Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Tweede stuk

[Cornelis Paulus Hoynck van Papendrecht]

HOYNCK VAN PAPENDRECHT (Cornelis Paulus) afstammeling van een aanzienlijk geslacht te Dordrecht, werd aldaar den 1 Januarij 1686 geboren, studeerde te Mechelen in de letteren, te Paderborn in de philosophie en zoowel te Antwerpen als te Leuven (waar hij in 1709

[p. 1369]

student werd) bij de Jezuiten, vooral onder den beroemden dr. Daelman, hoogleeraar in het collegie van paus Adriaan VI, in de theologie, het burgerlijk en kanoniek regt. Na den rang van licentiaat in het laatste verkregen te hebben (12 Sept. 1713) en tot priester gewijd te zijn, werd hij vicarius van Jan Bylevelt te 's Hage. Op voorspraak van den Bollandist Jan Baptist du Sollier, werd hij secretaris van Thomas Philippus d'Alsace, in 1714 door keizer Karel VI aan den paus tot aartsbisschop van Mechelen aanbevolen. Hoynck van Papendrecht volgde den aartsbisschop naar Rome onder voorwendsel van de reden der vertraging van zijne benoeming te onderzoeken, maar inderdaad om van Clemens XI voorschriften tot bestiering der kerk van Belgie te ontvangen. Het was op deze reis dat het besluit tot het uitvaardigen der bul Unigenitus genomen werd. Hoynck maakte van zijn verblijf te Rome gebruik om zich in de Italiaansche taal te oefenen. Naauwelijks was de aartsbisschop in Belgie weergekeerd of hij gaf zijn secretaris een prebende in het kapittel van St. Rombout en benoemde hem tot zijn vicaris-generaal. Na zijne terugkomst van een tweede reis naar Rome (1722) gaf hem de kardinaal van Alsate een afschrift der geschiedenis van de Utrechtsche kerk van Bernard Desirant. De kanunnik keurde dit werk niet goed maar maakte er gebruik van bij het zamenstellen van een diergelijk geschrift, waarin de Roomsche kerk met meer kracht verdedigd werd. Zoodra was het hof te Rome door het prospectus, 16 September 1724 uitgegeven, niet onderrigt van het gebruik dat Hoynck van Papendrecht van dit hands. wilde maken of het deed er zijn beklag over en hij werd genoodzaakt het drukken van zijn werk te staken en het te doen voorafgaan door een uittreksel van dat van vader Desirant.

Bij gelegenheid der inwijding van Steenhoven tot bisschop van Utrecht ontstond er een hevige pennestrijd, waarin Hoynck van Papendrecht geen gering deel nam. Zijn ijveren tegen de Jansenisten beloonde de aartshertogin Maria Elisabeth, gouvernante van Belgie, met een gouden penning die zij ter zijner eere liet slaan en de aartsbisschop van Mechelen schonk hem in 1731 de prebende van gegradueerd kanunnik bij de regtsgeleerde faculteit van St. Rombout en benoemde hem 8 Aug. 1732 tot aartspriester.

Van Papendrecht en vader Wouters stelden omstreeks 1736 een nieuwen catalogus van verboden boeken op. Amyot, biechtvader der landvoogdes, die een onbepaalden invloed op haar uitoefende, wenschte een soort van letterkundige inquisitie in Belgie in te voeren, waartoe

[p. 1370]

de index van Hoynck de eerste stap zou zijn. Hij wist bij zijne gebiedster te bewerken dat deze dien index bekrachtigde, en hij door een keizerlijk bevelschrift werd ingevoerd. De raad van Brabant verzette er zich echter met kracht tegen (in Jan. 1736) en de raadsheeren Poederlé en d'Obrin wisten bij de gouvernante te bewerken, dat zij den raad de censuur der boeken, als een regt hem toebehoorende, opdroeg.

Van Papendrecht was overigens een man die veel smaak in de beoefening der geschiedenis had, waarvan vooral zijne Analecta, die hij te 's Hage liet drukken, ten bewijze strekken. Hij zelf begaf zich met den schilder Gilles Smeyers naar Leuven om het portret van Viglius, dat zich in het collegie, dat zijn naam voert, bevond, door deze te laten copieren, ten einde er het eerste deel der Analecta mede te versieren. Algemeen dacht men dat van Papendrecht tot de aartsbisschoppelijke waardigheid zou zijn verheven geworden. Hij stierf 13 Dec. 1753 te Mechelen in den ouderdom van 68 jaren. Men rigtte hem in de hoofdkerk een grafgesteente op, welks opschrift door Jan Franciscus Foppens werd vervaardigd. De schilder Smeyers vervaardigde zijn portret.

