Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Tweede stuk

[p. 1485]

[Mr. Antonius de Huybert]

HUYBERT (Mr. Antonius de) zoon van Jan Antonissen de Huybert, secretaris van Zierikzee, baljuw van Brouwershaven, daarna gedeputeerde van het Noorderkwartier en van Maria Vierling, werd 5 September 1607 te Leyden als student ingeschreven, studeerde in de regten doch beoefende tevens de oude talen en godgeleerdheid. Vooral legde hij zich toe op het Hebreeuwsch, waarin hij zulke vorderingen maakte, dat hij de Psalmen Davids er uit in het Nederduitsch kon overzetten. Na den rang van doctor in de regten bekomen te hebben, verliet hij de akademie, en vestigde hij zich in zijne geboorteplaats, waar hij spoedig in de regering kwam, schepen en vroedschap werd.

Omstreeks 1620 schijnt hij naar Amsterdam vertrokken te zijn, waar hij in den kring van Visscher, Reael, Vondel en Hooft verkeerde. Van daar vestigde hij zich te Leyden, waar hij zelf het toezigt had over de uitgave van zijne overzetting der Psalmen. Deze verschenen in 1624 bij P. Muller te Leyden in 12^o. met den titel:

De Psalmen des Propheten Davids, in 't Hebreeuz genaamd het hof-bouck: by den propheet verdeeld in vijf bouken. Nu naar de oorspronkelicken Text van woorde te woord, vertaald, ende in Nedrduytsen ryme op de gewoonlicke wijsene gelijk men die in de Gereformeerde Kerken singt door enz. Hier sijn bijgevoegd de gewoonlicke Lofzangen, mitsgaders de CLI Psalm, die gevonden wordt in de Grieksche bijbels.

Deze Psalmberijming aan de ‘Gecommitteerde Raaden van Zeeland, de regering van Zierikzee, en aan mr. Eeuwoud Teelink, algemeen ontvanger der graaflijkheid van Zeeland opgedragen, wordt door Andriessen, van Iperen, Vondel, Voetius, Verwer, Moonen, Ampsing, ten Kate, Siegenbeek, van Kampen, Witsen Geysbeek en anderen, zoo wegens de getrouwheid der overzetting als de poëzy en taal, zeer geroemd en zelfs boven die van Marnix van St. Aldegonde gesteld. Vooral werd door taalkundigen, zelfs van lateren tijd, geprezen zijn Opdragt (der Psalmen) aan alle liefhebbers der Nederduitsche tale, waaruit blijkt welk een grondig beoefenaar van zijne moedertaal Huybert was. De schrijver van Idea Ling. Belg. (A. Verwer) meldt nopens hem in het Naschrift van zekeren brief aan D. van Hoogstraten “dat hij in zijnen leeftijd een kennelijken gemeenen landsstijl schreef, en rondom volmaakt in letterkunst was.” Moonen en Hoogstraten stellen hem op de “lijst der eerste en treffelijke opbouwers der Nederlandsche tale.” Ook ten Kate, Huydecoper, Verwer. later Siegenbeek geven hem een hoogen rang onder

[p. 1486]

de Nederlandsche taalkundigen. Vondel droeg hem 6 Oogstmaand 1625 zijn Amsterdamsche Hecuba op, en sprak hem bij die gelegenheid dus aan: “dat wy Uwe E die in 't byzonder heiligen en opdragen geschied tot danckbaerheid van de Psalmen, die Uwe E ons toegezonden hebt, en waarmede wij niet weinig vermaekt waeren, als met greetige ooren den goddelijcke galm van Davids harpe vingen, en hem met geene mindere zoetigheid in zuiver Neerduytsch hoorden geluit slaen, als voormaels in 't Hebreeus de Hebreen in Judea deden. Of wy hier alle eigenschappen onzer moederlijke tale wel hebben waergenomen, daervan zal Uwe E kennen oordeelen, als die hier 't huis hoort, en als een treffelyck lidtmaet onzer letterkunstige vergadering niet weinigh vereerde.” Tot deze letterkundige vergadering behoorden Hooft, Reael en andere dichters en beminnaren der taalkunde. Er werd in dezelve “gehandeld van de eigenschappen der moederlijke taale, zoo ten opzigte der taalschikkinge, saamenvoeginge der woorden en naamen, als onderscheid der geslagten, buiginge der gevallen en spellinge van yder woord.” Verwer en ten Kate meenen dat hij ook deel heeft gehad aan de Staten overzetting van den Bijbel; dat hij zich vooral met de correctie van den Nederduitschen tekst heeft onledig gehouden en dat zulks wel de reden van zijn vertrek naar Leyden zoude geweest zijn.’

