Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 13

[Tjerk Nieuwenhuis]

NIEUWENHUIS (Tjerk), werd den 5den November 1708 te Harlingen uit Doopsgezinde ouders geboren, vertoefde vier jaren aan de hoogeschool te Franeker, en begaf zich van daar in 1731 naar Amsterdam, waar hij het onderwijs van den Remonstrantschen hoogleeraar Cattenburgh bijwoonde. Hij onderscheidde zich zoo, dat hem, bij de ongesteldheid van den hoogleeraar Clericus, het onderwijs in de logica aan sommige studenten werd opgedragen. Intusschen waren de Doopsgezinden te Amsterdam tot het besluit gekomen een eigen hoogleeraar te benoemen, ter opleiding hunner aanstaande predikanten. De drie leeraars van de gemeente bij het Lam, vestigden hunne aandacht op Nieuwenhuis en bevolen hem voor die betrekking aan, hetwelk ten gevolge had dat men besloot hem tot hoogleeraar in de chronologie en philosophie aan te stellen, wanneer hij tot de vereischte bekwaamheden gekomen, en aangaande de gevoelens der leer met die van het Lam eenstemmig mogt zijn. Hierop begaf Nieuwenhuis zich op nieuw naar Leeuwarden en zette hij zijne wijsgeerige studiën voort. In 1734 keerde hij, na het doctoraat in de philosophie verkregen te hebben, naar Amsterdam terug, werd tot proponent

[p. 236]

bij de gemeente van het Lam bevorderd, reisde ter zijner ontwikkeling naar Engeland en Frankrijk, waar hij met de geleerdste mannen van zijn tijd kennis maakte. In het vaderland teruggekeerd, aanvaardde hij den 28sten November 1735 zijn post met eene Oratio de utilitate Philosophiae in theologia et de praestantia religionis revelatae. Den 1sten December van dat jaar opende hij zijne lessen, en de Doopsgezinden mogten 24 jaren de vruchten van den ijver van dezen geleerden man plukken. Een aantal bekwame leeraars zijn in zijne school gevormd. Hij overleed 9 Augustus 1759. Zijn portret bestaat.

Behalve zijne dissertatie de innumerabilibus mundis zijn ons geen geschriften van hem bekend.

Zie K. de Vries, Lijkr. over het afsterven van T. Nieuwenhuis, Amst. 1759; Ypey, Korle Ges. der 18^e eeuw, D. IX. bl. 183; D.J. van Lennep, Mem. Athen. Amst. p. 293; Blaupot ten Cate, Ges. der Doopsgez. in Holl. D. II. bl. 97, 102, 129; S. Muller, Ges. van het Onderw. in de Theol. bij de Ned. Doopsg. bl. 33 volgg. Glasius, Godg. Ned. o.h.w. Sepp, Joh. Stinstra en ziju Tijd, D. I. bl 18, 58, 207 volg. D. II. bl. 154, 254, 291, 295. Dez. in 't Jaarb. voor de Doopsgez. van 1840-1850, bl. 99-112.