Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 20

[Petrus Wierdsma]

WIERDSMA (Petrus), zoon van Petrus Wierdsma, med. dr. en Emelia of Ymkjen Cluirda, werd te Leeuwarden geboren en den 11 September 1728 gedoopt. Reeds in 1744 verloor hij zijn vader, verliet hij de Latijnsche school en voltooide door eigen oefening niet enkel zijne kennis van het Latijn, maar legde hij zich op de reken- en wiskunde toe en leerde hij de Fransche, Hoogduitsche en Engelsche talen aan, terwijl hij zich op het kantoor van mr. Georgius Hiddema in de regtsgeleerde praktijk oefende, om tot procureur of notaris te worden opgeleid, zoodat hij reeds in 1749, en dus op zijn twintigste jaar, bevorderd werd tot procureur-postulant bij het Nedergeregt der stad Leeuwarden. In het volgend jaar verkoos men hem tot lid der vroedschap dier stad en in 1750 benoemden hem de staten van Friesland tot notaris publicus. Was de regtsgeleerde praktijk eerst zijn hoofddoel en mogt hij daarin eerlang eene zeldzaam geevenaarde hoogte bereiken, spoedig breidde hij zijn gezigtskring uit en wijdde hij zich aan de regtsgeleerdheid. Na in 1775 tot militair-auditeur bij den krijgsraad en 1791 tot secretaris der curatoren van 's lands akademie te Franeker benoemd te zijn, werd hij ook, in den aanvang van 1795, secretaris van het gezantschap, dat van staatswege naar Overijssel werd gezonden, om, zoo mogelijk, met den generaal der Fransche legermagt over het herstel van den vrede te handelen. Nog geen twee maanden verliepen er na de omwenteling, of hem gewierd eene uitnoodiging van de nieuwe staten-generaal der vereenigde Nederlanden uit 's Gravenhage, om een militair strafwetboek zamen te stellen, 't geen hij op zich nam, doch hij wenschte verschoond te blijven van een andere taak, aan hem kort daarna met zes andere uitstekende regtsgeleerden opgedragen, om een burgerlijk strafwetboek voor de provincie Friesland te ontwerpen, wijl hij twijfelde, ja vooruitzag, of die zaak ooit tot een goed eind zou kunnen worden gebragt. Toen zich in het volgende jaar de hevige revolutionairen van het gezag hadden meester gemaakt, en al de representanten, die zich niet met de vlucht redden, door dat schrikbewind werden gevat en op het Blokhuis gevangen gezet, onderging ook Wierdsma, die tot de moderaten behoorde, hetzelfde lot. Hier voltooide hij zijn aangevangen arbeid aan het wetboek dat, na zijne invrijheidstelling, door de Bataafsche republiek goedgekeurd en als wet afgekondigd, gedurende elf jaren en later van 1813-1815 kracht van wet behield. Nog voor hij ondervond dat deze zijne moeite niet te vergeefs was

[p. 191]

geweest, werd hij den 14 November 1798 weder opgeroepen om met 16 andere regtsgeleerden uit geheel Nederland een burgerlijk en strafwetboek voor de Bataafsche republiek te ontwerpen. Hij arbeidde met ijver aan deze taak schoon zonder gevolg, wijl later een wetboek, meer op den leest van het Fransche regt geschoeid, is ingevoerd. Ook vervolgens zag Wierdsma zich dikwijls in de gelegenheid gesteld hulp en raad te geven en bepaaldelijk deed hij dit als lid eener door het staatsbewind benoemde commissie, om, ingevolge art. 63 van de nieuwe staatsregeling voor het Bataafsche volk van 1801 een ontwerp in te dienen van den voet en de inrigting van het bestuur van dit departement, hetgeen tengevolge had dat hij den 21sten Junij 1802 benoemd werd tot secretaris van dit nieuwe departementaal bestuur van Friesland.

In 1806 benoemde koning Lodewijk Napoleon hem tot staatsraad in buitengewone dienst voor de sectie van wetgeving en algemeene zaken, en in 1807 bekroonde die vorst deze gunst door hem tot ridder van de koninklijke orde van Holland te benoemen. Kort daarna werd hij van zijn zwaarwigtigen post van secretaris ontslagen, doch bleef als assessor van den landdrost van Friesland aan het provinciaal bestuur verbonden, eene betrekking waarin hij tot de inlijving van ons vaderland volhardde. Hij overleed den 31 December 1811, in den ouderdom van bijna 82 jaren en ruim 3 maanden en werd weinige dagen daarna te Beetgum begraven. Zijne bibliotheek, schilderijen en handschriften werden in Junij 1813 te Leeuwarden verkocht.

Hij was in 1762 gehuwd met Jeltje van der Feen, uit een deftig geslacht te Leeuwarden, die hem drie kinderen naliet.

Zijne schriften zijn:

Verzameling van stukken betrekkelijk de gehoudene besoignes over de militaire jurisdictie in de provincie van Friesland. Leeuw. 1784.

Oude Friesche wetten met eene Nederd. vertaling en ophelderende aanteekeningen voorzien. Campen en Leeuw. 1782 en 1788, 2 stukken. Het beloofde derde stuk met breedvoerige inleiding is nimmer verschenen.

Verhandeling over het Stemrecht in Friesland. Leeuw. 1792. 8^o. Door mr. A. van Halmael jr. Wierdsma's gouden boek genoemd.

In de Nieuwe Aardrijksbeschrijving voor de Ned. Jeugd door den heer W.E. de Perponcher. Utrecht 1784, komt van bladz. 303-328 eene nauwkeurige beschrijving van Friesland van de hand van W. voor.

Zie de Wal, de Claris Frisiae Jure-Consultis, p. 69, 412; W. Eckhoff, Voorl. over het leven van P. Wierdsma, m. portr. in de

[p. 192]

Vrije Fries, D. VIII. bl. 1 volgg.; Dez., Bibl. der stad Leeuw., bl. 41, [2]03, 252, 271; Dez., de stedel. Kunstverz. van Leeuw., bl. 43, 251; Muller, Cat. v. portr.