Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 12. Eerste stuk

[Gregorius Mees]

MEES (Gregorius), zoon van Jeremias Mees, werd I Jan. 1631 te Groningen geboren, studeerde aldaar onder Samuel Maresius, en werd in Mei 1655 predikantte Beckum of Berlikum, waar hij 16 Nov. 1656 huwde met Rudolpha of Rolina Allerts Santvoort. Gedurende zijn verblijf aldaar werd hij naar Koudum genoodigd, doch sloeg dit beroep af: dat van Kantens aanvaardde hij in 1658. Na een vierjarig verblijf aldaar, werd hij naar Groningen beroepen en aanvaardde aldaar den 26 Mei 1661 zijne bediening. Tien jaren was hij aldaar ‘met vrucht en zegen’ werkzaam geweest, toen hem in 1671 de Amsterdamsche gemeente beriep. Hij sloeg dit beroep af, doch aanvaardde dat naar Rotterdam in het laatst van 1675, en deed 12 Januarij 1676 zijne intrede, naar aanleiding van Lucas IV:43. Hier verloor hij den 15 Februarij 1680 zijne echtgenoot. Hij hield over haar eene lijkpredikatie, en zijne ambtgenooten Franciscus Ridderus en Petrus Tielenius gedachten haar afsterven, gene in een Hollandsch, deze in een Latijnsch gedicht. Ook wijdde haar de beroemde Johannes Antonides van der Goes een lijkzang. Den 31 Mei van hetzelfde jaar, was hij van plan met zijne kinderen een uitstapje naar Dordrecht te doen, en vertrok per schuit naar het tolhuis in Overmaas, om vervolgens met een rijtuig de reis te vervolgen. Door een

[p. 517]

hevigen noordwesten wind overvallen, keerden zij naar Rotterdam terug. In de nabijheid van het Oude hoofd raakte de boot aan 't slingeren, schepte water, vloeide vol en zonk in zulk een oogenblik dat allen uit het vaartuig spoelden, eer zij het regt gewaar werden. Hij zelf, zijne zonen Jeremias en Rudolph en zijne dochters Wilhelmina en Margaretha werden, benevens de dienstmeid gered, doch een vriend des huizes, de makelaar Melesdyck, zijn zoon Allart en zijne dochter Anna, werden een prooi der golven.

In 't laatst van 1681 trad hij in een tweede huwelijk met Maria de Mey, van aanzienlijken huize. Deze echt bleef kinderloos, en hij stierf 21 Sept. 1694 in den ouderdom van bijna 64 jaren, eene weduwe en vier kinderen, onder welken Rudolphus, de stamvader van het nog bloeijende geslacht van dien naam in Holland, nalatende. ‘Hij was een godvruchtig, weldadig, goedertieren, vriendelijk, beschaafd, openhartig en nederig man, een der geliefdste leeraars van Rotterdam, en predikte steeds voor eene groote schare; geheel een predikant der XVII^e eeuw, regtzinnig in de volste beteekenis des woords, anders denkende streng beoordeelende; een verstandig godgeleerde, met dat vuur en die overtuiging uit het hoofd sprekende, dat hij zelf op den predikstoel tranen stortte en die bij zijne toehoorders overvloedig uit de oogen perstte, een deftig leeraar, deftig en zielroerend boetprediker, en aangenaam heilverkondiger, een Apollos, magtig in de schriften, een heiltrompetter, een krachtige bestraffer en doordringende overtuiger.’ Zijn ambtgenoot de With hield een lijkpredikatie op hem, die in druk is uitgegeven. Zijn portret is gegraveerd door A. Vaillant, naar eene schilderij van B. Vaillant, met een vers van zijn ambtgenoot Tielenius.

Hij schreef:

Landdagpredikatie, in 12^o.

Zions worstelperck, vertoonende een Goede strydt tegen den quade vyandt, verdeelt in vijf bedenckingen over de woorden Jac. IV:7. Wederstaat den Duyvel, en hy sal van u vlieden. Achter yeder bedenckinge is ghevoeght een hertelycke alleenspraecke met Godt, en stichtelycke Lof-sang tot Godt. Tot Leeuw. 1670.

Opgedragen aan de Dier gekochte, gode geheyligde en seer geliefde medeburgers der Heyligen en Huysgenooten Godes, bezonderlycck in Groningen, Cantens (in de Ommelanden), Belckum ende Coudum (in Friesland) met verzen van Dr. Johan Mees en Andr. ten Have, predikant te Pekel-Aa.

Hagars dienst onder de vrije Sara; verdedigende het voorrecht van Godts genade boven de wet om tot Godt te naken. Nevens de oorsprongh, aerdt, order, kracht, eigenschappen, werckingen en aengeknoopte Beloften Godts, over Jac. IV:8, door enz. Tot Groningen 1673, opgedragen aan Burgemeesteren en Raad

[p. 518]

van Groningen, waarvan toen des schrijvers neef, Henrick Cluivinghe president was, en een vers van P.H. getiteld: Het suchtende vaderlandt in kerk en staat schept adem.

Een vriendt in de Rouw, sprekende van 't sterven en begraven der Nabestaende en Goebekende Huysgenoten des geloofs, in vyf verhandelingen. Ten deele voor de eerstemael, ten deele voor de tweede- en derdemael uitgegeven door enz. Tot Rott. Anno 1681.

Na eene waarschuwing aan den lezer, volgt eene Dedicatie aan des schrijvers neef, Henrick Cluivinghe; voorts een Salige ontslapinge in Christo, volgens Pauli woorden: ‘soo zijn dan oock verloren, die in Christo ontslapen zijn.’ I Cor. XV:18. Na het overlijden van mijn waerde Huysvrouw Rudolpha Allerts Sandvoort, uytgegeven; voorafgegaan van de Opdracht aan Mr. L. Wilthuis, des schrijvers schoonbroeder. Aan het einde zijn de gemelde verzen van Ridderus, Tieclenius en Antonides.

