Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Tweede stuk

[p. 901]

[Otto Christiaan Frederik Hoffham]

HOFFHAM (Otto Christiaan Frederik) werd den 2 Junij 1744 te Custrin, waar zijn vader Christiaan Hoffham, in 1740 als Hoogduitsch predikant, doch zonder gevolg te Amsterdam beroepen, hervormd hofpredikant was, geboren. Zijne moeder heette Dorothea Carolina Jablonski, dochter van den beroemden hofprediker Daniel Ernst Jablonski.

Na de eerste gronden der Latijnsche taal in zijne geboortestad te hebben gelegd, ging hij met zijne ouders in 1754 naar Amsterdam, waar hij aan de zorg van zijn oom, den koopman Hendrik Hoffham werd toevertrouwd. Deze liet hem in de Fransche taal en wetenschappen onderwijzen en plaatste hem vervolgens als klerk bij een Notaris en later op een koopmanskantoor. In 1769 reisde hij voor zijn patroon naar Duitschland en bezocht zijne moeder, die als weduwe te Alt-Landsberg bij Berlijn woonde, waar zijn vader, nadat Custrin in 1758 door het vreeselijk bombardement der Russen in een puinhoop was verkeerd, van schrik en ziekte overleden was. Hij keerde nog in hetzelfde jaar te Amsterdam terug. In 1773 bezocht hij andermaal zijne moeder, die hem bewoog bij haar te blijven. Van October 1774 tot October 1775 was hij te Berlijn en reisde toen naar Löhme, waar hij zich tot in 1778 ophield en zich in de landhuishoudkunde oefende. Van hier begaf hij zich wederom naar Amsterdam, nam afscheid van zijne Hollandsche vrienden, en keerde nog in hetzelfde jaar naar Löhme terug, kocht in het volgende jaar het landgoed Karolinenhof bij Landsberg aan de Warthe, en betrok het met zijne moeder. Hier huwde hij in 1780 Johanna Elisabeth Schramm van Prenslow, dochter van den toen reeds overleden Lutherschen predikant Jacob Schramm. In 1781 ontdeed hij zich van Karolinenhof en kocht het Krausengoed te Alt-Huttendorp, in de Uttermark, dat hij met zijne moeder en echtgenoote betrok. Toen hij in 1786 zijne moeder had verloren, verkocht hij ook het Krausengoed en begaf zich met zijne echtgenoot naar Prenslow ter woon. Hier sleet hij zijne overige levensdagen in onvermoeide werkzaamheid bij de stiefouders zijner echtgenoote, tot hij door hun overmoedig gedrag eensklaps ongelukkig werd en ten gevolge van den schrik, na eene ziekte van weinige dagen, den 21 Januarij 1799 overleed. Hij begon zijne letterkundige loopbaan met het leveren van eenige vrolijke vertoogen tot het weekblad de Denker, dat toen met veel graagte werd gelezen. Ook schreef hij te Löhme bij Berlijn vele vertoogen van den Kosmopoliet of Wereldburger, een weekblad in den smaak van Steeles Spectator, in 1776-1777 te Amsterdam

[p. 902]

in het licht gegeven. In 1781 gaf hij eenige Hekelschriften en andere gedichten, die hem den eerenaam van Hollandschen Boileau waardig maakte; in 1783 een geestig blijspel: Al stond er de galg op! of de verijdelde Tooneelkomparitie, een scherpe satyre op de zucht voor tooneelliefhebberij van dien tijd. Het is niet duidelijk wat hij met zijn zoogenaamd voorspel (1784), geschikt voor de vertooning van Medea en getiteld: De Broek, bedoelde. Regt geestig en luimig zijn zijne twee en dertig onderscheidene stukjes over een en hetzelfde onderwerp, den Slaap, in 1785 onder den titel van Proeve van slaapdichten uitgegeven. Al deze stukjes zijn rijmloos en in de voetmaten der Grieksche en Latijnsche dichters opgesteld. Niet on gelukkig volgde hij hun geest en stijl er in na. Zijn in 1788 en in 1809 te Groningen uitgegeven: Proeve eener Theorie van Nederduitsche Poëzy, is welligt het geestigste oorspronkelijk hekelschrift dat immer in onze taal is verschenen. Hij gaf een menigte aardige en geestige stukjes in de Kleine Dichterlijke Handschriften. Hij was ook een snedig puntdichter en een voortreffelijk epigrammatist, blijkens zijner Losse Gedachten in proza, achter zijne nagelaten schriften, door zijn vriend Uylenbroek in 1801 onder den titel van Boerenschouwburg, de kluchtige Opera, Tooneelfragment, Gedichten en Losse Gedachten, uitgegeven, getuigen. Het kluchtig blijspel Boerenschouwburg schijnt hij naar Alswijns Latona of de verandering van Boeren in Kikvorschen gecopieerd te hebben. Dit laatste is echter geestiger. De kluchtige Opera is eene parodie van het tooneelstukje De zijden schoenen, met bedoeling om de luchtbollen en zangspelen belagchelijk te maken.

Volgens getuigenis van Duitschers en Nederlanders was hij een beminnelijk, braaf en goed mensch, wiens deugdzaam en edel karakter aan Gellert en wiens letterkundige bekwaamheden aan Rabener herinnerden, die hij beide zoo gelukkig op zijde streefde. ‘Het is inderdaad’ schreef Uylenbroek ‘een zeldzaam verschijnsel, dat een Duitscher, die slechts in zijne jongelingsjaren eenigen tijd in Nederland heeft verkeerd, in den verderen loopbaan van zijn leven, diep in Duitschland, de Nederduitsche taal- en dichtkunde, beiden, niet oppervlakkig, als vele hedendaagschen, maar grondig, beoefent, met eene scherpzinnigheid, waarvan, wat men ook zegge, misschien niet ligt een wedergade zal te vinden zijn.’ Witsen Geysbeek geeft hem grooten lof. Siegenbeek roemt zijn geestigheid. De Vries kent hem veel geest en aanleg toe, doch is niet met zijn Slaap en Losse Gedachten ingenomen.

[p. 903]

Zie P.J. Uylenbroek vóór de Nagelaten Schriften of Boereschouwb; Witsen Geysbeek, Biogr. Anth Crit. Woordenb., D. III. bl. 217; Siegenbeek, Bekn. Geschied der Nederl Letterk, bl 276: de Vries, Proeve eener Geschied. der Nederl Dichtk, D. II. bl. 291; Strick van Linschoten, Gedicht., bl. 178; Epigramm. Anthol, bl. 191; Schotel, Letterk. Geschied van de Tubak, Koffij en Thee, bl. 117; Cat der Maatsch van Ned. Letterk., D. I. b, bl. 112; Cat. van Hulthem, Nr. 23859.