Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Tweede stuk

[Ulrich Huguenin]

HUGUENIN (Ulrich), zoon van Jan Thomas Huguenin, een verdienstelijk artillerie-officier in Nederlandsche dienst, werd 2 Februarij 1755 te Maastricht geboren. Van zijne jeugd af voor het wapen der artillerie bestemd, werd hij op zijn 11de jaar tot kadet benoemd, onder bepaling van zijne dienstbetrekkingen, onaangezien zijnen jeugdigen leeftijd in persoon te moeten waarnemen. Op zijn 17de jaar werd hij benoemd tot 2de luitenant der artillerie, waardoor hij aangespoord werd om wetenschappelijke kennis van artillerie en genie te verkrijgen

Blijkens zijne projecten aan de Grebscher Linie en Slaperdijk, werd bij reeds vroeg gebruikt om diensten van eenig aanbelang in laatstgemeld vak te verrigten. Hoezeer veel smaak voor dit werk hebbende en na zijne gedachten over de constructie der hoofd-wal eener vesting te hebben in het licht gegeven, meende hij zijn vaderland als artillerie-officier van meer dienst te kunnen zijn, en beijverde zich uitsluitend om die kundigheden te verwerven, welke hem als artillerist noodig waren. Ook de uren van uitspanning werden niet nutteloos doorgebragt, daar hij ze aan de beoefening der fraaije letteren, in de schilder- en teekenkunst wijdde.

In 1782 werd hem belast, onder de bevelen van den generaal-majoor Doff, de vestingen Vlissingen en Veere benevens eenige forten in staat van verdediging tegen de Engelschen te stellen.

In 1787 werd hij als adjudant en controleur van den veldtrein in het kamp bij Zeist, overgeplaatst onder de bevelen van den luitenant der artillerie Gerbade, en in hetzelfde jaar tot kapitein der artillerie benoemd. Na op aanzoek der staten en onder goedkeuring van den stadhouder nog andere belangrijke commissien te Utrecht ten uitvoer gebragt te hebben, werd hem in 1789 het oprigten eener artillerie- en genieschool te Breda, waarvan hem de directie was toevertrouwd, opgedragen. In 1798 werd hem, bij het daarstellen van het corps rijdende artillerie,

[p. 1422]

eene compagnie van dat corps toevertrouwd; in 1794 werd hij te Amersfoort onder de bevelen van den generaal Paravicini di Capelli geplaatst, ten einde in eenige plaatsen van de Grebbe werkzaam te zijn. Daar echter destijds de geest van oproer meer en meer toenam, werd hij met eenige officieren naar de vesting Naarden gezonden, ten einde het bevel der artillerie op zich te nemen, welke plaats dan ook heeft stand gehouden tot dat herhaalde bevelen van het toenmalige nieuwe bestuur om de stad aan de Franschen over te geven, eene capitulatie met den generaal Macdonald ten gevolge had.

Na de revolutie van 1795 werd hem aangeboden om den lande als chef van het corps artillerie te dienen; daar echter zijne gevoelens niet strookten met den geest des tijds en hij zeer gehecht was aan het huis van Oranje, verliet hij de dienst en het vaderland met zijne vrouw en vijf nog zeer jonge kinderen en begaf zich naar Brunswijk, om aldaar de gebeurtenissen af te wachten. Gedurende zijn eenjarig verblijf aldaar, kreeg hij aanzoek door den Russischen gezant, graaf Catichef te Berlijn, om in dienst van Catharina II over te gaan. Nadat hij echter vooraf een onderhoud had gehad met prins Frederik der Nederlanden, grootmeester der artillerie, die op dat tijdstip in Oostenrijksche dienst was, vond hij meer geraden, zich niet te zeer van zijn vaderland te verwijderen en sloeg dientengevolge het aanbod van gemelden graaf Catichef af. Toen hij zich kort daarna met den Nederlandschen generaal von Stampfert in commissie te Berlijn bevond, werd hem door den koning van Pruissen aangeboden bij het wapen der artillerie daar te lande over te gaan, onder voorwaarde, dat hij zich aan een examen, door den generaal von Tempelhoff af te nemen, moest onderwerpen; dit examen dat zeer streng was en zes dagen duurde, verwierf hem de achting en zelfs de vriendschap van den genoemden generaal, die tot zijn dood toe voortduurde.

