Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 17. Eerste stuk

[Hebman Schinkel]

SCHINKEL (Hebman), stamde af van een aanzienlijk Delftsch geslacht, dat zich in Noord-Brabant, België, en welligt ook in Duitschland en Zwitserland verspreid heeft. Hij werd in 1535 of 1536 te Delft geboren. Welke betrekking zijn vader bekleed, wie zijne moeder was, is niet bekend, doch zijn grootvader Herman was waarschijnlijk in de eerste helft der 15^de eeuw raad der veertigen der stad Delft. Tijdens dat Herman boekdrukker was te Delft, woonde zijne ouders te Montfoort. Waarschijnlijk begon hij in 1563 den boekhandel, waartoe hem den 22 September van dat jaar octrooi werd verleend. Slechts 4 der met zijn naam gedrukte werken zijn bekend.

Placcaet ordinantie ende edict der Co. Maj. tot extirpatie der Secten; ende constructie van onsen ouden oprechten ghelove ende catholyxsche religie in zijne erfnederlanden. Ghedruct tot Delft bij Herman Schenckel, bij die oude kercke, op den hoeck van de Schoolsteech in 4^o. 8 blz.

Placcaet ende Ordonnancie der Co. Maj. beroerende de continuatie van der Munten van den voorgaende jare LXIII, tot Sint Jans misse. Ao. LXV. Ghedruckt tot Delft bij H. Schenckel 4^o.

Van den oprechten Godsdienst der Heyligher Misse, waerdelick ende bequamelyck te hooren. Door Willem Damasi Lindanum, Bisschop tot Roermondt. kl. 8^o. groot 78 pag.

Een cort beregtsel, ende lichte maniere om Christelick te Biechten. Door denzelfden kl. 8^o. 30 pag.

Zonder zijn naam verschenen:

Bekentenisse des Christelicken geloofs, na de Heylige Schrift, achtereenvolghende de wtlegginge der oude vaderen, der eerster kercken etc. door Theodorum Bezam eerstelick in latyn gheschreven: ende nieuwelick in Nederlandtsche spraecke overgheset. Met een register der voornaemster Hooftstucken.

In deze uitgave komt insgelijks voor:

Eene andere korte bekentenisse des gheloofs uit de voorgaende ghenomen, door den selven autheur. (fol. 155-163). Vermoe-

[p. 356]

delijk bestaat er een afzonderlijke uitgave van dit boeksken. Theod. Verburg gaf er een herdruk van achter zijnen Delftschen Martelaer. Delft 1652, ook bestaat er eene uitgave van 1571. 8^o. Zonder naam van plaats of drukker.

De Psalmen Davids: ende andere lofzangen wt den Fransoyschen dichte, in Nederlantschen overghesedt door Petrum Dathenum. Ao. MDLXVII kl. 8^o. zonder paginatie, maar met signatuur A tot Z. en Aa tot Ccb. Hierop volgt: de Catechismus oft onderwysinghe in de Christelycke Leere (met paginatie) groot 126 bl. en register.

Deze uitgave, met noten, is gevolgt naar die Ghedruckt buyten Londen, by my Merten Wendelen Ao. 1566, die 2 dach November, 231 folio's in iets grooter formaat dan de uitgave van 1567.

Jacob hield met meer waarschijnlijkheid voor eene uitgave van Herman Schinckel:

Die Psalmen des Conincklijken propheten Davids en ander lofsangen, wt den fransoyschen dichte ghemaect door Clement Marot ende Theodore de Beze, in Nederlandische sprake overgesedt door Petrum Dathenum. Ende door denselven, ten derdenmael oversien ende verbetert.

Mitsgaders den Christelijcken Catechismus, Ceremonien ende Ghebeden. Ao. 1566, kl. 8^o. Met noten 192 folio's of 384 pag. met nog 8 fol. voorwerk:

Vóór deze uitgaaf vindt men:

Eenen kalengier historiael met de jaermercten van diuersche landen, steden ende vrijheden (1567) 16 pag., geheel gevolgd naar le calendrier historial et lunaire, staande insgelijks voor Les CL Pseaumes de David, mis en rime Françoise par Clement Marot et Theodore de Beze. Paris par Pierre Haultin 1567 in 12^o.

