Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 11

[p. 374]

[Johannes Leusden]

LEUSDEN (Johannes), werd den 26sten April 1624 te Utrecht geboren, en legde zich, na zich onder Lyraeus op de oude letteren en vervolgens onder Berkringerus, op de wijsbegeerte toe, en werd in 1647 meester in de vrije kunsten. Vooral echter beoefende hij de Oostersche letterkunde, en woonde de lessen bij van Christiaan Rau, die van den 22 Januarij 1644 tot den 8sten April 1645, te Utrecht daarin onderwijs gaf. Na vervolgens de lessen van Voet, Schotanus, de Maats en Hoornbeek, over de godgeleerdheid gehoord te hebben, werd hij in 1649 proponent en begaf hij zich naar Amsterdam. om zich door den omgang met Israëliten verder in het Hebreeuwsch te oefenen.

Te Utrecht teruggekeerd en bevoegd verklaard om het Oostersch te onderwijzen, begaf hij zich nog eenmaal naar Amsterdam, om door de Joden zelven in den Talmud en de schriften der Rabbijnen onderwezen te worden. In Julij 1650 werd hij tot buitengewoon hoogleeraar in het Oostersch aan de hoogeschool te Utrecht, en toen in Januarij 1653 die van Sluis hem tot predikant begeerden, tot gewoon hoogleeraar benoemd. Van Leusden nam deze betrekking gedurende een reeks van jaren met grooten roem waar. Zijn naam lokte vele uitheemsche studenten naar Utrecht. Hoogst verdienstelijk maakte hij zich, zoo wel omtrent de gewijde taalstudie, als omtrent de uitlegging van het O. en N. Verbond, doch kon de beschuldiging niet ontgaan, dat hij te veel waarde aan het oordeel van Israëliten hechtte. Zijn onderwijs muntte door bevattelijkheid en duidelijkheid uit. Hij huwde den 7den Maart 1661 Elizabeth van der Nijpoort, die hem behalve eenige dochters, drie zonen schonk, Rudolph, die volgt, Johannes Wilhelmus, die behalve vele andere ambten dat van lid van den Raad en burgemeester te Utrecht bekleed heeft, en Jakobus, predikant te Meeren bij Utrecht, in 1708 gestorven. Hij stierf 30 September 1699, in den ouderdom van 75 jaren, Gerardus de Vries hield eene lijkrede op hem.

Zijne schriften zijn:

Philologus Hebraeus, continens Quaestiones Hebraicas, quae circa vetus Testamentum Hebraeum moveri solent, Traject. 1652, 1672, Amst. 1686, Traj. 1695. 4^o.

Pauea et brevia praecepta ad notitiam Hebraicae et Chaldaicae linguae V.T. acquirendam per quam necessaria, in gratiam Philohebraeorum, Traj. 1645.

Jonas illustratus Hebraicè, Chaldaicè et Latinè per Paraphrasim Chaldaieam, Masoram magnam et parvam et per trium praestantissimorum Rabbinorum Salemonis Jarchi, Abrahami Aben Ezrae, David kimchi textum Hebraicum punctatum, nec non per varias notas philologicas, Traj. 1656 en 1692. 8^o.

Joël explicatus per paraphrasim Chaldaicam, Masoram magnam et parvam etc. Adjunctus Obadjas illustratus, Ibid, 1657. 8^o.

Philologus Hebraeo-mixtus, una cum specilegio Philologico, Traj.

[p. 375]

1663, Leidae, 1682, 1699. 4^o., op de lijst der verbodene boeken te Rome geplaatst.

Tractatus Talmudicus, una cum versione Hebraica duorum Capitum Daniëlis, Traj. 1665. 4^o.

Onomasticon sacrum, in quo omnia nomina propria Hebraea, Chaldaica et origine Latina, tum in veteri quam in Novo Testamento occurrentia, explicantur. Additamentum de vasis, pecuonia et ponderibus sacris, Ibid, 1665 en 1684. 8^o.

Psalterium Hebraeum, Amst. 1666. 8^o.

Psalmi Hebraicè et Latinè, Traj. 1688. In het Hebreeuwsch en Engelsch, Amst. 1688.

Praecepta Hebraica et Chaldaica, Traj. 1667. 12^o.

Specimen Grammaticae Hebraicae, (in het Holl.) Traj. 1668. 8^o.

Biblia Hebraea accuratissima notis Hebraicis et lemmatibus illustrata, cum nova praefatione Latina. Adjecta sunt Judicia tum Professorum Leidensium, tum Rabbinorum Amstelaedamensium. Amst. typis Josephi Athias, 1667. 2 vol. 8^o.

