Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 15

[Crispijn van de of de Passe of Pas]

PASSE of PAS (Crispijn van de of de) de Oude, hoofd van een voornaam kunstenaars geslacht, mogelijk de zoon van Hendrik de Pas, Antwerpsch bouwmeester uit het midden der XVI^de eeuw, die, in woelige tijden, welligt met zijn gezin de wijk naar Zeeland heeft genomen. Het is echter onzeker of hij te Arnemuiden is geboren en wanneer hij zich naar Utrecht heeft begeven. Hier verkreeg hij 6 Junij 1613 het burgerregt. Hij komt in de Kameraarsrekening van 1613-1614 voor als ‘Nye borgher van Arnemuyden, plaetsnijder.’ Hij huwde 14 October 1636 Sebastiaentgen Henricks van Asch dochter, weduwe van Willem Petersz van den Beren. Hij overleed het volgende jaar. Zijne woning, meldt Kramm, was een ware kunstschool, waarin zijne zonen Crispijn, Simon, Willem en zijne dochter Magdalena met goed gevolg werkzaam waren. Het getal boekwerken, door hunne graveerstift versierd, is onge-

[p. 114]

loofelijk, als ook de portretten en historische prenten, die met Christ. W. Pass beteekend zijn, doch allen voor werk van den Ouden Crispijn worden gehouden, dat echter niet zoo is, want diens naam vindt men nog op werken van 1640, terwijl de eerste, mij bekende prent, Maria met het kind, naar J. Mabuse in fol. het jaartal 1589 voert.

Hij gaf in het licht, ofschoon hem het octrooi geweigerd werd, Thronus cupidinis, sive Emblemata amatoria, Amst. 1608; L.B. 1624, 1642, in 12^o. obl., zonder naam van uitgever. Te Utrecht stond hij in groot aanzien en in vriendschap met Arnoldus Buchelius, wiens portret hij, in 1614, zeer fraai, in ovaal, gegraveerd heeft in 12^o. Mr. Bodel Nijenhuis te Leyden is in het bezit van het album van dien geleerde, waarin zich een teekening van de Pas bevindt, voorstellende eene heilige familie, met de pen bewerkt. Op zijn naam, vindt men bij Le Blanc de volledigste opgave zijner werken tot 663 nummers, doch hieronder zijn er, die bepaaldelijk alleen van den Jongen Crispijn zijn.

Zie Kramm; Navorscher, Dl. VI, bl. 207; Cat. van Hulthem, N^o. 24369.