Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 7

[Marten Goris]

GORIS (Marten), of, zoo als hij meermalen genoemd wordt, Martinus Gregorii, werd in tweede helft der zestiende eeuw geboren. Hij was de zoon van Johan Goris te Roermond en van N. Cox. Tot advokaat bevorderd, werd hij reeds in 1597 tot Raad in den Hove van Gelderland verkozen, en verwierf zich als zoodanig den lof van ijver en trouw, voorgelicht door uitgebreide, regtsgeleerde en historische kennis. In 1625 volgde hij Gerlach van der Capellen als Kanselier van Gelderland op, nam die gewigtige bediening met veel lof waar, en was de laatste die haar bekleedde.

In die betrekking werd hij tot belangrijke commissiën geroepen. Nadat hij reeds in 1610 zich bijzonder ijverig betoond had, in het opdelven van donkere deelen van 's lands geschiedenis, vooral betrekkelijk de regten van Gelderland op Kleefsche steden, werd hij, in 1632, met anderen naar Roermond gezonden, om, bij de reductie van het Overkwartier van Gelderland, de charters over te nemen. Het was op de reis derwaarts dat hij nabij Grave eene beroerte kereeg, en op den 1^sten Augustus 1632 overleed.

Niet alleen in staatszaken, maar ook in kerkelijke aangelegenheden werd Goris herhaalde malen geroepen. Bij de godsdienst geschillen in 1618 en 1619 koos hij de zijde der Contra-Remonstranten, en was in 1617 reeds lid van de bezending van Gelderland aan de Staten van Overijssel, om dezen tot de toestemming in het houden van de Nationale Synode over te halen; en toen die Synode tot stand kwam, werd hij namens Gelderland mede derwaarts afgevaardigd, en was hij aldaar de eerste voorzitter der politieke gecommitteerden. Als zoodanig opende hij op den 13^den November 1618 de vergaderingen met eene aanspraak, waarin hij God bad dat ‘Hij met zijnen geest deze vergadering wilde zegenen, opdat alzoo alle zaken zonder eenige vooroordeelen, die wel somwijlen van

[p. 295]

huis plagten medegebragt te worden, matiglijk, soberlijk, en in des Heeren vreeze voorgestelt, verstaan en besloten zijnde, met de hoope der Heeren Staten en de begeerte aller ingezetenen mogten overeenkomen, en dat men al het volk met toejuiching en vrede mogt hooren zeggen dat het hart van de kerk der geloovigen en der ingezetenen weêr één was geworden enz.’ Hij zelf schijnt dien vromen wensch weinig indachtig te zijn geweest; want bij de verdere beraadslagingen kreeg hij het al spoedig met de Remonstranten te kwaad, en was hij een hunner voornaamste tegenstanders, die zijn gezag meestal met bitterheid en scherpheid gelden deed. Op den 9^den Mei 1619 sloot hij de vergadering met een gebed en dankzegging niet alleen aan God ‘voor zijne hulpe aan de Synode bewezen, waardoor zijne waarheid van de dwaling en tuimelgeest, die de herders zijns volks zoo lange hadden bezeten, en zijne kerke zoo zwaarlijk had benaauwd en schier ten ondergebragt, was gered’ maar ook aan de buitenlandsche godgeleerden, voor den bijstand die de Synode van hen had ontvangen ‘betuigende dat de Heeren Staten deze dienst en weldaad aan de vorsten en overheden, die hen werwaarts hadden gezonden, altijd met dankbaarheid zouden erkennen.’

Het stoffelijk overschot van Goris rust in de groote of St. Eusebius kerk te Arnhem, waar een deftig grafschrift zijnen lof verkondigde, zijnde nu zijne grafzerk of verdwenen of door de planken vloer bedekt. Hij was gehuwd met Josina Lamers, bij wie hij twee zonen verwekte, waarvan er een volgt.

Zie Brandt, Hist. der Reform. D. II. bl. 848, D. III. bl. 18, 161, 162, 189, 245, 247, 251, 282, 525, 526, 558, 610, 611; Scheltema, Staatk. Nederl. D. I. bl. 384, 385, D. II. bl. 584, 585; Bouman, Geschied. der Geld. Hoogeschool, D. I. bl. 55; Nijhoff, Bijár. voor Vaderl. Geschied. en Oudh. D. X. bl. 102, 123.