Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 20

[Tobias van Westrheene]

WESTRHEENE (Tobias van), werd geboren 26 September 1825 in 't Hof van Delft, waar zijns vaders houtzaagmolen stond. Hij werd echter aanvankelijk opgevoed in den Haag onder zijn grootvader, die hem wilde laten studeren, maar de knaap had een heimwee naar buiten en kwam weêr bij zijn vader, die hem nu in zijn zaak opleiden zou. Hij genoot daar het onderwijs van Lallemand, toen gouverneur van het talrijk gezin, raakte in kennis met den figuurschilder W.H. Schmidt en werkte van zijn 19de tot zijn 24ste jaar in het atelier van dezen voortreffelijken meester, doch hij kon den vorm niet vatten. Ondertusschen had hij een paar stukjes van romantischen aard in een tijdschrift en jaarboekje geplaatst, en werd hem als van zelf de weg gewezen om met zijn pen gedeeltelijk in zijn onderhoud te voorzien, en na den dood zijns meesters bleef hij, gedurende eenigen tijd, beide, pen en penseel, hanteeren. Reeds in 1850 van Delft naar 's Hage gekomen, maakte hij kennis met S.J. van den Bergh en andere letterkundigen, en in 1851 werd een uitgebreider verhaal, Helena Raven getiteld, in het tijdschrift Nederland geplaatst. In 1852 en 1854 volgden twee romans: Gelofte en Trouw en Levensrichting. Deze beide bewogen zich op het gebied, waartoe ook verder zijne grootere en kleinere verhalen behooren, dat van het bedendaagsche leven. Zij werden in 1862 gevolgd door den roman: Hoe 't in de wereld gaat. Onmiskenbaar bleek daaruit zijn liefde en gevoel voor muziek. Grooter verdiensten had zijn Jan Steen, historisch-romantische schetsen in 1864 uitgegeven.

Na zijn huwelijk met Jacoba van Heyningen, die zich een welverdienden naam verwierf door hare overzettingen van romans en verhalen uit vreemde talen, inzonderheid uit het Engelsch, 22 April 1857 legde hij het penseel neder, en nam toen de nog stoute taak op zich om bijna geheel van zijn pen te bestaan.

Behalve de Kunstkronyk, had hij de redactie van Flora, tijdschrift voor dames, in 1854 bij de Zwaan te Utrecht, die van Lectuur voor de Huiskamer in 1857 en 1858 bij Sijthoff te Leiden, die van Nederland in 1868 en de eerste helft van 1869 bij Loman te Amsterdam. In deze tijdschriften komen een aantal verhalen voor van zijne pen.

[p. 157]

In 1854 belastte hij zich met het in elkander zetten van een werk over den Krim-oorlog, eerst bij Fuhri, later bij Nijgh te Rotterdam, doch deed deze taak weldra aan A. Ising over, omdat hij zich toen aan zijne studiën over Jan Steen wilde wijden. In 1858 nam hij het bijeenbrengen van het Scheffer-Album, bij Kruseman te Haarlem verschenen, op zich en toen hij in Januarij 1859 uit den Haag naar Rotterdam vertrok, gaf hij weder aan zijn vriend Ising ter voltooijing over de bijschriften in het Album der Residentie, uitgegeven door de Geus te 's Gravenhage.

In het vorige jaar 1858 had van Westhreene werkzaam deel aan de redactie van den Tijdstroom.

In October 1861 keerde van Westhreene uit Rotterdam, waar hij aan de (oude) Rotterdamsche Courant was geplaatst naar den Haag terug en zette zijn journalistischen arbeid voort, eerst aan het (oude) Dagblad van 's Gravenhage, totdat dit in 1863 verkocht werd, vervolgens aan de weekbladen de Standaard, in 1865 en 1866 bij van Es te Amsterdam uitgekomen, en het Rotterdamsche weekblad, in diezelfde jaren bij Smits te 's Gravenhage, ook nog aan de Middelburgsche Courant, totdat hij eindelijk in den voorzomer van 1869 als mede-redacteur bij het Vaderland optrad.

Inmiddels ging hij voort met van tijd tot tijd romantische verhalen in verschillende maandschriften te plaatsen. Een zijner laatste de Mellans in het Nederlandsch Magazijn van Gebr. van Es geplaatst, kwam in 1867 afzonderlijk uit, versierd met houtsneden door Schmidt geteekend. Ook had hij in 1854 eene brochure uitgegeven bij Nijhoff te 's Hage, getiteld: Een woord over kunst en kunstbescherming in Nederland. Het was het eerste wat hij onder zijn naam over kunst in 't licht gaf. Van 1857 tot 1870 wijdde hij zich aan de Kunstkronijk en aan al wat om hem heen in de kunstwereld voorviel, en gaf met de onkrenkbaarste trouw kritiek van de in ons land tentoongestelde schilderstukken, hij deed dit insgelijks van 1854-1859 in den Algemeene Konst- en Letterbode, in wier redactie hij met het kunstgedeelte was belast. In den kring der redacteuren leerde hij Bakhuizen van den Brink kennen, die een weldadigen invloed op hem uitoefende en in 1856 verscheen zijn Jan Steen, étude sur l'art en Hollande, elf jaren later gevolgd door Paulus Potter, sa vie et ses oeuvres, beide maakten zijn naam met lof bekend in Frankrijk, Duitschland, Engeland en Belgie. Tot aan zijn dood toe, was het Westrheenes vurigste wensch om zijne kunsthistorische studien bij te houden en voort te zetten en hoopte daartoe de gelegenheid te blijven vinden in zijne medewerking aan een nieuwe uitgave van Nagler's Kunstlerlexicon. Dr. J. Meijer te Munchen had zich het plan opgevat om dit lexicon geheel om te werken en op de hoogte der weten-

[p. 158]

schan te brengen en noodigde Westhreene uit om voor de Nederlandsche kunstenaar te zorgen. In de eerste aflevering, wier verschijning door den oorlog van 1870 vertraagd werd, gaf Westrheene eenige biografien. Eene reis naar Engeland in 1868 gaf hem aanleiding tot het schrijven eener studie over, de Engelsche kunst, in den loop van dat jaar opgenomen in de Gids.

Hij richtte met C.G. Withuys te 's Hage de rederijkerskamer de Nieuwe Korenbloem op, was in 1868 secretaris van het Xde taal- en letterk. congres te 's Hage, plaatste den 28sten November van datzelfde jaar den marmeren gedenksteen in het huis op de Dunne Bierkade n^o. 17, waarin Paulus Potter heeft gewoond. Hij was bestuurder later eerelid van het genootschap Oefening kweekt kunst en hield er den 24sten December 1868 eene gedachtenis-rede over den ontslapen dichter S.J. van den Bergh.

Ook was hij lid van de Maats. van Ned. letterkunde en van de Gentsche maatschappije De taal is gansch het volk. Hij overleed den 4den October 1871.

Zijn leven is geschetst door A. Ising, voorkomende in Levensberichten der maats. v. Ned. Letterk., 1872.