Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 16

[Radigis]

RADIGIS, zoon van Hermegiskel, koning der Warners of Varni (die het tegenwoordige Rijnland zouden bewoond hebben, en wier naam nog in Warmond leeft), en van diens eerste vrouw, werd, toen hij nog een kind was, door zijn vader, die, door zijn tweede huwelijk met Theodechilde, dochter van Theodorik, koning van Oost-Frankrijk, reeds aan de Franken vermaagschapt was, en zich ook nader aan de Anglen verbinden wilde, aan de zuster van zekeren koning der Anglen of Engelschen, aan welke haar broeder eene aanzienlijke bruidschat had toegelegd, ten huwelijk gegeven. Dit huwelijk werd, of om de jeugd van het paar, of om eenige andere reden, uitgesteld. Radigis bleef bij de Warners, en zijne bruid in Engeland. Toen Hermegiskel zijn dood voelde naderen, verklaarde hij aan de voornaamste der Warners, die zich bij hem bevonden, ‘dat de zucht om 's lands welstand te bevorderen en een vaste vrede met de naburen te behouden, hem alleen had doen besluiten, om voor zich eene vrouw uit het naburig Oost-Frankrijk te zoeken, en zijn zoon eene bruid uit het overzeesche eiland Brittannië toe te schikken; noch dat hij geen kinderen bij zijne Frankische gemalin verwekt hebbende, voorzag, dat de vriendschap tusschen de Warners en Franken te zeer verkoelen zou, wanneer het huwelijk van Radigis met de Britsche prinses voortgang had. 't Was ondertusschen, zijns oordeels, het belang der Warners met de Franken liever dan met de Britten vermaagschapt te zijn. Met de laatsten zouden ze, uit hoofde der verdere afgelegenheid, zich niet dan met veel moeite, en na verloop van een geruimen tijd, kunnen vermaagschappen. De Franken werden alleen door den Rijnstroom van hun gescheiden. Ook waren de Franken veel magtiger dan de Britten, en konden de Warners daarom veel voordeel of nadeel toebrengen, naar dat zulks 't staatsbelang zou vorderen. Onderlinge huwelijken waren het geschiktst, om de vriendschap der Franken te verkrijgen. Werd deze band niet tusschen deze twee volkeren gelegd, de Franken, als de magtigsten, zouden welhaast gelegenheid vinden, om hunne grenzen, tot in het land hunner magtelooze naburen, uit te breiden, of hun, onder 't een of ander voorwendsel, den oorlog aan te doen.’ Zoo sprak hij, en raadde hen aan, na zijn afsterven, zijn zoon te bewegen, zijne trouwbelofte,

[p. 40]

aan de Engelsche prinses gegeven, te breken, en, naar 's lands wijs, zijne stiefmoeder ten huwelijk te nemen.

