegeven proeve eener geschiedenis der dichtkunst en fraaije letteren onder de Angelsaksen maakt een gedeelte dier geschiedenis uit. De voortzetting van dit werk werd een wijl gestaakt door zijne verplaatsing naar Medemblik als leeraar in de Engelsche en Italiaansche talen, ook in de Spaansche taal aan het koninklijk institiuut voor de marine (1837).

Hij verliet nu Deventer, na een eervol ontslag uit zijne betrekking aan de Doorl. school aldaar, van wier feestviering, wegens haar 200jarig bestaan in 1830, hij, op uitnoodiging van curatoren, eene beschrijving vervaardigd had, die op stadskosten werd uitgegeven, en waarvoor hij van curatoren een geschenk in zilver ontving. Ook te Medemblik was Arend niet minder werkzaam, zoo als blijkt uit zijne Handleiding tot aanleering der Spaansche taal, en zijn Manuel de la littérature Espānole, in 1838 en 1839 uitgegeven.

De voortzetting van zijn hoofdwerk de Geschiedenis der dichtkunst en fraaije letteren, waarmede hij zich bezig hield, werd in 1839 afgebroken door het schrijven eener Algemeene geschiedenis des vaderlands, welke taak hij, na rijp beraad, op zich nam. Een berigt van inteekening werd rondgezonden, en een getal van ruim 2500 inteekenaren stelde tot de uitgaaf in staat. Hij bewerkte de beide eerste deelen, loopende van de vroegste tijden tot aan de afzwering van Philips II in 1581, en de vijf eerste afleveringen van het derde deel, waarin de geschiedenis tot in 1585 wordt voortgezet.

In den loop van 1854 verscheen nog van zijne hand eene vertaling van Adolfo de Castro, Geschiedenis der Spaansche Protestanten.

Toen (1850), ten gevolge der vereeniging van het Instituut voor de marine te Medemblik met de Militaire Acad. te Breda, Arend uit zijne betrekking aan de eerstgemelde inrichting eervol ontslagen was, ontving hij eene benoeming tot lector in de nieuwere talen aan het gymnasium te Doesburg en eene als leeraar in de vaderlandsche geschiedenis aan het gymnasium te Amsterdam. Hij meende de laatstgenoemde te moeten aannemen. Hij nam echter maar één jaar die betrekking waar, en verzocht zijn ontslag, om behoorlijk aan zijne geschiedenis des vaderlands te kunnen werken, doch hij overleed den 5^den October 1855.

Aan openlijke eerbewijzen heeft het hem niet ontbroken. De senaat der Leidsche hoogeschool benoemde hem in 1844 honoris causa tot doctor in de letteren, dekoning in 1845 tot ridder der orde van de eikenkroon. De Maatsch. van Nederl. Letterkunde te Leiden, het Provinciaal Utrechtsch Genootschap

[p. 31]

van Kunsten en Wetenschappen en het Oudheidkundig Genootschap te Utrecht benoemden hem tot lid. Ook ndere genootschappen schreven zijn naam op de rolle hunner leden.

Hij huwde in 1824 met G.W. Abbink. Vijf kinderen werden uit dien echt geboren (vier zonen en eene dochter). De laatste stierf in jeugdigen leeftijd, zijn oudste zoon in 1850 als luitenant in het Indische leger te Samarang. Zijn leven is geschetst door A. Beeloo in de levensberigten der Maatsch. van Ned. Letterk. Zijn portret vindt men in het Album der schoone kunst er van 1862.