Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 13

[p. 28]

[Carel Ferdinand Nagel]

NAGEL (Carel Ferdinand), stamde af van een oud aanzienlijk geslacht uit den omtrek van Bremen, sedert ruim vier eeuwen gevestigd in de vrije rijkstad Eslingen in het koningrijk Wurtemburg, waar de leden dezer familie steeds in regerings- en regterlijke betrekkingen zijn geweest en nog zijn. Zijn vader, Jacob Heinrich Nagel, meer lust in den militairen stand hebbende, begaf zich als vaandrig in Hollandsche dienst en woonde als kapitein op wachtgeld laatstelijk op het kasteel te Bladel. Hier schonk zijne echtgenoot Marie Sara van Assen, den 22sten September 1763 het levenslicht aan haren zoon Carel Ferdinand. Na den dood zijner ouders, verliet hij met zijn broeder Philippus Wijnand het land en begaf zich naar Eslingen, waar zij de Latijnsche school bezochten. Later vertrokken beiden naar Leyden om hunne studiën te vervolgen. Philippus Wijnand studeerde in de godgeleerdheid en werd predikant te Papendrecht, waar hij in 1810 ongehuwd overleed. Carel Ferdinand daarentegen studeerde in de letteren en werd achtereenvolgende conrector en rector der Latijnsche scholen te Hattem, Oldenzaal, Doetichem, Deventer, Bommel en Tiel, waar hij in 1824, salvo honore et stipendio werd ontslagen. Hij vestigde zich te Maasbommel, waar hij in Januarij 1825 overleed.

Driemaal is Nagel gehuwd gewecst. 1. met Louize Henriette, dochter van Gerhardus Hendricus Boot, predikant te Leur bij Breda, en van l ouize Maria Mummer. Zij overleed 17 November 1806. 2. met Cornelia de Bruin, dochter van den predikant de Bruin, te Herveld bij Nijmegen. 3. met Maria Debora Luymes, dochter van Henricus Luymes, predikant te Haaften bij Bommel. Zijn eerste vrouw schonk bem drie zonen en twee dochters. 1. Gerhardus Heinrich, die volgt. 2. Sara Louise, geboren 26 Maart, overleden 24 April 1794. 3. Johannes Cornelis, geboren te Deventer 8 Maart 1797, adjudant bij de Oost-Ind. kavallerie, in 1835 ongehuwd in Oost-Indië overleden. 4. Louize, geboren 28 December 1799 te Doetichem, gehuwd met Alexander Cremer te Arnhem. 5. Wilhelmus, geboren 12 Augustus 1802 te Bommel, directeur van het postkantoor te Leyden, gehuwd met Catharina Petronella van den Ham. Uit het tweede huwelijk werd 29 December 1839 te Tiel geboren Philippus Wynand, den 25sten Maart 1834 als proponent voor de Heilige Dienst overleden.

Nagel was een uitstekend philoloog uit de scholen van Ruhnkenius en Wyttenbach, en beoefende niet alleen de classische talen vooral, volgens getuigenis van H.A. Schultus, het Grieksch, maar ook het Oostersch. Zijne verdiensten bleven dan ook niet onopgemerkt. Het Provinciaal Utrechtsch

[p. 29]

genootschap koos hem (1794) tot lid en hij kwam bij het Amsterdamsche gymnasium als conrector en als hoogleeraar te Harderwijk in aanmerking. Reeds als student gaf hij, op verzoek van zijn leermeester, den genoemden Schultens, een Latijnsche overzetting van het Duitsche werkje van Albert Jacob Arnold over de Spreuken van Salomon, die met eene Praefatio van Schultens in 1783 te Leyden met den volgenden titel verscheen: Alberti Jacobi Arnoldi Theol. et Linguar. Orient. Profess. in Gymnosio Hanoviensi Observationes ad quaedam loca Proverbiorum Salomonis. Ex Germanico sermone in Latinum conversae. In 1794 zette hij C.F. Dammii Compendium historiae fabulosae uit het Duitsch in het Latijn over en liet het te Leyden drukken. Dit werkje, door Weytingh geprezen, is sedert algemeen op de Latijnsche scholen ingevoerd en verving de verouderde Godenleer van D. van Hoogstraten. Ook verscheen er eene Hollandsche overzetting van, even als de Latijnsche, met plaatjes, met den titel van: Inleiding in de Fabelkunde der oude Grieken en Romeinen, naar den vijfden druk, uit het Hoogd. vertaald met XVI plaatjes.

Niet minder nut stichtte hij door zijne uitgaaf van de Epistolae Selectae van Ciccro (M.T. Ciceronis Epistolarum Selectarum Libri tres, in usum scholarum, curante C.F. Nagel, qui animadversiones et Belgicam interpretationem vocum et loquendi formularum difficiliorum adjecit, Lugd. Bat. 1802), waarvan in 1824 te Leyden een derde uitgaaf verscheen. Ook gaf hij eene overzetting uit het Hoogduitsch van het 2de deel van Dörings Vertalingsproeven, waarvan de hoogleeraar Bosscha het eerste deel vertaald had en eene nieuwe uitgaaf van Nieuwpoort's werkje de ritibus Romanorum. In 1808 bezorgde hij te Utrecht eene editio altera, auctior et emendatior cum praefatione van I^o. Daniel à Lenne's Elymologicum Linguae Graecae. In de Acta Literaria Societatis Rheno-Trajectinae, T. IV. (1803) staan van hem Observationes in Auctores Latinos, p. 256-295, en in Auctores Graecos, p. 296-299.

Zie voorts het over hem gestelde in een brief van Wyttenbach aan M. Tydeman in Bergman's Annot. ad Vitam Ruhnkenii, p. 366; Weytingh, Hist. Litt. p. 183; Hermans, Consp. Onom. Lit. p. 28. Bouman, Geld. Hoog. D. II. bl. 343. Programma van het Utr. Gen. 1794, 1825. Part. ber.