Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 20

[Roeland van Wijk Jacobusz.]

WIJK JACOBUSZ. (Roeland van) werd, op den 4den Februarij 1801, te Amsterdam geboren. Hij genoot tot aan zijn twaalfde jaar het onderwijs van zijnen vader, den kundigen Jacobus van Wijk Roelandszoon, en, toen omstandigheden dezen verpligtten eene reis naar de Middellandsche Zee te doen, woonde hij, gedurende een jaar, het onderwijs van zijnen oudoom W.J. van Wijk, in zijne geboortestad bij, waarna hij als secondant geplaatst werd bij J.L.A. Charpentier, Fransch en Nederduitsch onderwijzer te dier stede, die vroeger als zoodanig eenige jaren bij zijnen vader was werkzaam geweest. Hier verbleef hij, tot dat deze, na diens terugkomst in het vaderland, als kostschoolhouder te Hattem beroepen werd. Door kinderlijke liefde gedreven, begaf van Wijk zich nu onverwijld naar het ouderlijk huis, ten einde zijn vader, zoo veel in hem was, behulpzaam te zijn, en van toen af stond hij zijnen vader dan ook in alle opzigten met getrouwheid en ijver bij. IJverig oefende hij zich in zijne tusschenuren vooral in de wiskunde, waarin hij, zoowel als in de natuurkunde, groote vorderingen maakte, maar ook tevens in alles, wat den onderwijzer noodzakelijk is; zoodat hij naauwelijks de bij de wet vereischte jaren had bereikt, of hij legde achtervolgens met lof de examens als onderwijzer van den derden, tweeden en eersten rang af, en ontving tevens het regt om in de Fransche, Hoogduitsche en Engelsche talen onderwijs te geven, in welke talen hij zich niet alleen met de gronden, maar ook met alle de klassische schrijvers bekend had gemaakt; terwijl hij, bij dit alles, zijnen vader ijverig behulpzaam was in het zamenstellen van diens Algemeen Aardrijkskundig Woordenboek.

Toen eenige der leerlingen van het Hattemer instituut van A. Booiman, destijds predikant aldaar, later te Scheveningen, onderwijs in de oude talen ontvingen, betoonde van Wijk zich ook dadelijk genegen, om van dit onderwijs gebruik te

[p. 469]

maken, hoewel hij dit naderhand weder varen liet. Toen echter zijn vader eens, zeer toevallig, een bezoek ontving van diens ouden vriend, den Hoornschen rector J.S. Swaan, wist deze hem zulk eenen lust voor de beoefening der oude talen in te boezemen, dat hij, van stonde aan, zich met ijver daarop begon toe te leggen, hetwelk hij door correspondentie met genoemden heer, onder diens leiding, voortzette, tot dat zulks door 's rectors overlijden werd afgebroken. Nu echter liet hij deze studie in geenen deele varen, maar genoot eenmaal 's weeks het onderwijs van den geleerden Zwolschen rector G. Leen. Intusschen nam hij altijd het schoolwerk waar, zoo dat hij alles in zijne tusschenuren gereed maakte, en dat wel in de school, in het bijzijn der jonge lieden, over welke hij tevens het toezigt hield.

Op raad van Dr. Leen begon van Wijk nu zelf onderwijs in de talen te geven, en werd kort daarna tot deelgenoot van zijnen vader benoemd. Toen, ingevolge koninklijk besluit, degenen, die, zonder eenen academischen graad te bezitten, onderwijs in de oude talen gaven, zich moesten aangeven, verkreeg hij een tijdvak van tien jaren, om zich tot den vereischten graad te doen bevorderen; zoo lang een uitstel kon echter zijne eerzucht niet dulden; in de eerst daaropvolgende vacantie begeeft hij zich naar Leiden, alleen met het oogmerk, om te vernemen, wat hij wel zoude moeten weten, ten einde den graad van candidaat in de letteren te bekomen. Hij vervoegde zich ten dien einde bij de hoogleeraren in dat vak, onder anderen ook bij den hoogleeraar Hofman Peerlkamp, die hem raadde, niet te vertrekken, voor hij zijn candidaats-examen had ondergaan, waartoe men hem ten volle bekwaam oordeelde. Dit examen, alzoo op den volgenden dag bepaald zijnde, werd door van Wijk afgelegd, en hij zag zich diensvolgens, reeds bij zijne terugkomst te Hattem, tot den graad bevorderd, tot welks bekoming hij gemeend had, eerst na maanden oefenens, de bekwaamheid te zullen bezitten.

In 1828 vertrok van Wijk, met zijnen bekwamen vader, als hoofdonderwijzer van het stads-instituut, naar Kampen, en was ook daar steeds tot voldoening van ouders en bestuurders werkzaam. Met den rang van candidaat in de letteren had hij echter geenszins het toppunt van zijn streven bereikt, neen, ook dien van doctor in de letteren wenschte hij te bekomen, en dit doel mogt hij bereiken, na in het jaar 1831, te Leiden eene dissertatie de Humanitatis et Philosophiae Graecae primordiis verdedigd te hebben. Drie jaren daarna zag hij zich, in plaats van den toen overleden Weytingh, tot rector bij de Latijnsche scholen te Kampen aangesteld, aan welken werkkring hij, na een lijden van acht maanden, den 27sten November 1839, door den dood ontrukt werd.

[p. 470]

Reeds in 1824 had van Wijk met zijne volle nicht, Petronella Aaltje van Wijk, een huwelijk aangegaan, waaruit negen kinderen gesproten zijn. Als lid des departements Kampen van de maatschappij: tot nut van 't algemeen, getroostte hij zich onderscheidene commissien, deed altijd met genoegen redevoeringen, die gaarne gehoord werden, terwijl hij, als voorzitter van dat departement zoodanig gezien was, dat men hem zelfs dien post levenslang wilde opdragen, hetgeen hij echter meende te moeten van de hand wijzen. Als lid van het muzijkgezelschap legde hij allen ijver tot bevordering der schoone kunsten aan den dag. Met genoegen, misschien met te veel ijver, nam hij, na het overlijden van den conrector Laurentius, ook diens werkzaamheden, tot de vervulling der daardoor veroorzaakte vacature, waar.

Hoewel geen vriend van voor de pers te arbeiden, is men hem toch nog voor eenige zeer nuttige werkjes, betrekkelijk de opvoeding der jeugd, dank schuldig.

Van zijne uitgegevene stukken kennen wij, behalve onderscheidene recensien en opstellen in den Vriend des Vaderlands en in de Bijdragen tot het schoolwezen: Geschenk voor knapen en jongelingen, omtrent de geheime zonden der jeugd; tweede geschenk, of welk beroep zal ik kiezen; Eene omwerking van Rehm, Regelen van voorzigtigheid voor Ouders en Leermeesters; Verhandeling over de emancipatie der Jeugd, door het Kamper Departement der Maatschappij: Tot Nut van 't Algemeen uitgegeven; Tafels voor de Algemeene Geschiedenis; Handleiding voor de Natuurkunde en Leerboekje voor de Grieksche taal (voor eigen gebruik).

Part. ber.