Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 5

[Andreas Essenius]

ESSENIUS (Andreas) werd geboren te Bommel in Februarij 1618 en legde de gronden der Grieksche en Latijnsche talen, zoo in zijne geboorteplaats als te Utrecht. Aldaar studeerde hij in de godgeleerdheid onder Bernardus Schotanus en Gysbert Voetius, wier waardige leerling hij zich betoonde. Ten jare 1639 onder het getal proponenten aangenomen, werd hij in 1640 Doctor in de wijsbegeerte, in 1641 predikant te Nederlangbroek en in 1645 Doctor in de godgeleerdheid. De gemeente te Utrecht verkoos hem in 1651 tot haren leeraar, en Curatoren der Hoogeschool aldaar beriepen hem twee jaren daarna tot Hoogleeraar der godgeleerdheid, welke waardigheid hij den 8^sten Februarij 1654 aanvaardde met eene Oratie de tractatione verbi Divini, en met roem waarnam tot aan zijnen dood, die den 18^den Mei 1677 plaats had. Johannes Voetius hield op hem eene lijkrede. Hij was den 3^den Jauuarij 1640

[p. 232]

gehuwd met Lucia Spruyt. Zijne afbeelding ziet het licht. Essenius was een zeer geleerd, streng regtzinnig theologant, en geheel de rigting van zijnen leermeester Voetius, met wien hij later als ambtgenoot in vriendschap leefde en wiens lijkredenaar hij was, toegedaan. In de kerkelijke bewegingen en twisten van zijnen tijd nam hij een ijverig deel, en zijne geschriften getuigen van zijnen strijd met Johannes Coccejus en diens ambtgenoot Abraham Heidanus, en Franciscus Burman.

Die geschriften zijn:

Triumphus Crucis, sive fides catholica de satisfactione Jesu Christi, asserta et vindicata ab exceptionibus atque objectionibus Socinianis, nominatim vero ab illis, quas Jo. Crellius Francus in responsione sua ad librum celeberrimi viri Hugonis Grotii de eodem argumento protulit, Amst. 1649. 4^o. Herdrukt te Utrecht 1665. 4^o. In het Hollandsch vertaald Rott. 1651.

Oratio funebris in obitum Gualteri de Bruyn, Traject. 1653.

De perpetua moralitate Decalogi adeoque speciatim etiam de Sabbato, Traj. 1658. 8^o. ibid. 1660. 8^o.

Defensio consilii Theologici Ultrajectini de Canonicatibus, Vicariatibus etc. Traject. 1658. 4^o.

Systema Theologicae Dogmeticae, Traject. 1659. 4^o. 3 tom.

Synopsis controversiarum theologicarum et Index locorum totius Sacrae Scripturae, Amst. 1661. 8^o. Traject. 1662. 1676. 1677.

Disquisitio de moralitate Sabbathi hebdomadalis, Traj. 1665.

Dissertationes de Decalogo et die Sabbathi adversus Abrahum Heidanum, Traject. 1666. 4^o.

Vindiciae quarti praecepti in Decalogo, Traject 1666.

Compendium Theologiae dogmaticae, Traject. 1669, 8^o. ibid. 1682 et 1685. 8^o.

Apologia pro ministris in Anglia Nonconformistis.

Dissertatio de subjectione Christi ad legem divinam.

Doctrina de nostra redemptione per meritum Jesu Christi.

Instructio salutaris de Judaeis.

Refutatio vere catholica contra Pontificios.

Oratio de celsitudine perseverantiae.

Oratio funebris in obitum Gisberti Voetii, Traject. 1677. 4^o.

Verscheidene van deze werken zijn of vroeger of na zijnen dood, in het Hollandsch vertaald, in het licht verschenen. Ook gaf hij in die taal uit.

Oeffeninghe over de Gelykenisse Mattheus XIII. vs. 24, Utr. 4^o.

Zie Burman, Syllog. T. IV. p. 493; Joann. Voet. Orat. in obit. Andr. Essenii, Utr. 1677; (van Hasselt), Beschrijv. van Bommel, bl. 136-137; Burman, Traject. Erudit. p. 95-99; van Abkoude, Naamreg. van Ned. Boek. D. I. St. I. III; Ferwerda, Catal. Univ. D. I. St. II. bl. 322, 323, St. VII. p. 183; Ypeij en Dermout, Geschied. der Ned. Herv. Kerk. D. II. bl. 473, Aant. bl. 301; Bouman, Geschied. der. Geld. Hoogsch. D. II. bl. 10; Glasius, Godgel. Nederl. D. II. bl. 446-468; Muller, Cat. van Portrett. bl. 81.