Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 16

[Floris Radewynszoon]

RADEWYNSZOON (Floris) of Florentius Radewini, werd omstreeks 1360 te Leerdam geboren, verwierf aan de hoogeschool te Praag zijne wetenschappelijke vorming en het meesterschap in de vrije kunsten, en vestigde zich te Utrecht, waar hij een kanoniekaat had, tot dat de predikatiën van Geert Groete bij hem het verlangen deden ontstaan, om met dien godvruchtigen menschenvriend in nadere verbindtenis te treden. Hij ontsloeg zich van zijne rijke prebende en verruilde haar tegen het min aanzienlijke ambt van vikaris der St. Lebuinus kerk te Deventer. Hier ging hij dagelijks met Groete om, en er ontstond tusschen hen de naauwste vriendschap, wier vruchten door onderlinge werken van liefdadigheid en godsvrucht zigtbaar werden. Diep werd hij getroffen op het gezigt van het aantal jongelieden, aan wie Groete, door milde ondersteuning, den weg tot onderwijs open stelde. Hij deelde weldra in hunne werkzaamheid. De schrijfkunst bezat hij slechts zeer gebrekkig, doch hij muntte in boekenkennis uit. Hij zag de handschriften na, bereidde het perkament, dikteerde eigen opstellen, en was onvermoeid om, door handenarbeid, iets bij te brengen ter ondersteuning van behoeftige studenten. Wekelijks gaf hij met hen de opbrengst der vrijwillig opgenomen taak aan Groete over. Welhaast stegen de verzamelde peuningen tot een groote som. ‘Wat belet ons,’ riep meester Florentius eenmaal uit, ‘dat wij in deze klerken van goeden wil de vruchten van onzen arbeid bij elkander voegen, en ons vereenigen tot een vroom gemeenschappelijk leven?’ Dit voorstel beviel Groete uitnemend wel, ofschoon hij beducht was voor hevige tegenkanting van de zijde der bedelmonniken. Florentius haalde zijn vriend over, om eene proef te nemen, of men hunne tegenkanting niet zou kunnen verijdelen, terwijl Groete, door zijnen invloed bij de regering, zoowel als door zijn vermogen aannam, zooveel mogelijk, het nieuw ontwerp te begunstigen. Florentius vereenigde dus in zijn huis, bij de S. Lebuinuskerk, eenige arme jongelingen, en Geert Groete liet in het huis van zijn vader, behoeftige en zedige jonge dochters bij elkander wonen, die met spinnen, weven en meer soortgelijken vrouwelijken arbeid mede in onderlinge gemeenschap voortleefden.

Het aantal jongelieden, aan welke Groete en Florentius huisvesting verschaften, groeide sterk aan, zoodat men bij de inwoners van Deventer ondersteuning moest zoeken, met dat

[p. 38]

gevolg, dat velen zich opgewekt gevoelden, de scholieren van Florentius huisvesting en voedsel te geven. Sommige ingezetenen, en daaronder vele handwerkslieden, namen tot acht en meer jongelingen bij zich. Groete zag slechts het begin van dit werk. Hij vermaakte bij uitersten wil zijne gansche boekverzameling aan de broeders, en Florentius, benevens Joannes van de Gronde, opzigter van het door Groete gestichte Maagdenhuis werden tot boekbewaarders aangesteld.

In weerwil van Florentius' standvastigheid, om aan de stichting van Groete eene duurzame gedaante te geven, scheen de naauwelijks opkomende Broederschap weldra te zullen uiteengaan. Er brak eene besmettelijke ziekte uit. Deze werd door eene hevige pestziekte gevolgd. Op verzoek der nog overgeblevene broeders, verliet Florentius de stad. Hieraan gaf hij gehoor en week met eenige broeders naar Amersfoort. Naauwelijks was de besmetting geweken, of Florentius keerde naar Deventer terug. Hij overleed aldaar den 24 Maart 1400, en werd in het bewind der broederschap door Aemilius van Assche opgevolgd. Zijne beenderen werden, nevens die van Groete, in een hoek der kerk van het paterhuis te Deventer, in het jaar 1697 gevonden, nevens een daarbij gevoegd en op een leijen bord ingesneden gedenkschrift. Beider beenderen zijn daarna tenzelfden jare, op verzoek van Hermannus Petri, prior van het paterhuis te Emmerik, overgevoegd, waar zij in de sacristie der kerk begraven werden, met een bijschrift, dat men bij Dumbar leest.

Florentius heeft veel geschreven. Mauburnus en en Val. Andreas vermelden zijne Exercitia Spirituaeia en Formula Novitiorum. Eenige brieven door hem, aan de door de pest bedreigde broeders gerigt, worden gevonden bij Dumbar, Anal. T. I, p. 88 seqq. Een andere brief, aan een kanunnik van Windenheim, is toegevoegd aan zijne levensbeschrijving door Thomas à Kempis. Clarisse haalt een hands. aan, toebehoorende aan wijlen den hoogleeraar Tydeman, getiteld: In hoc libro continentur Primo scripta Domini Rudolphi de Muden, quae scripsit de Gerardo Groet et de Domino Florentio et de multis aliis devotis fratribus.

Dicta quaedam Domini Florentii.

Sententia patrum (vooral van Florentius) de novitüs probandis.

Diversae Epistolae.

Zie het hands. in bezit van Dr. Halbertsma, Dit zyn goede printen vergadert uytten colacien ons Eersamen Paters Here Claús van Euskerken, waarvan een uittreksel wordt medegedeeld door Delprat, Broed. van G. Groete, bl. 273 volgg. Thomas à Kempis, Opera, fol. 169; Revii, Dav. Ill. p. 30, 34, 84; Valer. Andreas, Bibl. Belg. p. 218, 219; Foppens, Bibl. Belg. T. I. p. 279; Dumbar, Anal. T. I. p. 7, 12-52, Bijl. IV; Chron. Wind. auct. J. Buschio ed. a H. Rosueide, Antv. 1621. p. 6; Bat. Sacra, T. VI. p. 673, 504; van Heussen, Hist. Epist. Dav.

[p. 39]

p. 41; Sweertii, Ath. Belg. p. 118; Dumbar, Kerk. en Wer. Dev. D. I. bl, 60 en volgg. Lindeborn, Hist. Episc. Dav. p. 106; E. Wassenbergius, Embr. p. 174; Burman, Traj. Erud. p. 101; Delprat, Verh. over de Broed. van G. Groete, bl. 26; Kist en Royaards, Kerk. Aroh. (eerste serie) D. I. bl. 395, 396, D. II. bl. 291, D. VIII. bl. 231, D. X. bl. 188; Glasius, Verh. over Erasm. bl. 262 verv. Godg. Ned.; Ullmann, II. S. 89, ff. Hamelsveld, Kerk. Ges. D. XVIII. bl. 167; Ypey en Dermout, Ges. der Ned. Herv. Kerk, D. I. bl. 7 en aant. bl. 2.