Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 10

[Gerard Kuipers]

KUIPERS (Gerard) zoon van den voorgemelden, werd in het jaar 1748 te Dordrecht geboren, werd, na de lagere scholen bezocht, en het onderwijs van zijnen vader in de beginselen der wiskunde genoten te hebben, aan de zorg van den hoogleeraar Hachenberg, toen rector der latijnsche school te Wageniugen, toevertrouwd en vervolgens op een notaris kantoor te 's Hage besteld. Hier weidde hij zijne snipperuren aan de overzetting van Frausche schrijvers, ten behoeve van zijnen vader, en oefende hij zich in de leer der hervormden, ten huize van een Waalsch predikant, waarschijnlijk om later naar het leeraarsambt bij eene der Waalsche gemeenten in zijn

[p. 428]

vaderland te kunnen dingen. In 1767 hervatte hij zijne letteroefeningen te Utrecht, en weldra behoorde hij tot de voortreffelijkste leerlingen van Wesseling, Horthemels, Rau, Tydeman, Elsnerus, Burman, Saxe en Bonnet, en was in vriendschap met van der Roest, Kist, Brand van Someren, van den Doorslag, Veltman, van Kooten, H. van Alphen, Lambrechtsen en andere uitmuntende jongelingen, later als leeraars en door hunne schriften beroemd. Reeds als student werd hij lid van het godgeleerd genootschap onder den naam van Tandem fit surculus arbor, en gaf hij, doch zonder zijnen naam, twee uitstekende proeven zijner geleerdheid in het licht, onder den titel van Missive aan de Heeren Schrijveren van de Brieven der Joden aan den heer de Voltaire, en Proeve eener beantwoording der missive van de Heeren Schrijveren van de Brieven der Joden aan den Heer de Voltaire (1772). Toegerust met een schat van kennis verliet Kuipers in 1773 de hoogeschool, na, onder Rau, in het openbaar eene Dissertatio Philologica, continens observationes ad varia Codicis veteris Testamenti loca (Traj. ad Rhenen, 4^o.), - ‘een stuk, waarin uitstekende proeven van 's mans grondige taalkennis en geleerdheid doorstralen en dat toen met grooten lof in de geleerde wereld besproken en beoordeeld werd, - verdedigd te hebben, om te Zuilen het leeraarsambt te aanvaarden. twee jaren later in (1774) werd hij predikant te Nieuwerkerk aan den IJssel, in 1782 te Vlissingen, waar hij Brouerius Broes en Jona Willem te Water tot ambtgenooten had. In hetzelfde jaar sloeg hij een beroep naar Arnhem af, doch aanvaardde dat te Dordrecht in 1786, waar hij den 11 van Hooimaand 1815 ontsliep. Kuipers was een der werkzaamste en geleerdste mannen van zijn tijd en zoo belezen dat men hem op zijn ouden dag geen boeken meer verschaffen kon. Zoodat hij al de deelen der Acta Lipsiensia, uit verdriet dat hem niets te doen overschoot, nog eens van het begin tot het einde las. Vooral beoefende hij de Oostersche talen en oudheidkunde.

Hij was lid en secretaris van het Zeeuwsch, lid van het Prov. Utrechtsch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen van het Haagsche Genoots. ter verded. van den Christ. Godsd. en een ijverig voorstander van het Zendeling Genootschap. Hij liet bij zijne huisvrouw Sara Maria Akkerman, waarmede hij in 1785 te Vlissingen gehuwd was, geen kinderen na.

Men heeft behalve de bovengemelde werken van hem, eene overzetting van:

Reize naar de legerplaats van den grooten Emir en Beschrijving van de zeden en gewoonten der woestijn bewoonende Arabieren van den Ridder d'Arvieux, Utr. 1780. m. pl. 8^o.

Hij droeg dit werk aan de regering van Gouda op, die hem

[p. 429]

daarvoor het sleutelregt harer stedelijke bibliotheek gaf. De aanteekeningen, die hij onder den tekst plaatste, betreffende de gewijde taal- en oudheidkunde, en zijn nog in hooge achting.

Over Izaäk op Moria.

Over hetgeen men te betrachten en te vermijden heeft in de opheldering der H.S. Uit reisbeschrijvingen.

Beide in Verhandelingen van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, 1786.

Die over het hoofdoogmerk van Paulus opvoering ten hemel; Over hetgeen geleerde Genootschappen behooren in acht te nemen bij het uitschrijven der Prijsvragen; Over Jacobus Bellamy, en Over de bewoning der Hemelen, ook in dit Genootschap gehouden, zijn verloren.

Ook schreef hij eene Voorrede voor de vertaalde Geschiedkundige Verhandeling van H.M.G. Grellman over de Heidens, betreffende hunne herkomst, levenswijze, gesteldheid, zeden en lotgevallen, sedert hunne komst in Europa tot heden, Dordr. 1791. 8^o.

Levensbeschrijving van Bellamy, voor diens Twee nagelatene Leerredenen, Vlissingen, 1790. 8^o. Ook was Kuipers waarschijnlijk de uitgever van:

J. Bellamy, Proeven voor het verstand, den smaak en het hart in III stukken compleet, voorheen stuksgewijze uitgegeven en thans vermeerderd met hetgeen men na des Autheurs overlijden, nog tot deze verzameling geschikt oordeelde, gr. 8^o. Dordr. 1791.

Brief van Trenophilus over de Voorrede van zijnen vriend Broes, vóór zijne uitgave der Leerredenen van Professor Curtenius over den Heidelbergschen Catechismus.

Gewigtig voorstel aan mijne Landgenooten.

Kuipers liet eene menigte handschriften na, onder welke, een grooten voorraad aanteekeningen voor eene nieuwe uitgaaf van Paulsen, over den akkerbouw der Oosterlingen; Annotata ad rem Literariam Belgicam eorumdemque historiam ecclesiasticam; Vergelijking van de zeden onzer voorvaderen met die van het tegenwoordig geslacht, die echter alle, op zijn last, na zijn dood, verbrand zijn.

Zie Lambrechtsen, Lofrede op Kuipers in Mnemosyne, St. IV. bl. 237 volgg.; Glasius, Godgel. Nederl. D. I. bl. 317 volgg. Schotel, Kerk. Dordr. D. II. bl. 545, 603 volgg; Bibliotheek van Theol. Letterk. D. I. bl. 783-790; Ned. Bibl. D. II. St. I. bl. 365; Collot d'Escury, Holl. Roem, D. III. bl. 90 en 405.