Behalve de hierboven vermelde Bekentenisse des Geloofs van Beza, en het Psalmboek van Datheen, gaf Schinkel ook in het licht:

Een claer bewiis van het Heylighe Auontmael onzes Heeren Jezu Christi, wt de eendrachtighe leere der H. Schriftuere der ouder rechtgeloouender christelicker kercken ende oock der confessie van Augsburg. Door de doctoren der H. Schrift en der Universiteit van Heidelberch wt de Hoochduytsche in Nederlandscher spraeke ghetrouwelijken overghesedt. Ao. 1567. kl 8^o.

Het was naar aanleiding van de vier laatste werken, dat Schinkel in regten vervolgd werd, en als het slagtoffer der onregtvaardigste beschuldiging viel. Na vijftien weken zittens werd hij door schepenen van Delft ten zwaarde verwezen. Twee of drie uren voor zijn sterven schreef hij nog een goed getal Latijnsche dichtregels aan zijne vrienden Petrus Forestus van Alkmaar en Cornelis Verheyden van Leiden toegeeigend, en toen hij naar de geregtsplaats ging gaf hij den geleerden Hadrianus Junius eene verbetering aan de hand, rakende de leezing van zeker woord in een van

[p. 357]

Senecas treurspelen. In de plaats van Tanais, in den 42^sten dichtregel van de Octavia, moest men, meende hij Thamesis lezen. 's Daags voor zijn dood, gelijk ook nog op zijn sterfdag (23 Julij 1568) schreef hij aan zijn huisvrouw en nam afscheid van haar, met woorden, die een gerust geweten en standvastige huwelijksliefde ademen. Ook gedacht hij aan zijne kinderen, en zond ze brieven om bij dezelve, wanneer ze tot rijpen ouderdom zouden zijn opgegroeid, aan hunnen vader te gedenken en de raadgevingen daarin vermeld, ten hunnen voordeele aan te wenden. Alle deze brieven zijn bewaard gebleven en uitgegeven. Behalve de doodstraf, vermeldde het vonnis, dat de boeken zouden verbrand en zijne goederen verbeurd verklaard worden. Hij bereikte slechts den ouderdom van 32 jaren.

Hij behoorde tot de geleerden van zijn tijd, gelijk blijkt uit het hier onder vermelde werkje der Delfschen Martelaer. Er bestond van hem een portret, in de kleeding van dien tijd, met het werk de Lingua van Erasmus in de hand houdende. Zijn geslachtswapen was een schild van goud en keel, beladen met een band van sinople.

Hij liet de volgende kinderen na:

1. Bruyn Hermansz. Schinkel, geb. 7 Maart 1567, die zijn vader als boekdrukker opvolgde, in 1610 raad der veertigen en regent van het nieuwe gasthuis te Delft, in 1611 kerkmeester der Oude- en Nieuwe-kerk, in 1615 binnenhavenmeester, en in 1618 andermaal raad der veertigen, was den 19 Dec. 1625 te Delft overleden.

2. Catharina, geb. 19 October 1562, getrouwd met Pieter Ivestensse van Ruyven, in 1605 regentes van het oude gasthuis te Delft. Zij overleed den 16 Nov. 1620.

3. Josine of Justa, geb. 20 Dec. 1564.

Zie Mr. Theodorus Verburg, den Delfschen Martelaer. Delft 1632; Orlers, Beschrijv. v. Leid., bl. 253 (1614 4^o) 340 (1641 4^o); Oudaen, Roomsche Mogentheyt, bl. 146; Brandt, Gesch. d. Ref., D. I. bl. 482-484; Beschrijv. v. Delft, fol. uitg. bl. 634; van Bleyswyck, Beschrijv. v. Delft, bl. 428-431; J.L.C. Jacob, Aanteekeningen over het geslacht en de drukwerken van den Delftschen boekdrukker Hermanus Schinckel, 's Gravenhage; Kok.