Nu werd hij in zijnen rang van kapitein, dien hij ook in Nederland bekleedde, te Potsdam geplaatst. In 1797 werd hij kommandant eener kompagnie artillerie te Koningsbergen, in Oost-Pruissen, in bezetting en hem den generaal von Tempelhoff het onderwijs van de officieren van dat regement opgedragen. In weerwil dezer werkzame gewone en buitengewone dienstverrigtingen, bleef hij zijne tusschenuren aan de wiskunde toewijden en gaf in 1803 een werk over deze wetenschap in het licht. In 1804 werd hij majoor bij dit regement, en toen er in 1805 geschillen waren ontstaan tusschen de Russische en Duitsche gouvernementen, werd hij belast de vesting Dantzig, het

[p. 1423]

Vaarwasser en Weichselmunde in staat van verdediging te stellen. Daar deze geschillen spoedig op eene vredelievende wijze eindigden, zond men hem kort daarop naar Gaudenz om de artillerie mobiel te maken en het bevel over eene divisie van dat wapen te voeren; dit had echter geen andere gevolgen dan dat hij naar Berlijn marcheerde en aldaar den last ontving met zijne divisie naar Koningsbergen terug te keeren. Toen in 1806 de oorlog tusschen Frankrijk en Pruissen was uitgebroken, trok hij andermaal met eene divisie artillerie te velde, en werd vervolgens, op aanzoek van den Russischen generaal von Beningsen, met zijne divisie bij diens korps gevoegd, waarmede hij de veldslagen van Pultuks, Altenstein en Pruiss.-Eylau met roem bijwoonde. Daar zijne gezondheid in dien veldtogt veel had geleden verzocht hij, na het sluiten van den vrede te Tilsit, zijn ontslag uit de Pruissische dienst, dat hem, eerst na herhaald aanzoek, werd verleend, waarop hij in Herfstmaand 1807 met zijn gezin naar Holland terugkeerde.

Niet verlangende om destijds als krijgsman te dienen, was hem zijne aanstelling in het toenmalige koningrijk van Holland, als chef van de 4de divisie van het ministerie van oorlog, waar de zaken der artillerie en genie werden bewerkt, zeer welkom. In die betrekking bleef hij dan ook tot dat Holland bij Frankrijk werd ingelijfd, terwijl hij tevens lid was van het comité centraal der artillerie en genie.

Bij de gemelde inlijving hoopte hij zich van alle andere bemoeijingen te kunnen onttrekken en verzocht om op pensioen te worden gesteld, 't geen hem echter niet gelukte, terwijl zijne familie-betrekkingen hem noodzaakten eene voorloopige aanstelling tot luitenant-kolonel van de Fransche regering aan te nemen. In die betrekking werd hij in verschillende artillerie-directien gebruikt, tot dat eindelijk de omkeer van zaken in 1813, op welk tijdstip hij zich te St. Omer bevond, voorviel. In weerwil dat het Fransche gouvernement hem aannemelijke voorstellen had gedaan, aarzelde hij geen oogenblik zijn eervol ontslag uit Fransche dienst te vragen, dat hem, eerst na herhaalde aanvragen, werd verleend. Hij werd terstond als luitenant-kolonel in Nederlandsche dienst geplaatst en kort daarop als kolonel en inspecteur der Belgische artillerie en directeur der 3de divisie van het destijds te Brussel gevestigde ministerie van oorlog, in welke betrekking hij bleef tot de daarstelling van het koningrijk der Nederlanden.

