Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 11

[Abelius Lyphart]

LYPHART (Abelius), kapitein in een der bataillons van Oranje te Zwolle, legde omstreeks 1753 zijn dienst neder. In dit jaar leverde zijne gemalin eene attestatie ten laste van Ds. Anthonius van der Os bij den kerkeraad te Zwolle in. Hij, zulks vernomen hebbende, verzocht de leden van den kerkeraad te Zwolle, die gecommitteerd waren om de getuigenissen tegen van Os in te nemen, het getuigenis zijner gemalin niet te accepteren voor hij daarover door den vollen kerkeraad was gehoord. Dit protest werd in de vergadering, waarvoor Mevrouw Lyphart gedagvaard was, gebragt en haar voorgelezen. Zij betuigde echter liever haar eigen attestatie dan haars mans protest aan te hangen. De kerkeraad hare getuigenis van meer belang dan het protest van haar man achtende, sloeg geen acht op het laatste, en nam, zonder hem te hooren, het getuigenis aan. Hierop leverde Lyphart een rekwest bij de classis in.

De vergadering dit rekwest in overweging genomen hebbende, vond goed het volgende apostil er op te verleenen: ‘De E. Classis houd dit voor genotificieerd.’

Zijn gezegde dat hij het meerendeel van den Zwolschen kerkeraad voor onregtvaardige regters hield, wijl zij zijn protest verworpen hadden, gaf aanleiding dat het meerder gedeelte van den kerkeraad hem onverhoord het H. Avondmaal ontzegde.

Hierop gaf Lyphart een brochure in het licht, getiteld: Aenmerkingen over de manier van procederen bij den Eerw. kerkeraad van Zwolle sedert eenigen tijd gebruikt.

Nu werd hij voor het consistorie gedagvaard, waar hem afgevraagd werd ‘of hij zijn boekje en nog twee auderen, waarin hij den kerkeraad geinjureerd had, wilde decanteren; zoo niet zou de kerkeraad een anderen weg met hem inslaan.’ Hierop las hij een protest tegen den kerkeraad voor, waarop hij gecensureerd werd. Lyphart vond niet goed ‘zich aan zulk een onregtvaardig en ongefundeerd vonnis te submitteren,’ appelleerde aan de classis van Zwolle en gaf Nadere Aen-

[p. 826]

merkingen of Vervolg over de manier van procederen bij den Eerw. kerkeraed te Zwolle sederd eenigen tijd gebruikt in het licht.

Hierop leverde het meerendeel van den kerkeraad een rekwest bij den Magistraat van Zwolle in om crimineel tegen Lyphart te mogen procederen. Deze, zulks vernomen hebbende, zond een rekwest aan den magistraat, waarin hij verzocht kopij te mogen hebben van dat van den kerkeraad. Deze niet kunnende erlangen wendde hij zich tot de prinses-gouvernante. Ondertusschen werd hij ‘op het stadhuis geciteerd om de resolutie van schepenen en raden aan te hooren,’ waarbij zijn laatste boekje als een ‘fameus libel, doorzuerd met de schandaleusste en infaemste expressien.’ verboden werd. Toen hij ook door de classis van Zwolle veroordeeld was, leverde hij een deductie van beklag bij de Overijsselsche synode te Kampen in, waarop deze vergadering vijf leden committeerde om de zaak te onderzoeken, doch dit onderzoek viel ten zijnen nadeele uit. De magistraat verbood hem, de zich niet aan de censuur willende onderwerpen, het H. Avondmaal. Hiermede eindigde deze procedure. In 1754 vertrok hij als opperkoopman in dienst van de Oostindische compagnie met het schip Akerendam naar Batavia, na voor zijn vertrek nog uitgegeven te hebben.

Afgeperste ontdekking der onverantwoordelijke behandelingen welke het meerder gedeelte der kerkeraad van Zwolle, de Eerw. classis derzelve en de synode van Overijssel Anno 1754 binnen Campen gehouden, den schrijver deses aangedaan hebben, waarin op een Historieele wijse de handelingen, zoo met hem als met zijn Huysvrouw van den beginne tot op zijn vertrek naar de Indien verricht werden, met de stukken daartoe dienende, opgesteld ter beschaminge dier Leden, ter ontdekkinge der waarheid en ter verdediging van des schrijvers eer en leven. Gron. 1755, 8^o.

Zie Vierde Aanh. op Abcoude, Naamreg. bl. 64, 65; Nederl Jaarb. D. VII. bl. 766. D. VIII bl. 1360