Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 16

[Adriaan Romanus]

ROMANUS (Adriaan), of wel Adriaan Romain, een in zijn tijd zeer geacht wiskundige, werd den 29 September 1561 te Leuven geboren. Hij studeerde aanvankelijk in zijn geboortestad in de wis- en gëneeskunde, later te Keulen en vervolgens aan de voornaamste hoogescholen in Italië. In 1586 keerde hij naar Berlijn terug en werd, in plaats van Cornelis Gemma Frisius, die aan de pest overleden was, tot hoogleeraar in de wiskunde te Leuven aangesteld. Omtrent dezen tijd gaf Romanus zijne Methodus polggonarum in het licht, een in vele opzichten merkwaardig werk, waarin hij o.a. de betrekking van de middellijn tot den omtrek eens cirkels tot op 15 of 17 decimalen benaderde. Omstreeks het jaar 1594, toen Rudolf II koning van Hongarije hem, wegens zijn groote verdiensten, tot den adelstand verhief, ontving hij een beroeping als hoogleeraar aan de hooge school te Wurtzburg, welke betrekking hij aannam en in hetzelfde jaar nog aanvaardde, doch slechts een korten tijd heeft waargenomen. In deze stad kwam zijn echtgenoot (Anna Stegia van Amersfoort) te overlijden, na welk ongeval hij zijn ontslag vroeg en bekwam en de stad verliet, om zich elders tot den geestelijken stand te wijden. Hij doorreisde vervolgens een groot gedeelte van Europa en bezocht ook Polen, waar de koning hem in 1610 door zijn kanselier, Jan Zamoski, liet uitnoodigen aan zijn hof te komen. Hij gaf aan dat verzoek gehoor en werd bij zijn komst aangesteld tot openbaar onderwijzer in de wiskunde te Zamose, een stad in de woeste streken van rood Rusland, die hare opkomst geheel aan de zorg van Zamoski te danken had. Het schijnt dat Romanus hier tot in het voorjaar van 1615 verbleven is, toen hij, wegens het voor hem

[p. 440]

ongunstig klimaat, besloot naar zijn vaderland terug te keeren. Hij begaf zich op reis en was voornemens te Spa te vertoeven. om aldaar zoo mogelijk herstel van gezondheid te zoeken. Het mogt hem echter niet gelukken deze wensch vervuld te zien; want daar de krachten hem ontbraken, stierf hij te Mentz in de armen van zijn zoon, den 3 Mei 1515.

De geschriften die Romanus in zijn zwervend leven heeft opgesteld, zijn talrijk; de voornaamste zijn:

1) Ideae mathematicae pars prima, sive methodu polygonorum etc., Authore Adriano Louaniensi, Medico, et Mathematico. Antwerpen 1593 in 4^o. Dit is misschiende 2de druk, want het eerste privilegie is gedagteekend, Brussel 7 November 1593. Volgens Quetelet. (Histoire des sciencec mathematiques p. 132), bestaat er een uitgaaf, die te Leuven gedrukt is.

2) Uranographia sive coeli descriptio, Leuven 1590 in 4^o. 3) Theatrum Urbium, Francfort 1595, in 4^o. 4) Theoria Calendariorum, Wurtzburg 1595, in 4^o. 5) Problema Appolloniacum, ibid. 1596 in 4^o. 6) Apologia pr. Archimede, ad clarissimum Josephum Scaligerum. Exercitationes Cyclicae contra J. Scaligerum, Orontium Finacum et Raymarum Ursum, in decem dialogos destinctae, Wurtzburg, 1597 in fol. 7) Phytologia, ibd. 1598. 8) Idea matheseos universae, ibid, 1602. 9) Speculum, astronomicum, Leuven, 1606 in 4^o. Dit werk is opgedragen aan den Aartshertog Albert, en bevat eene verhandeling over de bolvormige drichoekmeting, die hij later heeft uitgebreid. 10) Canon trigulorum Sphericorum, Mentz 1609 in 4^o. 11) De formatione corporis in utero, Parijs 1615 in 4^o. Venetie 1623 in 4^o.

Als een bijzonderheid vermelden wij ten slotte, dat Romanus in drukke briefwisseling stond met den Leidschen hoogleeraar Ludolf van Ceulen, en hij overigens een hevigen strijd voerde met Joseph Scaliger, aangaande zijn Nova Cyclometria, welk werkje achtervolgens ook door Clavius en Viéta wederlegd is.

Zie Biographie Universelle; Nouvelle Biographie générale par Dr. Heefer; Quetelet, Histoire des Sciences mathematiques et physiques, p. 132-138 Nav. XVIII, (1868) bl. 215, 467, 575, XIX (1869) bl. 85-87.