Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 12. Eerste stuk

[Kempo van Martena]

MARTENA (Kempo van), oudste broeder van Tjebbe, doctor, ridder en raad van keizer Karel V in Friesland, een man van uitstekenden aanleg en groote geleerdheid, die dikwerf tot de belangrijkste bezendingen, zoo naar den keizer en den rijksdag als naar de landvoogdes gebruikt werd. In den Gelderschen oorlog werd zijn huis Martena-state te Kornjum, waarop hij woonde, verbrand. De staten van Friesland het van het uiterste belang achtende om een Landboek ofte Annael te hebben, waarin alles wat sedert de komst van hertog Albrert van Saksen in Friesland, dat is van den jare 1498 tot den jare 1530 ingesloten, belangrijks voorgevallen, overeengekomen of besloten was, wisten dezen arbeid niet beter dan aan hem op te dragen, doch benoemden tevens nog vijf aanzienlijke mannen om het ontwerp, 't welk hij zou hebben opgesteld, te

[p. 302]

herzien en te beoordeelen. Martena kweet zich met zulk een ijver van zijn last, dat de staten reeds in 1532 zijn werk goedkeurden. Hij ontving daarvoor 200 goodguldens, onder voorwaarden, er twee afschriften van te leveren, een op perkament, een op papier. Dit werk, dat met de uiterste zorg als een dierbaar kleinood bewaard werd en steeds in de hoogste achting is geweest, werd voor het eerst in 1772 door den baron thoe Schwartzenberg in het tweede deel van het Charterboek van Friesland uitgegeven (Leeuw. 1773 fol. 2^e dl. bl. 1-205). Er bestaan verscheidene handschriften van dit Annael, van hetwelk de Wind een uitvoerig verslag geeft, van welke sommige van het uitgegeven werk zouden verschillen. Er bestaat een brief van Viglius aan hem.

Hij was algemeen bekend als een edelmoedig en uitstekend mensch. Hij huwde voor de eerste maal Peye Lieuwes, uit Groningerland, in 1531 gestorven, en voor de tweede maal Magdalena Schenck van Tautenburgh, weduwe van Oene Roelofs van Euwsum, die in 1537 overleed. De derde vrouw was Anna Walta van Heerma.

Hij maakte den 6 Mei 1538 zijn testament en stierf niet lang daarna, zeker voor 1540.

Zie Naamr. der Raden 's Hofs van Friesland, bl. 5; Suffridus Petrus, de Script. Frisia, decus XIII, p. 145, seqq. Winsemius, Chr. v. Friesl. bl. 422, 499-443, 448, 457, 471, 472, 473, 476, 483, 485, 487, 414; Hamconius, Frisia, p. 84, 102, 103; Hoynck van Papendrecht, Anal. T. I. p. 62, T. II. P. I. p. 170, 171; Schwartzenberg, Charterb. v. Friesland, Voorrede in D. II bl. 78 en volg. en 203 en volg.; Gäbbema, Verhaal v. Leeuw. bl. 239: Focke Sjoerds, Inl. tot de beschrijv. van Friesland, D. I. bl. 29; Paquot, Mém. T. IV. p. 306; te Water, Verb. der Edelen. D. II bl. 36; Scheltema, Staatk. Nederl D. II. bl. 80; de Wind, Bibl. v. Nederl. Gesch. D. I. bl. 130; G. de Wal, de claris Frisiae Jurisc, p. 7 seqq.