Waarschijnlijk heeft de Huybert meer andere gedichten dan zijne Psalmen in het licht gegeven, doch zij zijn niet tot ons gekomen. Alleen vinden wij een kort doch zinrijk bijschrift op den dood van den burgemeester Cornelis Pieterszoon Hooft, vader van den beroemden drossaard (van wien een brief aan de Huybert van 1 April 1626 voorkomt in P.C. Hooft's Brieven (uitgave van Vloten) D. I bl. 147) in den Hollandschen Parnas, bl. 100. Niet alleen muntte hij als dichter en taalkundige onder zijne tijdgenooten maar ook als regtsgeleerde uit, zoodat hij in 1680, na het overlijden van Cornelis Swanenburch, als hoogleeraar in de regten te Leyden in aanmerking kwam. Eerst in 1635 werd die post door Arnold Vinnius vervuld. Dat hij ook Latijnsche verzen maakte blijkt uit eenige voor de Theses zijner vrienden geplaatste, als voor de Theses Logicae van M.F. Houst van Antwerpen, L.B. 1601.

Hij huwde in 1609 te Leyden met Charlotte Troget, en liet een zoon na, Andries, in 1617 geboren, den 14 Mei 1932 als student te Leyden ingeschreven, en een dochter Charlotte (die volgt). Het jaar van zijn dood is onbekend, doch hij leefde nog in het jaar 1636

[p. 1487]

te Leyden. Of zijn portret bestaat is onzeker. P. de la Rue vervaardigde ter zijner eere een bijschrift.

Hij had twee broeders; 1. Andries de Huybert, drossaard en dijkgraaf van Steenbergen en Cruisland, gehuwd met Johanna Teeling, Jacobus dochter. 2. Jeronimus, kapitein bij de infanterie, gehuwd met Elisabeth Hoemakers.

Zie P. de la Rue, Gelett. Zeel., bl. 181-183; Pars, Naamrol. bl. 236; Ypey, Geschied der Ned. tale, bl.; Siegenbeek, Behn. Geschied der Ned. Letterk., bl. 129, 130, 225; van Kampen, Bekn. Geschied. der Ned. Lett. enz., D I. 205, 218; Witsen Geysbeek, Biogr. Anth. Crit. Woordenb, o h.w.; Collot d'Escury, Holl. roem, D.A. III. bl. 257; G. Voetii Exercit. et Bibl. Studios. Theol., p. 529; Andriessen, Aanmerk over Dathenus, bl. 180, 181; J. van Iperen, Kerkel. Hist. van het Psalmgezang, D. I bl 164; Hinlopen, Hist. van de Ned. overzetting des Bijbels, bl 2, 3; Verwer, Idea Gramm. Ling. Belg, p. 10; Dez., Brief achter den IV druk van Hoogstraten's Naaml., bl. 470; Dez, Brief aan D. van Hoogstraten in Boekzaal 1708, Mei en Junij, bl 533; Hoogstraten, Gr. Alg. Hist. Woordenb., D. IV. bl. 313, 314; Dez., Leven van J. van Broekhuizen, bl. 2; Dez, Aanspraak vóór de Geslachtsl. der Zelfst. Naamw; A. Moonen, Aanspraak vóór zijne Nederd. Spraakk; L. ten Kate, Aanl. tot de kennis der Ned Sprake, D I. bl 292; Huydecoper, Proeve van Taal- en Dichtk., D. I. bl. 311, D II. bl. 204; Lev. van Vondel, bl. 19; Opdr. der Heeuba; de Stoppelaar, l. c, p. 15, seqq.; Kok, Nieuwenhuis, Kobus en de Rivecourt, Muller, Cat. van Godgel werk., bl. 13.