Daarna: Het droevige ongeluk op de Maes, Voorgevallen op den 30 May, Ende met Geestelijke bedenkingen, daerover, op den 10 en 18 Juny 1680 aen de Gemeynte des Heeren, tot Rotterdam, voorgesteld en volgens over Jesaias 43 vers 2. ‘Wanneer ghy sult gaen door het water, ick sal by uw zijn, door de Rivieren, sy en sullen u niet overstroomen’ voorafgegaan van een opdragt aan Burgemeesteren van Rotterdam.

Voorts: Twee aenmerckelycke Voorbeelden van een zalige ontslapinge (I), van de Wijtberoemde Leeraer der Godtsgeleertheyt en Kercklycke Historiën in de Hooge schoole, en Herder van de Fransche Gemeynte in Groningen; de heer Samuel Maresius. (II) Van een seer eenvoudige dochter Sara Coolbrant, zijnde als twee uytersten onder Godts volck in de hoogste geleertheyt en diepste nedricheyt, en

De Rouwstatige Begraeffenisse van de Gesegende princesse Sarah, Overleden Huysvrouw van de voortreffelijcke Vorst, Prophete en Vriendt Godts Abraham; nu voor 3539 jaren begraven by Hebron in Machpela; In 't jaer 2145 na de scheppinge, zijnde 1858 jaer voor de geboorte Christi, nadat sy 127, en haer man 138 jaer geleefd hadden.’

Eindelijk Drie Troostgesangen, waarvan de twee eerste waarschijnlijk van Mees zelve zijn, terwijl het derde getiteld: Een soete Eensaemheydtstroost van Joannes Kloeck, predikant te Ede is.

Melk voor de nieuwelingen, noodig om haer te voeden voor en nae de belydenisse des geloofs, wegens 't H. Avondmael, volgens order van de Christelyke Catechismus, in twaelf verhandelingen en elcke verhandelinge in vyftigh vraegjes verhandelt: om bequaemelyck alle vierendeel jaers af te handelen; achter volgen noch drie Byvoegsels.

I. Een kort ontwerp van de geheele Catechismus, t'elkens van vrage tot vrage in drie deelen en onderdeelen gestell.

[p. 519]

II. De betuygingen der nieuwe ledematen na de proefpredicatie in de Kerke tot Rotterdam.

III. De vraeghstukken die van de geheele Gemeynte Christi in Groningen, t'elkens overluydt worden beantwoordt na de belijdenispredikatie, door... Rotterdam. Anno 1683.

Het mergh van de Christelijke Catechismus, die geleerdt wordt in de Gereformeerde kerke des Heeren Jesu Christi in 't Vereenighde Nederlandt, tot dienst der jeught. I. Vertoont in sijn eerste Beginselen; door 12 vraeghjes; en II. Nader geopent en met schriftuerplaetsen bevestight, op 24 vragen. En beyde voor Twaelf-weeksche oeffeningen verdeeldt. Met een Kort summier voor de dertiende weeck om 't alle vierendeel-jaers, tusschen de Bedieninge des H. Avondtmaels, af te doen. Aldus te samen gesteldt door... Rott. 1684.

De gouden keten der saligheyt van den H. Geest, door den Apostel Paulus 't samengeschakelt in het 28, 29 en 30 vers van het achtste Capittel tot de Romeynen, ende nu in negen predicatien.

Schriftmatigh verklaert.

Geloofmatigh uitgebreydt.

En zielmatigh toegepast.

Aen des Heeren bloeyende gemeynte tot Rotterdam. Tot Rott. 1685. Opgedragen aan mevrouw Catharina Raye, weduwe van mijn heer Cornelis Backer, in sijn leven Raedt en Schepen der stadt Amsterdam enz. en Mejuffr. Eva Raye, jonge juffrou; uitverkoorne, seer geliefde susteren, myne seer weerde en hoogh geeerde Nichten.

Met lofverzen van Josias Heinsius, predikant te Hillegersberg en P. van Hemert. Als etudent vervaardigde hij ook latijnsche gedichten.

Zie Het gelukkig afsterven der Regtveerdigen, tot Kerks ongeluk overwogen en voorgestelt uyt Jes. Cap. 57 vs. 1, 2. By gelegentheyt van het salig overlijden van den eerwaerden heer Gregorius Mees, in zijn leven zeer getrouw dienaar in Jesu Khristi, Gemeynte tot Rotterdam. Door Ludolphus de With, predikant te Rotterdam. Nevens eenige Gedigten en Grafschriften ter eere van den overledenen. Rotterdam 1694 Gregorius Mees, predikant te Rotterdam in de XVII eeuw en zijn gezin, geschetst door Mr. Greg. Mees, Az. Rotterd. 1851; Adami, Naaml. d. prek. v. Gron. bl. 9, 78; Maurik en Noordbeek, Naamr. v. Godgel. schrijv.; K.J.R. van Harderwijk, Naaml. en Levensbijz. der predik. te Rotterd. bl. 49; Tegenw. staat der Nederl. D. XIV. bl. 414; J. Kloek, Edische verlustingen, bl. 43; A.v.d. Goes, Gedicht. Rotterd. 1730. 4^o. bl. 316; Jöcher, Kobus en de Rivecourt, F. Muller, Cat. v. Godgel. werk. bl. 63; Cat. v. portr. Abcoude, Naamreg. v. boek. bl. 240; Aant. en verv. bl. 136.