Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 17. Eerste stuk

[Alferdus Gerhardus Schilthuis Jz.]

SCHILTHUIS Jz. (Alferdus Gerhardus), werd den 6 Junij 1799 te Groningen geboreu. Zijn vader, die den graanhandel uitoefende, werd hem reeds in 1807 door den dood ontrukt, en in 1814 zag hij ook zijne moeder ten grave dalen. Inmiddels was de jeugdige Schilthuis reeds bij een zijner bloedverwanten in een tabaksaffaire geplaatst; doch deze nijverheid boezemde hem minder belangstelling in dan de handel in granen, waarop hij zich eerlang met goed gevolg toelegde. De aanvankelijke gunstige uitslag zijner handelsondernemingen bevredigde echter die veelomvattenden en rusteloozen geest van Schilthuis niet. Hij dorste naar een ruimer werkkring, waarin hij de plannen tot bevordering der welvaart van zijne provincie en van het vaderland kon verwezenlijken, die telkens in zijn vruchtbaar hoofd oprezen.

Daartoe ontbraken hem echter grondige statistische en staathuishoudkundige kennis, en de kunst om zijne gedachten duidelijk en in aangenamen vorm uit te drukken.

Naauwelijks was het hem duidelijk geworden, wat hem ontbrak, of hij wijdde al zijn vrijen tijd aan de beoefening van wetenschap en letteren. Spoedig bleek het dat hij geen nutteloozen arbeid had verrigt, meer en meer begon men ook in hooger beschaafden en meer wetenschappelijken kring zijn onderhoud en omgang te zoeken en zijne medewerking op prijs te stellen. Onderscheidene eervolle benoemingen gaven daarvan weldra het bewijs. Toen in 1829 te Groningen een kamer van koophandel en fabrieken werd opgerigt, behoorde Schilthuis onder de eerste leden. In 1832 werd hij consulair agent van Groot-Brittannië, voor welke betrekkiug hij in 1845 bedankte, tengevolge eener ministeriële resolutie, waarbij de betrekking van lid eener kamer van koophandel en fabrieken onvereenigbaar werd verklaard met die van handelsagent eener buitenlandsche mogendheid.

In 1837 werd hij benoemd tot regter-plaatsvervanger in de regtbank van koophandel te Groningen; en bij gelegenheid der vrijwillige leening werd hij met W.J. Meurs Wichers aangesteld tot lid der commissie van eind onderzoek voor het tweede gedeelte der wet van 6 Maart 1844, die gelukkig hare hoogst onaangename taak niet heeft behoeven te vervullen. Inmiddels was zijne belangstelling voor alles, wat de nijverheid betrof, niet slechts binnen maar ook buiten de provincie Groningen bekend geworden.

In 1836 werd hij corresponderend lid van het Friesch genootschap van proefondervindelijken landbouw, en in 1837

[p. 333]

directeur van het genootschap van nijverheid, gevestigd te Onderdendam. In September 1844 boden hem eenige landbouwers in het Oldambt een gouden korenschaal aan, tot bewijs van erkentelijkhefd voor de sedert verscheidene jaren en in vele opzigten aangewende pogingen om de belangen van den landbouw te bevorderen.

Reeds was Schilthuis destijds ook als redenaar en schrijver opgetreden. In September 1839 hield hij te Onderdendam, bij gelegenheid eener algemeene vergadering des genootschaps eene (onuitgegeven) redevoering over den landbouw van Denemarken en Mecklenburg,

In 1840 plaatste hij in den Konst- en Letterbode eene beoordeeling van Diederich's Woordenboek van handel en nijverheid, betrekkelijk het artikel Groningen. Drie jaren later hield hij te Onderdendam eene voorlezing onder den titel: Iets over den oorsprong en het wezen van het Duitsche tolverbond en deszelfs invloed op de nijverheid, in 1844 te Groningen uitgegeven. In 1850 verscheen een ander geschrift, getiteld: Vereenigingen tot weldadigheid en inrigtingen ter bevordering van volksopvoeding en algemeen welzijn, bijzonder voor den minvermogenden stand den 1 September 1850 te Groningen bestaande.

Zoo was Schilthuis reeds jaren lang in onderscheidene betrekkingen tot bevordering van het welzijn zijner provincie werkzaam geweest, toen hij in 1850 tot lid der provincialeen twee jaren later tot lid der gedeputeerde staten benoemd werd. Deze nieuwe en belangrijke werkkring was volkomen voor een man van zijne veelzijdige vermogens en zijnen rusteloozen ijver berekend; en daar zijne handelszaken in den laatsten tijd eene minder voordeelige wending hadden genomen, hield hij zich sedert dien tijd bijna uitsluitend met de vervulling zijner ambtspligten en letterarbeid bezig.

In 1852 werd zijne prijsverhandeling over de Verhouding van den landbouw tot den bodem en de bevolking, den toestand van de landbouwende klasse in Nederland en de verbetering daarin mogelijk en wenschelijk, door de Hollandsche maatschappij te Haarlem met goud bekroond. In 1854 verscheen zijne Redevoering over eene algemeene verbetering der scheepvaartkanalen in de provincie Groningen, en in 1859 zijne Toelichting van de belangrijkheid en de rigting der Noordelijke spoorwegen in Nederland. Bovendien leverde hij in Bijdragen tot de kennis van den tegenwoordigen staat der provincie Groningen; uitgegeven door de commissie voor de statistische beschrijving der provincie, waarvan hij bij de oprigting in 1854 lid was geworden, eene zeer belangrijke Statistiek van de ambachtsen fabrieksnijverheid in de provincie Groningen, geplaatst in het 11^e deel (1860) bl. 199-228. Hij was lid van het prov. Utr. Genoots. van kunsten en wetenschappen (1854), van de

[p. 334]

koninklijke academie van landbouw van Zweden te Stokholm (1856), der vereenigde statistiek, gevestigd te Amsterdam (1858) en der Maats. van Ned. Letterk. te Leiden. Hij huwde in 1822 Cenradina Catharina van Delden en overleed den 19 September 1859.

Zie zijne biografie door O. van Rees, in de Levensbeschrijvingen der gestorvene leden der Maats. van Ned. Letterk. te Leiden 1860.