Hij was in dien tijd verkoozen om, in den veldtogt van 1815, het leger van allerlei materiaal te voorzien, waar-

[p. 1424]

toe te Mechelen, destijds een artillerie-depôt, slechts weinige middelen voorhanden waren, die echter, door zijne goede directie, toereikende waren tot dat meerdere behoeften in Nederland konden worden aangevoerd. Bij de vereeniging van Belgie met Nederland, organiseerde hij de stapel- en constructte magazijnen te Antwerpen en bleef met hare directie belast tot in 1816, toen hem het bestuur van 's rijks geschutgieterij te Luik werd toevertrouwd. Bij het aanvaarden van dezen post, vond hij deze belangrijke inrigting in een zeer vervallen toestand en geheel onvruchtbaar voor zijne bestemming Zijn onvermoeide vlijt en ijver overwon elke moeijelijkheid, en de toestand, waarin zich deze belangrijke inrigting in 1830 bevond, toen staatkundige gebeurtenissen hem noodzaakten Luik te verlaten, bewijst voldoende dat door hem geen moeite werd gespaard om aan die gieterij eene rigting te geven die weinig te wenschen overliet Eindelijk werd hem in hetzelfde jaar de directie van 's rijks stapel- en constructie-magazijnen te Delft tijdelijk opgedragen. Hij bleef er tot 1833 mede belast en rigtte gedurende dien tijd in het zoogenaamde salpetermagazijn binnen Delft tot noodhulp een ijzergieterij op, ten einde in de eerste behoeften der artillerie te kunnen voorzien.

Nog in den loop van 1833 werd hij uit deze laatste betrekking ontslagen, met behoud zijner jaarwedde. Hij vestigde zich nu te Nijmegen, waar hij tot zijn dood toe werkzaam was aan het opstellen van bijdragen tot het gietwezen. Hij eindigde den 9 van Slagtmaand van hetzelfde jaar zijn werkzaam leven in den ouderdom van 79 jaren, als generaal-majoor, ridder van den Nederlandschen leeuw, lid van het provinciaal Utrechts genootschap van kunsten en wetenschappen, lid der 1ste klasse van het koninklijk Nederlandsch Instituut van wetenschappen, letterkunde en schoone kunsten te Amsterdam en te Brussel. Zijn portret bestaat in steendruk, Erven Doorman & Co., folio.

Hij schreef:

Mathematische Beyträge zur weitern Ausbildung angehinder Geometer 1803.

Examen de la solution de la pression d'un corps exercée sur trois ou plusieurs appuis, 1811.

Verhandeling over de ricochet-schoten, 's Hage 1818, met een plaat.

Verhandeling over het gebruik der gloeijende kogels, 's Hage 1818, 8^o. met pl.

Verhandeling over de ontwikkeling van eenige trigonometrische reeksen, 's Hage 1824, 4^o.

Verhandeling over het Nederlandsche ijzer, 's Hage 1823 8^o.

[p. 1425]

Het gietwezen in 's Rijks Geschutgieterij te Luik, 's Hage 1826.

Bijdragen tot het gietwezen in 's Rijks ijzergieterijen te Luik, houdende verscheidene waarnemingen betrekkelijk het springen der vuurmonden in het algemeen, en de daarop gegronde verbeteringen in de gedaante der ijzeren kanonnen, benevens derzelver verbeterde vormings- en gietingswijze enz., 's Hage 1834. gr. 8^o. met 5 platen.

Bij de Brusselsche akademie der wetenschappen en fraaije letteren behaalde hij in 1817 een zilveren medaille voor het beantwoorden eener wiskundige prijsvraag.

Zie Konst- en Letterbode 1819, D. II. bl. 50, 1833, D. II, bl. 353; Aanh. op Nieuwenhuis Woordenb.; Kobus en de Rivecourt, Woordenb. der Zamenlev; Bosscha, Ned. Heldend. te Land, D. III. bl. 24, 87; Milit. Spect., D. II. bl. 204; Programma van het Prov. Utr. Genoots 1834; Verslag der Algem. Vergad. van het Kon. Ned. Inst. 1834.