Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 12. Eerste stuk

[Gysbertus Masius of Maes]

MASIUS of MAES (Gysbertus), in Bommel geboren, was licentiaat in de godgeleerdheid in 1579 kanunnik, in 1588 plebaan der hoofdkerk van 's Bosch, welk laatste ambt hij omtrent zeventien jaren met den meesten ijver en groote vrucht beklecdde. Sedert 1585 was Masius ook aartsdiaken des bisdoms, en op de benoeming van Philips II, werd hij door Clemens VIII 1 November 1593 tot bisschop van 's Bosch aangesteld, en den 7 Maart 1594 te Brussel in de kapel van het hof der Hertogen van Brabant, in tegenwoordigheid van aartshertog Ernestus, gewijd. Den 25 Maart deed hij te 's Bosch zijn plegtige intrede. Twintig jaren heeft Masius dit bisdom met den grootsten ijver bestuurd. Bij een besluit van den 4 Januarij 1607, door de hooge landregering genomen, werd hij gelast om met anderen de stemmen der kanunniken te Berne, ter verkiezing van eenen prelaat voor de abdij, op te nemen. Hij volvoerde dezen last en wijdde vervolgens den nieuw aangestelden prelaat van Vessem. Ook woonde hij in dat jaar de derde provinciale kerkvergadering door den aartsbisschop van Mechelen, Matthias Hovius, bijeengeroepen, bij. Hij werd door die kerkvergadering met eenige andere bisschoppen naar de aartshertogen van Brabant afgezonden, om over de uitvoering van sommige bepalingen, die in het concilie genomen waren, te handelen. Ofschoon hij gedurende de oorlog niet ophield voor de belangen van zijn bisdom te waken en vrijgeleide verkreeg van de Staten om met meerdere veiligheid zijne herderlijke bezoeken te kunnen doen, gaf echter het twaalfjarig bestand hem gelegenheid om met meer vrucht heilzame beschikkingen in zijn bisdom daar te stellen. Te dien einde begaf hij zich op het einde van 1609 naar het hof te Brussel, waar hij een geruimen tijd verbleef. In 1610 in zijn bisdom wedergekeerd, gaf hij bevel tot het openen eener school onder leiding van de paters Jesuiten. Ook werd op zijn bevel den Mechelschen Catechismus, door Ludovicus Makeblyde opgesteld, ingevoerd, doch

[p. 347]

vermeerderd met onderrigtingen, die hij voor de geloovigen van zijn bisdom, als aan de grenzen van een onkatholijk land zich bevinderde, meer noodzakelijk vond om hen in het voorvaderlijk geloof te versterken.

(Catechismus voor de Catholijke jonckheyt des bisdoms van 's Hertogenbosch. overeenkomende met den Catechismus van Mechelen, en vermeerdert door order van Gisbertus Masius, 's Bossche 1611 in 12^o. Met sommige voorvraagen van de Christelijke leeringe, bestaande in twee lessen; d'eerste van de Christelijke leeringe, de tweede van de H. Kerke en de H. Schrifture).

Den 9 en 10 October 1612 hield de kerkvoogd de tweede kerkvergadering van het bisdom, waarin hij de bepalingen in de eerste kerkvergadering door Metsius vastgesteld, weder bevestigde, verklaarde en verbeterde. De besluiten, daarin genomen, werden in 1613 te Keulen gedrukt.

Hij stierf den 2 Julij 1614 in den ouderdom van 68 jaren Masius was algemeen geacht en bemind en hield vriendschappelijke briefwisseling met de grootste mannen van zijn tijd, o.a. met Franciscus van Sales, bisschop van Genève, een van wiens brieven aan hem nog aanwezig is (Liv. I. Lett. 19. Edit. Paris 1652) Ter nagedachtenis aan Masius werd op zijn graf in het hooge koor der kathedrale kerk te 's Bosch aan de linkerzijde van het hooge altaar een fraaije marmeren tombe opgerigt, waarop een albasteren beeld is geplaatst, welke de bisschop in een knielende bouding voorstelt. Op de tombe leest men een latijnsch grafschrift.

Men heeft, behalven verscheidene kerkelijke redevoeringen, in hss., van hem:

Statuta synodi Dioccesanae II. Celebrata an ciƆ.iƆc.xii praemissa insigni Oratione, quam in eadem Synodo ad Clerum habuit. Colon. 1613. typis Kinckii.

Deze Lat. redev. over het noodzakelijk lezen der H. Schrift is in 't Nederd. vert. en gedrukt. 's Bosch 1630.

Zie Art. Lieven, (Gerard, Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 290; Foppens, Bibl. Belg T. I. p. 173; Hist. Episc. Sylv. CVI. 91-107; van de Velde, Synopsis, T. I. p. 253, 256, T. III. p. 840, 841; Staversius, Decreet, L. I. C. XV. p. 85, 86, 87: Continant, Hist. Eccl. Duc. Gelr. J. Knippenbergh, p. 118; Paquot, Mem. T. V. p. 26; Sweertii, Select. orbis delic. p. 691 (edit anno 1626); van Gils en Coppens N. Beschr. v. 's Bosch D. I. bl. 234, volgt Cath. Meyer Memorieb. bl. 86; Oudh. en Ged. v. 's Hertogenb. Leyd. 1749, Groot Kerkel. Tooneel van Brab. 's Hage, 1727 (zijn portret); Supplément aux Trophées de Brab. par Butkens, T. II. (zijn wapen); Kist en Royaards, Kerk. Archief inzonderheid van Nederl D. IV. bl. 134, 166, 202; Ned Archief voor Kerkelijke Gesch. D. IX. bl 67; Beschr. v Bommel, bl. 60; Hermans, Onom. lit. p. 11; Nav. D. II. bl. 184, D. III. bl. 179; Kobus en de Rivec. o.h.w.; Hofferus, Ned. Poëm. bl. 16; Muller, Cat. v. portr.