Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 9

[Gilbertus Jacchaeus]

JACCHAEUS (Gilbertus) of Gilbert Jacchey, werd te Aberdeen, in Schotland, omstreeks 1585, geboren. Hij verloor zijn vader op jeugdigen leeftijd, en kreeg op last zijner moeder onderwijs in de Latijnsche en Grieksche talen. Na zich vervolgens te Helmstad en te Herborn op de fraaije letteren en wijsbegeerte toegelegd te hebben, kwam hij te Leiden, waar hij, reeds in de jaren 1603 en 1604, zoodanige proeven van zijne geschiktheid tot het onderwijs der wijsbegeerte gaf, dat curatoren hem niet alleen daarvoor, bij herhaling, eene vereering toelegden, maar hem ook in 1605 tot buitengewoon hoogleeraar in de redeneerkunde aanstelden, en twee jaren later, hem mede het onderwijs der zedekunde opdroegen. Intusschen zette hij zijne studiën in de geneeskunde voort, en verwierf zich in 1611 den titel van doctor in die wetenschap.

In het volgende jaar werd hij tot gewoon hoogleeraar bevorderd, en verwisselde, hetzij toen, hetzij later, het hem aanbevolen onderwijs met dat in de natuurkunde. Bij de zuivering der hoogeschool, ten gevolge der godsdienstige geschillen in 1618 en 1619, behoorde hij mede onder die hoogleeraren, die het misnoegen der geestelijkheid in hooge mate tegen zich opgewekt hadden, en daarom in de waarneming van hunnen post geschorst en uit den academischen Senaat geweerd werden.

[p. 51]

Eerst tegen het laatst van 1620, werd hij, op zijn ernstig verzoek, voor drie maanden, weder tot het openbaar leeraarsambt der natuurkunde toegelaten, en niet voor Februarij 1623 werd hij in zijne vroegere waardigheid van gewoon hoogleeraar in die wetenschap volkomen hersteld; hij bekleedde die verder met lof, tot aan zijn overlijden, hetwelk in 1628 plaats had. De Latijnsche dichter Janus Bodecheurs Banningius vereerde hem met een Latijnsch grafschrift. Zijne afbeelding ziet het licht. Zijne zinspreuk was: Summum nec metuas diem, nec optes. (Vrees niet den laatsten dag, noch wensch hem).

Jacchaeus schreef de volgende werken:

Primae Philosophiae institutiones, Lugd. Bat. 1616. 16^o. ibid. 1628. 16^o.

Institutiones Physicae, Lugd. Bat. 16.. 16^o. Laatste uitgave, vermeerderd, Amst. 1644. 16^o.

Institutiones Medicae, Lugd. Bat. 1624. 16^o. ibid. 1631 en 1654. 16^o.

Zie Meursius, Alh. Batav. p. 294, 295, met portret; Banningii, Poemata, (Lugd. Bat. 1637.) p. 166; Paquot, Memoires, T. II. p. 266; Siegenbeek, Geschied. der Leidsche Hoogesch. D. I. bl. 117, 127, 128, 222, Toev. en Bijl. bl. 92, 93, 267; Muller, Cat. van Portrett.