Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 10

[Johanna Koerten]

KOERTEN (Johanna) werd te Amsterdam den 17^den November 1650 geboren. Van haar jeugd af toonde zij eene groote lust tot het beoefenen van allerlei soorten van kunsten en handwerken. Ofschoon zij zich zelve vormde, werd haar naam langzamerhand door geheel Europa beroemd, in het bijzonder wegens hare voortreffelijke knipkunst, die zij tot eene nooit gekende hoogte beoefende. In stik- en borduurwerk, in het meesterlijk beschrijven en beteekenen van bokalen, in de zang en teekenkunst was zij ook zeer bedreven. Haar huis te Amsterdam werd door de aanzienlijkste vreemdelingen bezocht en de grootste vorsten van haren tijd bragten, door hunne namen in haar album of stamboek te plaatsen, hulde aan hare buitengewone en zeldzame bekwaamheden. Hare stukken werden goed betaald, vooral de portretten van voorname vorsten, waaronder dat van Keizer Leopold, dat te Weenen, met een Latijnsch bijschrift van den hoogleeraar Francius, bewaard werd. Ook heeft zij landschappen, beesten, vogels, en bloemen, in meesterlijke trekken van groot en klein schrift, gesneden welk een en ander, inzonderheid de laatstgenoemde kunst, veel gerucht maakte. Zij was gehuwd met Adriaan Blok, die haar als weduwe achterliet. Zij overleed te Amsterdam den 28^sten December 1715, en haar naam is door een groot aantal dichters en proza-schrijvers vereeuwigd. Deze verzen zijn in een boekdeel te zamen gevoegd en uitgegeven onder den titel van:

Het stamboek op de papiere snijkunst van Mejufvrouw Joanna Koerten, huisvrouw van den Heer Adriaan Blok; bestaande in Latijnsche en Nederduitsche Gedichten der voornaamste Dichters te Amsterdam, voor rekening van de Compagnie 1735. 8^o. met haar portret en het volgende bijschrift van Katharina Lescailje:

Men eer' dit beeld, wiens geest en schaar kan wond'ren teelen;
't Papier herscheppende in onschatbre konst-tafreelen.

Er bestaat voorts in druk:

Catalogus van een overheerlijk Kunstkabinet Papiere snijkonst, door wijlen Mejufvrouw Johanna Koerten enz., met de schaar in Papier gesneden. Benevens de relative Stamboeken, waarin zijn extra fraaije Teekeningen, Portretten, Miniaturen en prenten; alle door voorname Meesters. Overheerlijke geschreven

[p. 295]

Geschriften door de voornaamste Keizers, Koningen, Prinsen en Vorsten enz., waarvan geen weerga bekend is.

Dit kabinet berustte toen bij den heer Pieter Testas, de Jonge, te Amsterdam, door wien het uit de hand te koop werd aangeboden. Die verkoop in deszelfs geheel heeft evenwel geen voortgang gehad, maar zijn de nommers, 216 in getal, afzonderlijk tegen hooge prijzen verkocht.

In 1766 zijn te Rotterdam uit het nagelaten kabinet van Michiel Oudaan verkocht de Stamboeken van Jufvr. Johanna Koerten, benevens de Konstige Schaar-konst door haar in lijsten tusschen spiegelglazen vervaardigd; tot de eerste behooren zes konstboeken voorkomende op bl. 116 van den Catalogus; de nommers 60-69 op bl. 169, 170 bevatten tien stuks snijkunst van Johanna Koerten; van deze kwamen drie stuks op eene verkooping in 1779, te Rotterdam voor, terwijl één van die drie stukken, voorstellende de Roomsche Vrijheid als vrouwenbeeld zittende op een troon, waarnevens de twaalf Keizers, in 1853, gelijk verzekerd wordt, nog in goeden staat voorhanden was.

Zie Wagenaar, Beschrijv. van Amst. D. XI. bl. 428, 429; Levensbeschrijv. van Ned. Mann. en Vrouw. D. I. bl. 90-92; Immerzeel, Lev. en Werk. der Kunstsch.; Kramm, Lev. en Werk. der Kunstsch.; Muller, Cat. van Portret.; de Navorsch. D. II. bl. 119, 141, D. III. bl. 107, Bijbl. bl. CXII.