Biographisch woordenboek der Nederlanden. Bijvoegsel

[Mr. Jan Ackersdijck]

ACKERSDIJCK (Mr. Jan), zoon van Mr. Willem Cornelis Ackersdijck en Maria Elisabeth Bowier, werd den 22^sten October 1790 te 's Hertogenbosch geboren, doorliep de destijds vrij gebrekkige Fransche en Latijnsche scholen aldaar en werd den 1^sten September 1806 als student te Utrecht ingeschreven. Hij hechtte zich aldaar vooral aan van Heusde en de Rhoer, doch de vrees dat de Fransche keizer de Utrechtsche hoogeschool zou opheffen, gaf Ackersdijck aanleiding in 1810 een overhaast einde aan zijne akademische studiën te maken, door eene promotie op theses, die toonden, dat de staathuishoudkunde hem reeds toen niet vreemd was.

Hij vestigde zich als advokaat te Utrecht en had weldra een aanzienlijke praktijk. Na de heugelijke omwenteling van 1813, nam hij dienst als vrijwillig jager te paard, en trok als zoodanig naar Parijs. Te Utrecht teruggekeerd, hervatte hij de praktijk, doch weldra kreeg hij andere werkzaamheden. In 1816 belastte hij zich met het opmaken van den Catalogus van de bibliotheek der hoogeschool en kreeg hij de benoeming tot regter-plaatsvervanger bij de regtbank van eersten aanleg te Utrecht en in 1817 werd hij benoemd tot substituutgriffier bij dezelfde regtbank, en eenige maanden later tot secretaris van curatoren der hoogeschool, in welke laatste betrekkingen hij gebleven is totdat hem in 1825 een leerstoel aan de hoogeschool te Luik werd opgedragen. In dien tusschentijd deed hij, die een groote neiging tot reizen had, jaarlijks uitstapjes. Zoo bezocht hij achtereenvolgende alle landen van

[p. 9]

westelijk Europa, Ierland tot Kazan in Rusland en van Lapland tot Palermo.

Den 31^sten October van het genoemde jaar aanvaardde hij zijne bediening te Luik, met eene or. de utilitate quam studia inprimis historica et politica peregrinationibus captent, doch hoezeer aangesteld bij de juridische faculteit, waren het geen regtskundige vakken, maar staathuishoudkundige, statistiek en staatkundige geschiedenis, die hij onderwees. Geen werkkring kon voor hem geschikter zijn dan deze.

In Augustus 1830 brak ook te Luik de omwenteling uit, die Belgie van Nederland heeft afgescheiden. Ackersdijck week dien ten gevolge naar Aken en zocht zijn troost in het reizen. Na een kort bezoek in het vaderland, vertrok hij weder naar Duitschland, waar hij tot in Julij 1831 bleef. Het langst vertoefde hij ditmaal te Berlijn, en woonde aldaar de collegiën bij van de hoogleeraren Hoffmann over statistiek, van von Raumèr over geschiedenis en van Hegel over philosophie der geschiedenis. Intusschen had hij berigt ontvangen van zijne voorloopige plaatsing bij de universiteit te Utrecht, waaraan hij in 1840 voor goed als gewoon hoogleeraar verbonden werd, doch eerst in 1849 viel hem, na den dood van Brueys, het gewone collegie over staatshuishoudkunde ten deel. Negen en twintig jaren bleef hij als zoodanig werkzaam, toen hij in 1869 zijn emeritaat verkreeg. De laatste helft van dat jaar bragt hij nog in Engeland, Frankrijk en Duitschland door en overleed te Utrecht den 13^den Julij 1861.

Ackersdijck was lid van verschillende geleerde genootschappen, wier vergaderingen hij getrouw bijwoonde. Het meeste wat hij, buiten zijne Reis in Rusland, in het licht heeft gegeven, is verschenen in tijdschriften, als: de Vriend des Vaderlands, Konst- en Letterbode, Tijdschrift van Geschiedenis, Oudheden en Statistiek van Utrecht, de Gids, Bijdragen tot de Staathuishoudkunde en statistiek, door Mr. G. Wttewaal; de Tijdgeest, Bijdragen tot de Nederlandsche en vreemde Koloniën, bijzonder betrekkelyk de vrijlating der slaven, Algemeen Letterl. Maandschrift, Nieawe Bijdragen tot bevordering van het onderwijs en de opvoeding, Tijdschrift voor Staathuishoudkunde en Statistiek, door Mr. B.W.A.E. Sloet tot Oldhuis; Staatkundig en Staathuishoudkundig Jaarboekje, enz.

Soms gaf hij echter ook afzonderlijke kleine geschriften uit, zoo als in 1835, toen een wet was voorgesteld van den buitenlandschen graanhandel door schaalregten te belemmeren, bestreed hij dien maatregel in Bedenkingen over de korenwetten. Toen drie jaren later W.C. Mees, als student een geschrift had uitgegeven, en daarover heftig was aangevallen,

[p. 10]

vatte Ackersdijck de pen op ter verdediging van de wetenschap, die aan de Utrechtsche hoogeschool geleerd werd, en waarvan de leerling niet was afgeweken, in een stuk getiteld: Iets over het ontwerp eener zoogenaamde giro- of handelsbank.

Toen de regering in 1843 een conversieplan van een deel onzer nationale schuld had voorgesteld, keurde hij het hoogelijk af in: Nederlands financiën, Nationale schuld en een Vervolg op dit stuk.

In 1845 verscheen van hem, bij gelegenheid der inwisseling van oude munten, zijn Nederlands Muntwezen;

in 1849, toen de finantieele gesteldheid van ons vaderland weder zeer ongunstig scheen, een bemoedigend stuk: over Belastingen en Bezuinigingen; en

in 1850, bij de laatste regeling van het toezigt over s' Rijks munt, een opstel onder den titel: Over het Collegie van Raden en Generaalmeesters van de Munt.

Zeer juichte hij onze rustige staatshervorming van 1848 toe, en hoogelijk was hij ingenomen met den organiserenden arbeid van het krachtige gouvernement, dat van 1849 tot 1853 aan het bestuur was. Als blijk daarvan, liet hij zich in 1851 zijne benoeming tot lid van den gemeenteraad en tot lid van de provinciale staten welgevallen.

Tweemaal heeft de regering in belangrijke zaken, buiten het universiteits onderwijs, zijn dienst ingeroepen: in 1828 toen hij lid werd eener staatscommissie tot regeling van het hooger onderwijs, en in Jan. 1853, toen hij benoemd werd tot voorzitter van de opgerigte rijkscommissie voor statistiek.

Hij huwde Maria Anna Waltherthum, die hem twee dochters schonk, waarvan de oudste gehuwd is met zijn ambtgenoot Mr. C.W. Opzoomer.

Zie verder zijn biographie door W.C. Mees in Handel. der Maats. van Ned. Letterk. voor 1862. Huberts enz. Biogr. Woordenb.