Philologûs Hebraeo-Graecus, contincus quaestiones, quae circa Novum Testamentum fere moveri Solent, Traj. 1670. 4^o. Leidae, 1685, 1695. 4^o.

Schola Syriaca una cum Synopsi Chaldaica et Dissertatione de literis et linguis Samaritanorum, Traj. 1672. 8^o.

Clavis Graeca Novi Testamenti cum Annotationibus Philologicis, Ibid, 1672. 8^o.

Clavis Hebraiea et Philologica veteris Testamenti, Leidae, 1673. Traj. 1683. 4^o.

Compendium Biblicam, continens ex 23202 versiculis V.T. tantum 2289, non tamen integros, in quibus omnes univorsi veteris Testamenti voces tam primitivae quam derivativae, tam Hebraicè quam Chaldaicè, una cum versione Latina inveniantur, Traj. 1673. 8^o. 1680, 1685. 12^o. Leidae, 1694, Franc. et Halae, 1704.

Compendium Graecum N.T. continens ex 7959 versiculis totius Novi Testamenti tantum versicalos 898 non tamen integros, in quibus omnis universi Novi Testamenti voces cum versione Latina inveniuntur. Ibid, 1673, 1677, 1682. Amst. 1698. Leidae, 1702. Franc. et Halae, 1704. 8^o.

Novum Testamentum Graecum, Traj. 1675. Amst. 1688, 1693, 1698. 12^o. 1701. 24^o. Lugd. Bat. 1751. Graecè et Germanicè, Luneb. 1693. 12^o.

Versio Septuaginta Interpretum, Amst. 1683.

Een korte Hebreusche en Chaldeusche taalkonst, Utr. 1686. 8^o.

Ook in het Engelsch, Duitsch en Fransch.

Lexicon Novum Hebraeo-Latinum ad modum Lexici Schreveliani Graeci compositum per modum Indicis Hebraici, primo a D. Robcrtsono conscriptum, sed iam Latinitate donatum, atque textibus voces irregulares continentibus aliisque animadversionibus locupletatum atque adauctum Lexico Chaldaico publico, Ibid, 1687. 8^o.

Oratio in obitum Dan. Berckringeri.

Dissertationes de Dialecticis et Hebraismis N.T., in Rhenferdi Syntagma Dissert. Philologico-Theologiearum de Style Novi Tesamenti.

[p. 376]

Hij gaf uit:

Marlini Pooli Londonensis Synopsis Criticorum, aliorumque Sacrae Scripturae interpretum, Traj. 1686. 5 vol. fol.

Met Petrus de Villemandy en Petrus Marinus: Samuelis Bocharti Opera Omnia, 1692. fol.

Leusden et Schaaf, Novum Testamentum Syriacum cum Lexico Syriaco. Leidae, 1709. 2 vol.

Zie Chauffepié, Niceron, Moreri, Saxe, Morhoff, Luiscius, Hoogstraten, Kok, Nieuwenhuis, Burman, Traj. erud. p. 185 scqq. Fabricii, Hist. Bibl. Fabr. p. 254, T. VI. p. 53, 194, 369; Id Bibl. Graec. T. III. lib. V.c.v. Id. Bibl. Antiq. CXI. p. 587; le Long, Bibl. Sacra, T. I. p. 42, T. II. p. 828, 1176 et al. locis; Mayeri, Bibl. Diss. IX No. 19; Imbonatus, Bibl. Graec. Lat p. 110; Crenius, Animadv. Philolet Hist. P. XIV. p. 129; Lipen, Bibl. Theol. T. II. p. 827; L. Bos, Cap. II, Prolog. ad Bibl. Graec.; Zeltner, Theatr. Erud. qui art. Typogr. laud. oper. praest; Heringa, de Audit. p. 137 seqq; Syll. Epist. Burm. T. IV. p. 640, 645, 803, 806; Marck, Crat. Funebr. Herm. Witzii; Glasius, Godgel. Ned. o.h.w.; Schotel, Kerk. Dordr. D. II. bl. 18; Koenen, Gesch. der Joden in Ned. bl. 327; v. Kampen, Gesch. der Lett. en Wetenschapp. D. I. bl. 429, 430; Cat. van Hulthem, (Ind.) Bibl. Univ.; Bibl. Rais. T. I. p 224; Bibl. Rem. p. 19; Arrenberg, Naamr. van boek.; Cat. van Voorst, T. I. p. 9, 11, 43, T. III. p. 41; Cat. de Greve, p. 57, 152, 255; Cat. de Crane, p. 12; Muller, Cat. van Portr.