Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 7

[Gabriel de Grupello]

GRUPELLO (Gabriel de) werd den 23 Mei 1644 te Geertsberge geboren. Zijn vader, Bernard de Grupello, was in dienst hij het Spaansche leger in de Nederlanden, en had den rang van Kapitein bij de Artillerie, zijne moeder heette Cornelia Lijnek. Reeds in zijne jeugd had hij lust in het beoefenen der beeldhouwkunst, Artur Quellinus tot onderwijzer, en werd in 1674 als meester in het beeldhouwersgild te Brussel aangenomen. Een zijner eerste voortbrengselen waren de marmeren standbeelden van Diana en Narcissus, in het Park te Brussel, en de oorspronkelijk, in 1675 of 1676, voor het gild der vischkoopers vervaardigde wit marmeren Fontein, om er bij feesten Rijnwijn uit te schenken, die zich thans in het Brusselsch Museum bevindt. Ook zijn arbeid aan het Praalgraf, dat de douairière La Tour en Tassis in de kerk Du Sablon te Brussel in 1766 voor haren overleden gemaal liet oprigten, draagt mede het kenmerk van den eersten tijd zijner kunst. De roem, welken hij door deze en andere voortbrengsels van zijn beitel verwierf, bewogen Karel II Koning van Spanje, en de stad Brussel, hem den titel van hun beeldhouwer, waaraan groote voordeelen verbonden waren, te schenken. Ten gevolge der staatkundige beroeringen, verliet hij in 1696 Brussel en begaf hij zich naar Dusseldorp, waar Keurvorst Johan Wilhelm, een voorstander en beschermer der schoone kunsten, hem den titel van Hof-beeldhouwer gaf. Later te Brussel wedergekeerd herstelde Karel V hem in zijn betrekking van eersten beeldhouwer der Nederlanden. Hij overleed den 20 Junij 1730 op het kasteel van Erenstein bij Kirchrath, in de nabijheid van Aken, waarop hij de zes laatste jaren van zijn leven had doorgebragt. Zijn overschot werd in het graf der Heeren van Erenstein, in het koor der kerk van Kirchrath, bijgezet. Zijne kunstvoortbrengsels zijn meerendeels in Duitschland, waar hij het grootste gedeelte van zijn leven doorbragt. In de Keizerlijke schatkamer te

[p. 504]

Weenen vindt men een kruisbeeld, uit één stuk ivoor door hem vervaardigd. Een pendant er van, dat aan een zijner verwanten, een Kapitein, die te Mantua sneuvelde, toebehoorde, werd voor geringen prijs te Weenen verkocht, zonder dat men weet wat er van geworden is.

Waarschijnlijk is het groote kruisbeeld, in de St. Nicolaas kapel der Hoofdkerk te Aken ook van zijne hand. Volgens Baert, die de levens der Belgische beeldhouwers beschreef, berustten bij den Keurvorst een marmeren groep, voorstellende de Maagd, het Kind Jezus en St. Jan, figuren van natuurlijke groote, waarvan het voetstuk met twee basrelieven, - de Kindermoord, - de Engeldie Jozef de vlugt naar Egypte beveelt, - die vlugt zelve en de val der afgodsbeelden bij het voorbijgaan der heilige arke, - eene stervende Magdalena in marmer, van natuurlijke grootte, - Christus aan den paal gebonden, in brons, - een bronzen groep, voorstellende een Beschermengel die een kind begeleidt, - een L. Vrouwe beeld, in brons, - een marmeren groep, een Zeegod voorstellende, vergezeld van eene nimf, - de marmeren standbeelden van den Keurvorst en van zijne gemalin, de marmeren Buste des Konings van Pruissen; de Buste van den Kapucyner monnik Marcus Ariano. - Te Dusseldorp op de markt is het bronzen standbeeld te paard van den Keurvorst Johan Wilhelm; een der voornaamste voortbrengselen van Grupello, blijkens eene bij die gelegenheid geslagen medaille, in 1711 opgerigt. De keurvorst is daarbij geharnast voorgesteld met de Keurvorstelijke kroon op het hoofd en met de versierselen van St. Hubert om den hals. Een marmeren standbeeld te voet van denzelfden vorst stond, in den voorhof der Keurvorstelijke Galerij; te Brussel in de kerk du Sablon, kapel van St. Ursula, een marmeren groep voorstellende het Geloof, vergezeld van een kind; op het kasteel van Erenstein een ivoren Kruisbeeld, hoog 18 duim, en 3 marmeren Beelden (Juno, Venus en Paris) van natuurlijke grootte.

Zie Splendeur de l'art en Belgique; Immerzeel, Levens en Werken van Hollandsche en Vlaamsche Kunstschilders D. I. bl. 298; Kramm, Levens en Werken der Hollandsche en Vlaamsche Kunstschilders en Beeldhouwers enz. D. II. bl. 611.