Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 19

[Adriaan van de Velde]

VELDE (Adriaan van de), beroemd landschap- en dierenschilder, zoon van Willem van de Velde, de oude, werd in 1636 te Amsterdam geboren. Nog zeer jong werd hij bij Jan Wijnands te Haarlem ter leerschole gezonden. Toen hij, bij zijne aankomst de door hem vervaardigde teekeningen liet zien, stond Wijnands verbaasd, en riep zijn vrouw, als door een profetische ingeving uit: ‘Wijnands! een meester is geboren!’ Deze voorspelling werd bevestigd. Verbazend waren zijne vorderingen, en op een leeftijd dat anderen beginnen te teekenen, was hij reeds een meester in

[p. 68]

het schilderen, teekenen en etsen. Van zijn jeugd af had hij zich naar de natuur geoefend, 'tgeen uit zijn kunstwerk, dat overigens een geheel oorspronkelijk karakter heeft, blijkt. ‘Zorgvuldig,’ schreef Immerzeel, ‘in zijne teekening, roerend en schoon in zijn koloriet en effect, vlak en meesterlijk is zijn penseeltoets, geestig en verscheiden in zijne ordonnanties, toont zich van de Velde een genie, nagenoeg gelijk te stellen met van Berchem, die misschien door niemand overtroffen wordt dan door Paulus Potter.’ Doch niet alleen in het landschap met veldgedierte, maar ook in het geschiedkundig vak gaf hij proeven van een ongemeen talent. Zoo schilderde hij o.a. verscheidene Passiestukken voor de R.C. kerk in de Spinhuissteeg en een Afneming van het kruis voor die op de Appelmarkt te Amsterdam. Groote prijzen werden er bij zijn leven en vooral na zijn dood voor zijn kunst besteed. Een bergachtig Landschap gold op de verkooping van Cremer f 2,070.00, een landschap met koeijen en schapen op die van Pot f 3,000.00, een landschap met een herder, eene vrouw en onderscheiden velddieren voor f 7,650.00 en voor het kapitaalste stuk, dat van dezen meester bekend is, voorstellende een Brabantsch landschap, in den omtrek van Antwerpen, werd op de verkooping van Gerrit van der Pals, f 10,000 behaald.

Te Rome werd op de veiling van den kardinaal Fesch, door lord Herford, voor Jacob verlaat zijn vaderland 25,000 francs en op de verkooping van Ph. Patureau te Parijs in 1827 een landschap met figuren en vee door denzelfden 23,500 francs betaald.

Het koninklijk kabinet te 's Hage bezit van dezen meester een boomrijk landschap met beesten en een gezigt op het Scheveningsche strand met eenige visschers. In 'sRijks museum te Amsterdam vindt men van hem een landschap met rustend en grazend vee en eenige figuren en een heuvelachtige streek met eene hut, voor welke eene vrouw gezeten is; regts een landman, op een wit paard, langs schapen en verdere stoffaadje.

Belangrijke prijzen werden er ook voor zijne teekeningen betaald. Op sommige verkoopingen gold eene met de pen en roet of met sapverw bewerkte teekening f 1,190.00. Op de verkooping van de Vos golden drie teekeningen, een afloop van eene weide met koeijen en paarden f 1,190.00, een boschgezigt met een rustenden jager en hond f 1,350.00 en een landschap met een breede rivier, met een herder, koetjen en andere stoffaadjen f 1,350,00. Van de Velde handteerde ook de etsnaald. Bartsch geeft eene beschrijving van 21 door hem geëtste prenten. Op de verkooping van den Grave von Fries werd dit stel prenten met f 992.00, drie land-

[p. 69]

schappen met stoffaadjen, bij Bartsch onbekend, met f 555.00 en een liggende koe in een landschap, even zeldzaam en bij Baatsch onbekend, met f 120.00 betaald.

In het Museum van der Hoop berust eene schilderij, waarop Adriaan van de Velde, zich zelve, zijne vrouw en kinderen heeft afgebeeld. Houbraken en Descamps geven zijn portret.

Zie Immerzeel; Kramm; Verwoert; Kobus en de Rivecourt; Muller; Cat. v. portr.