Hij schreef:

Monitum complectens Synopsin Historiae Ecclesiae Ultrajectinae mox typis vulgandae, 1724, fol., in de Acta Lips., 1724, p. 40 seqq., en in de voorred. der Hist. Eccl. Ultraj. waarvan het een prospectus is.

Historiae Ecclesiae Ultrajectinae a tempore mutatae religionis in Foederato Belgio, in qua ostenditur ordinaria sedis archiepiscopalis et capituli jura intercedisse.

Accedunt varia Monumenta huc spectantia, cum Dissertationibus, in quibus elucidantur occurrentes difficultates Facti et Juris. Et Refutatio instrumenti appellationis prysbyterorum Ultrajectensium a constitutione Unigenitus, Mechl. 1725, fol.; in het Holl. vert. Utrecht 1728 of 1740 in fol.

De Refutatio Instrum. is van Lievin de Meyere, de dissertaties aan het einde worden door sommigen ook aan dezen jezuit toegeschreven, doch zij zijn meest alle van den advokaat O'Donogue.

Epistola ad J.C. Erckelium etc., occasione sententiae per Magnificum Rectorem Universitatis Lovaniensis contra Zegerum Bernardum van Espen etc., latae et pronunciatae die 7 Febr. 1728, Mechl. 1728, 4^o.

Epistola ad J.C. Erckelium, occasione declarationum Cl. D.L. Hacquii et J.A. Brenart in Alma Universitate Lovaniensi, Ibid. 1728, 4^o.

Epistola tertia, Ibid, 1728, 4^o.

[p. 1371]

Epistola quarta, Ibid., 1728, 4^o.

Epistola etc. occasione duarum epistolarum D. Theoderici De Viaixnes, monachi Benedictini congregationis S. Vitoni in Galliâ et in Hollandiam profugi, ad Petrum Paridanum, abbatem Vlierbacensem defunctum. Cum notis et observationibus necessariis, Praemittitur ejusdem Theoderici Narratio de fugâ suâ in Hollandiam quam fecit 1722, Mechl. 1728, 4^o.

Epistola ad J.C. Erckelium, occasione libri cui titulus: Defensio Ecclesiae Ultrajectinae ejusque Statûs ac Jurium, Mechl. 1729, 4^o.

Specimen eruditionis Broedersianae, sive Examen libri quem N. Broedersen, schismaticus praesb. Ult., edidit sub hoc titulo: Tractatus historicus primus, Mechl. 1730, 4^o

Rescriptum Em. et Rev. D.C. de Alsatiâ A.M.P.B. ad Theod. van der Croon, pseudo-episcopum in Foederato Belgio commorantem, Lov. 1736, 4^o.

Een tweede Rescriptum van 18 Sept. 1736, Ibid. 1736, 4^o.

Historia Jansenismi in Belgio, documentis authenticis comprobata, 2 t. fol.

Analecta Belgica, Hagae Camit., 3 T. 1743, bevattende:

P. I. Vita Viglii, Accedit ejusdem Tractatus de Decimo Denario.

P. II. Viglii ad Joachim Hopperum Epistolae.

P. III. Viglii Epistolae Selectae ad diversos.

P. IV. J. Hopperi, item Joannis Baptistae de Tassis commentaru de Tumultis Belgicis sui temporis.

P. V. De Cessione dominii Ultrasectini. Item Series Praepositorum ac Decanorum Ultrajectensium. Neerologium Ecclesiae Coll. B.M.

P. VI. Cartularium Capituli Geervlietensis. Item Tholensis. Les Mémoires de Jean d' Hollander sur la Révolte des Gantois contre Charles-Quint avec la sentence.

Het 7de en 8ste deel is niet verschenen. Het zou bevat hebben:

Historia Episcoporum Ultraj. a S. Willebrordo ad Georgium Egmundanum. Het ms. er van berustte lang bij de familie van Papendrecht.

Zie Balen, Beschrijv. van Dordr., bl. 1091, (over het geslacht); Diet. Hist. des Pays-Bas, T. II. p. 124, 125; Goethals, Hist. des Lettres, des Sciences et des Arts en Belgique, T. I. p. 336 suiv; Dez., Lectures rélatives à l'Hist. des Sciences, T. I. p. 213, 229, T. III. p 69, T IV. p 239; Adelung en Rotermund, i v.; Kobus en de Rivecourt; van Kampen, Bekn. Geschied. der Ned Lett. en Wetens., D II. bl. 229, D. III. bl. 155; M G. du Pacde Bellegarde, Hist abr. de l'Église Métropolit. d'Utrecht, p. 322 suiv.; Cat. J. van Voorst, T. I. p. 248.