Kort daarna stierf hij, en Radigis, die hem opvolgde, gaf, op raad der voornaamsten onder de Warners, de Britsche prinses te kennen, dat hij ongezind was het huwelijk met haar te voltrekken, en huwde kort daarna de weduwe van zijn vader. Welhaast kreeg de Britsche prinses hiervan kennis. De hoon, haar door Radigis aangedaan, trof haar te dieper, omdat een verstooten bruid, schoon ongeschonden, onder deze volkeren, als geschonden werd aangemerkt. Zij was dan op middelen bedacht zich te wreken. Vooraf echter zond zij eenige harer vertrouwdste vrienden naar de Warners, om Radigis rekenschap van zijn bedrijf af te vorderen. Toen deze echter, zonder voldoening, terugkeerden, nam zij het mannelijk besluit haren bruidegom den oorlog aan te doen, Men verhaalt, dat zij, in alleriji 400 ligte roeischepen deed uitrusten, met welke niet minder dan 100,000 krijgsknechten werden overgevoerd, zij stelde zich zelve aan het hoofd van dat leger, en liet zich, door een harer broeders, die tot nog toe buiten staatsbediening leefde, op dien togt vergezellen. Voet aan land gezet hebbende, deed zij, aan den uitloop van den Rijn een verschansing opwerpen, waarin zij zich met een klein gedeelte volks begaf, en zond haren broeder met het gros des legers op den vijand af, die, aan den zeekant, insgelijks niet verre van de Rijnmonden gelegerd was. De Anglen of Engelschen vielen terstond op de Warners aan, met zulk een gewenschten uitslag, dat zij verslagen en met den koning op de vlugt gedreven werden. Met deze blijde tijding, keerde het leger, vermoeid van het najagen van den vijand, in de opgeworpen legerplaats terug. De prinses oordeelde echter, dat er niets verrigt was, zoo lang men Radigis niet had geleverd. Terstond zond zij eenige uitgelezene manschappen af, met bevel, om haar, 't kostte wat het wilde, den koning gevangen te brengen. Radigis werd, na lang zoeken, in een digt bewassen woud betrapt, en voor zijn verbeten bruid gebragt, die hem, terwijl hij, bevende van vrees, niet anders dan een smartelijken dood te gemoet zag, alleenlijk vroeg, waarom hij, de beloofde trouw schendende, zich in een ander huwelijk had durven begeven, terwijl hij op hare eer niets te zeggen wist. Radigis verschoonde zich met het bevel zijns vaders en den raad der Warnersche edelen; betuigde berouw over zijn misslag te hebben, smeekte om vergiffenis en beloofde voortaan met haar als zijne echtgenoote te willen leven. Zij beval hem nu te ontbinden en bejegende hem vriendelijk. Hij, ten eenemale in liefde voor de Britsche prinses ontvonkt, voltrok het huwelijk met haar, nadat hij zijne toenmalige echtgenote naar haren broeder, Theodebert, die thans over het Oost-Frankische rijk regeerde, terug gezonden

[p. 41]

had. Zoo deze verstoote vorstin Theodechilde geweest is, heeft zij zich sedert op het stichten en begiftigen van kloosters en kerken toegelegd, en is omtrent het jaar 598, in hoogen ouderdom gestorven. Haar grafschrift door Fortunatus, bisschop van Poictiers, in Latijnsche verzen opgesteld, is nog voorhanden. Zij wordt er in beschreven als de kleindochter, dochter, vrouw en zuster eens konings, welke bijzonderheden, zoo veel men weet, op geene Frankische prinses, die ten dezen tijde leefde, dan op de gemalin van Hermegiskel en Radigis kunnen gepast worden.

Tot dus verre Wagenaar, die zijn verhaal aan Procopius ontleende. Bilderdijk spot er mede, en noemt het een ‘belachlijk sprookje,’ doch vele schrijvers voor en na Bilderdijk hebben het bevestigd en gestaafd. Prof. Van Lennep vindt er vele kenmerken van echtheid in. Molhuysen aarzelde niet het berigt, wat de hoofdzaak betreft, voor waar aan te nemen. Van Buren Schele heeft het romantisch behandeld.

Zie Procopius, de Bello Goth. L. IV. C. XX. in het Corp. Hist. Byz. T. II. p. 216; J. Eckhart, de Rebus Franc. T. I. p. 79, 80; Fortunati. Carm. Hist. Libr. IV. Carm. 25; Wagenaar, Vad. Hist. D. I. bl. 314 volgg. van Wijn, Bijv. en Aanm. bl. 77-79; Bilderdijk, Ges. d. Vad. D. I. bl. 62, D. XIII. bl. 107; Arend, Ges. d. Vad. D. I. bl. 298; van Lennep, Verh. der Tweede Kl. van het K.N. Inst. bl. 185; Molhuysen, de Anglen in Ned, in Nijhoff's Bijdr. voor Vad. Ges. eu Oudh. D. III. St. I. bl. 64; v.d. Bergh, Ned. Volksoverl. bl. 222; Müller den Lex Salica, Alter und Heim. S. 119; J. Watts de Peyster, the Hist. of Caráasia. p. 307.