Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Eerste stuk

[Kornelis Teresteyn van Halewijn]

HALEWIJN (Kornelis Teresteyn van), broeder van den voorgaande, te Dordrecht geboren, werd even als dezen doctor in de regtsgeleerdheid. Reeds op jeugdigen leeftijd was hij pensionaris in den Briel, werd toen reeds ingewijd in de geheimen der staatkunde, en onderscheidde zich door zijnen ijver voor het eeuwig edict.

Even als zijn broeder, zegt de heer van Kampen, was hij republikein in den eigenlijksten zin van het woord, en het was hem tegen de borst, dat de Witt het geheele bewind van zaken voerde; en toch achtte bij een gezag in den staat noodig, om de gedurige verdeeldheden te doen ophouden, en dit gezag wilde hij uitgeoefend zien door den prins van Oranje, dien hij, zoowel om zijne eigene verdiensten als om die van zijn huis, hoogachtte, en in wiens gunst hij daarom rijkelijk deelde.

Na reeds tot verschillende eereposten in zijne geboorteplaats gekozen te zijn, werd hij ook raad in den Hove van Holland en Zeeland, en deed als zoodanig den 22^sten Maart 1670 den gevorderden eed. Hij werd vervolgens door den prins in belangrijke bezendingen gebruikt, wanneer het aanzien en de magt van dezen moest gehandhaafd of vermeerderd worden. Zoo was hij benoemd, bij het geschil te Dordrecht in 1684, over de nominatie van de luiden van Achtten, waarbij hij alles naar 's prinsen wensch bestuurde; zoo was hij in 1685 in gezantschap naar Engeland, ter vereffening der geschillen met de Oost-Indische Compagnie, van waar hij echter onverrigter zake wederkeerde, en, ofschoon geen lid der regering van Dordrecht zijnde, werd hij in 1688 door regenten van deze stad gemagtigd tot de behandeling van de geheimen van staat.

In 1690 tot vroedschap te Dordrecht benoemd, rees er verschil op of hij daarbij zijne betrekking van raad in den Hove mogt blijven behouden. Ondanks sterke tegenkanting van Amsterdam hield de prins hem de hand boven het hoofd, en wist de regering van Dordrecht ten zijnen gunste te doen stemmen. Hij trok in dat zelfde jaar met anderen, in gezantschap naar Overijssel, ter bijlegging van geschillen aldaar gerezen, en dat was zijn laatste bedrijf op zijne staatkundige loopbaan, dat vermeld wordt. Hij verkreeg in 1691 namens Dordrecht zitting in de Staten-Generaal, en legde toen zijn ambt als lid van het Hof vrijwillig neder.

[p. 101]

Toen zijn broeder, gelijk wij boven zagen, in 1693, in gevangenschap geraakte, werd ook hij verdacht van deel genomen te hebben aan diens plannen. Hij werd dientengevolge door twee boden op last der Staten in zijn huis bewaakt, van af den 15^den September tot den 2^den Mei, doch toen van alle vervolging ontslagen. Hij had echter de gunst van Willem III verbeurd, en het was op diens afdoend bevel, dat hij van alle zijne waardigheden en aandeel in Hollandsch en Dordrechtsch regering ontslagen werd. Alleen behield hij zijne betrekking van curator der Leidsche hoogeschool, waartoe hij den 9^den Januarij 1690 werd geroepen, hoedanig hij vooral werkzaam was in het verbeteren der regtsgeleerde studiën, en waarin hij bleef tot 1697, toen hij waarschijnlijk door den dood werd weggerukt.

Van Halewijn was een man van wien de groote Burnet, die hem zeer goed kende, getuigde, dat hij voor niemand hooger achting had. ‘Zijne geleerdheid, zegt de heer van Kampen, was groot en veel uitgebreider dan zijn vak, waarin hij toch een der eerste rangen verdiende te bekleeden. Hij had de godgeleerdheid, de geschiedenis in den ruimsten omvang, en de oude letterkunde beoefend; voegde bij groote levendigheid vlugheid van begrip en veel oordeel. Zijn stijl was in het spreken lakonisch, maar vol ziel en kracht. Zijne adviezen droegen den stempel zijner gemeenzaamheid met de ouden, naar wier verhevenste voorbeelden hij zich gevormd had. In alles was van Halewijn een man van gestrenge zedelijkheid, en volijverig in zijnen post als regter in den Hove, gelijk het een minnaar zijns vaderlands en christen wijsgeer past.’

Van Halewijn was gehuwd met Johanna van Hartigsveld, dochter van Kornelis van Hartigsveld, burgemeester van Rotterdam. Zij schonk hem ééne dochter, Agnieta, en één zoon, die volgt.

Zie Balen, Boschrijv. van Dordr. bl. 936; van Leeuwen, Batav. Illustr. bl. 1477; Wagenaar, Vaderl. Hist. het Regist.; van Wijn, Bijv. en Aanm. D. XVI bl. 24, 70, 77, 78; Scheltema, Staatk. Nederl; van Kampen, Vaderl. Karakterk. D. II. bl. 388-390; Siegenbeek, Geschied. der Leidsche Hoogesch. D. I. bl. 241, 242, 245; Toev. en Bijl. bl. 18, 19; de Navorscher, D. V. bl. 238, 310, D. VI. bl. 74, 247.