Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 4

[Antonius Deusing]

DEUSING (Antonius) werd den 16den October 1612 te Meurs geboren, alwaar zijn vader Joannes Otto Deusing bij de Staatsche krijgsmagt in garnizoen lag. Zijne moeder, Agneta Vermeren, was van Nederlandsche afkomst. Na eenig onderrigt in zijne geboorteplaats ontvangen te hebben, werd hij ten jare 1628 aan het onderwijs van Jodocus Hoeïngius, Rector der Harderwijksche Hoogeschool, toevertrouwd. Na ook nog eenigen tijd te Wezel vertoefd te hebben vertrok hij naar Leiden, alwaar hij zich aan de studie der wijsbegeerte overgaf. Bij den beroemden Jacobus Golius inwonende, ontving hij van dezen het onderwijs in de Wiskunde en in de Arabische, Turksche en Persische talen, en legde zich op zijnen aandrang, uitgelokt door de lezing der Arabische schrijvers over de Geneeskunde, op die wetenschap met ijver toe onder den beroemden Adolphus Vorstius, door wien hij den 25sten September 1635, of volgens anderen in 1637, tot Doctor in de geneeskunde bevorderd werd.

Naar Meurs terug gekeerd zette hij zich daar als geneesheer

[p. 138]

neder, en werd aan het onlangs opgerigte gymnasium tot leeraar der wiskunde aangesteld, welke betrekking hij spoedig verliet om den leerstoel der Natuur- en Wiskunde aan de Harderwijksche Hoogeschool te betreden. Hij aanvaardde den 5den December 1639 dien post met eene rede getiteld: De recta Philosophiae naturalis conquirendae methodo, en werd den 2den Maart daaraanvolgende plegtig ingehuldigd, bij welke gelegenheid hij nogmaals eene redevoering hield; de Astronomiae origine ejusdemque ad nostram usque aetatem progressu; beide redevoeringen zijn in 1640 te Harderwijk in 4^o uitgegeven.

De stad en het gewest zijner inwoning stelden zijne bekwaamheden op hoogen prijs, en kort na de aanvaarding van zijne betrekking, zag hij zich door beiden tot Archiater benoemd en als zoodanig met het geneeskundig toevoorzigt over beiden belast; maar in 1642 viel hem eene andere erkenning zijner verdiensten te beurt, daar hij in dat jaar tot Hoogleeraar der geneeskunde werd aangesteld, en die nieuwe waardigheid, met eene redevoering: de medicinae dignitatibus, aanvaardde, welke ook te Harderwijk in genoemd jaar in 4^o werd uitgegeven. Toen evenwel in 1643 tusschen hem en zijnen ambtgenoot Cloppenburg eenen hevigen twist ontstond, over eenige theologische en philosophische punten, gaf hij aan eene roeping als Hoogleeraar der geneeskunde aan de Groningsche Hoogeschool tegen het einde van 1646 gehoor, en alle pogingen om hem weder derwaarts te doen komen waren vruchteloos. In 1649 werd hij door Willem Frederik, stadhouder van Friesland, tot zijnen eersten lijfarts benoemd, doch bleef zijne professie te Groningen tevens waarnemen. Zijn roem was zoo groot, dat hij in 1666 bij den kranken vorst van Oost-Friesland, te Aurich, ter hulpe geroepen werd. De reis derwaarts, met guur weder ondernomen, berokkende hem eene longziekte, waaraan hij den 30sten Januarij van genoemd jaar te Groningen overleed. Hij was den 5den Augustus 1640 gehuwd met Sophia van Oosterwyck uit Kleefsland afkomstig, en hertrouwde na haren dood met Magdalena Modesta Scheidmans, dochter van Herman Scheidmans, raadsheer van het keizerlijk kamergerigt te Spiers. Deze vrouw schonk hem twee zonen en eene dochter, en overleefde hem vijftien jaren. Zijne afbeelding, door Crispijn de Pas, ziet het licht. Zijn zoon Hermannus volgt.

Als geneesheer, wijsgeer en beoefenaar der Classische Letterkunde of der Oostersche talen, werd Deusing door weinigen geëvenaard of overtroffen. Bovenal was de geneeskunde het vak zijner opzettelijke navorschingen, en groot is de roem daarin door hem behaald. Jammer is het, dat aan zijn naam zoovele twisten verbonden zijn, die, met bitterheid gevoerd, aan de wetenschap weinig dienst hebben bewezen, en zijne vredelievendheid met regt hebben in twijfel doen trekken. Behalve met zijnen ambtgenoot Cloppenburg, leefde hij in eenen aan-

[p. 139]

houdenden, en in het geheel niet zachten strijd, met Franciscus Sylvius; terwijl zijne talrijke geschriften meerendeels of tegen anderen geschreven zijn, of ter verdediging van zich zelven op hunne aanvallen in het licht zijn gezonden.

De lijst van die geschriften beslaat bij Foppens zeven kolommen; zonder van al zijne twistgeschriften te gewagen zullen wij de titels der voornaamste werken van hem hier doen volgen.

De vero systemate mundi dissertatio mathematica etc. Amst. 1643. 4^o.

Naturae theatrum universalis etc. Harderov. 1645. 4^o.

De anima humana dissertationes philosophicae, Hard. 1645.

De mundi opificio cursus, Hard. 1643. Amst. 1644. Gron. 1647. 4^o.

Synopsis medicinae universalis etc. Gron. 1649. 8^o of 12^o.

Anatome parvorum naturalium seu exercitationes anatomicae et physiologicae etc. Gron. 1651, 4^o.

Dissertatio de motu cordis et sanguinis, Gron. 1651. 4^o.

Dissertatio de lacte et nutrimento foetus in utero, Gron. 1655. 12^o.

Fasciculus dissertationum selectarum etc. Gron. 1660. 4^o.

Oeconomia corporis animalis, Gron. 1660. 12^o, 5 vol.

De nutritione animalium, Gron. 1660. 8^o.

Historia foetus extra uterum in abdomine geniti, ibidemque per sex fere lustra detenti ac tandem lapidiscentis, consideratione physico-anatomica illustrata, Gron. 1661. 8^o.

Vindiciae foetus extra uterum geniti etc. Gron, 1664, 8^o. Zie Foppens, Bibl. Belg. T. I. p. 71-75; Effig. et vitae profess. Gron. p. 213-219, van welk werk Deusing gezegd wordt de schrijver te zijn; Niceron, Hist. des Homm. Ill. T. XXII. p. 24; Paquot, Mem. T. II. p. 561; Ferwerda, Cat. van Boek., D. I. St. V. bl. 39; de Chalmot, Biogr. Woordenb.; van Kampen, geschied. der Nederl. lett. en wetensch., D. II. bl. 62, 63, die hem verkeerdelijk Densing noemt; Ali Cohen, Oude en Middelgeschied. van de geneesk. bl. 511; Bouman, geschied. der Geld. Hoogesch. D. I. bl. 78-83, 109, 110, 118, D. II. 604, 607, 622, 639, 645; Biograph. univ. T. VI. p. 155; Glasius, Godgel. Nederl. D. I. bl. 361-363; Muller, Cat. van Portrett. bl. 71; de Navorscker, D. VII. bl. 13.