Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Petrus Curtenius]

CURTENIUS (Petrus), geboren te Amsterdam den 7^den December 1716, waar zijn vader Petrus Theobald Curtenius, heelmeester was. Zijn geslacht, hetwelk van vier eeuwen herwaarts rekende, had van de hervorming af verscheidene waardige evangeliedienaars opgeleverd.

De Latijnsche scholen met lof bezocht hebbende, genoot hij drie jaren lang het onderwijs aan het athenaeum zijner geboortestad, waarna hij zich naar Leiden begaf, ten einde aldaar zich bekwaam te maken tot de betrekking die hij gekozen had.

Zes jaren het onderwijs aldaar in allen deele met voorbeeldigen ijver bijgewoond hebbende, vertrok hij naar Amsterdam, werd aldaar in 1739, onder het getal der proponenten opgenomen en nog in datzelfde jaar als predikant te Durgerdam bevestigd. In 1741 vertrok hij naar Deventer en van daar in 1746 naar Gouda, waar hij acht jaren verbleef, totdat de roem zijner geleerdheid de Amsterdamsche regering bewoog, om hem tot hoogleeraar aan de doorluchtige school aan te stellen. Hij aanvaardde die betrekking den 21^sten October 1754 met eene redevoering: de Sacro codice unico verae sapientiae fonte. Tevens was hij ook tot predikant beroepen, maar alleen verpligt de helft der predikdienst waar te nemen. Later werd hij ook tot inspecteur der Latijnsche school aangesteld.

Na gedurende vijfendertig jaren met roem werkzaam te zijn geweest, hooggeacht bij de geleerden van zijnen tijd en bemind hij zijne leerlingen, overleed hij op zijn buitenverblijf te Loenen den 3^den Augustus 1789. Jacob van Nuijs Klinkenberg, die hem in 1784 als ambtgenoot was toegevoegd, deed op hem eene lijkrede, en zijn lijk werd begraven in de Oude kerk te Amsterdam.

Curtenius was gehuwd met Katrijna Cloppenburg, dochter van Gerard Cloppenburg, predikant te Sassenheim. Dit huwelijk, met vijf kinderen gezegend, was echter verre van gelukkig, daar deze vrouw, door haar wrevelig humeur en kwellend karakter, hem het leven zoo onaangenaam maakte, dat hij ten laatste genoodzaakt was, met voorkennis der regering, haar eene verzekerde doch fatsoenlijke huisvesting te bezorgen.

[p. 933]

Curtenius was, ofschoon van de Cocceaansche rigting, een helderdenkend en zelfstandig godgeleerde. Grondig en veelomvattend was zijne geleerdheid. Zijn onderwijs was bijbelsch, en zijne leer geheel overeenstemmend met zijn waarlijk godvruchtig leven. Hij was een bekwaam uitlegger des nieuwen verbonds, een welsprekend redenaar en onvermoeid arbeider voor de school en de kerk, en bij dat alles was hij een nederig, geloovig en geduldig christen, wiens leven door menige ramp vergald, een toonbeeld was van ware godsvruchtigheid.

Zijne schriften, door den druk bekend gemaakt, zijn getiteld:

Mozes Testament en Liet, zegen, dood en begrafenis of verklaring van Deuteronomium XXXI en XXXIV. Amst. 1754-1762, 4^o. 2 deelen.

Intree- en afscheidsrede te Gouda, gedaan over 2 Corinth. X:14-16 en Galath. VI:16. Amst. 1754, 4^o.

De vreeze des Heeren, het beginsel der wijsheid, voorgesteld ter Intrede te Amsterdam. Amst. 1755, 4^o.

Over de zwaarste plaatsen uit de Brieven van Paulus. Amst. 1762, 4^o. 2 deelen.

Der Epheseren geluk of VIII kerkredenen over het Eerste Kapittel van den brief aan de Ephesen. Amst. 1770, 8^o.

Over de gelijkenis van de vijf wijse en vijf dwaze Maagden, Matth. XXV:1-12. Amst. 1786, 8^o.

Wederlegginge van de leugens van Bolsee tegen Calvinus. 12^o.

Leerredenen over den Heidelbergschen Catechismus. Leid. 1790-1792, 8^o. 4 deelen.

Deze werden na zijnen dood door den hoogleeraar B. Broes met eene voorrede in het licht gegeven, welke voorrede eenen hevigen twist deed ontstaan en aanleiding gaf, dat een tal van schriften het licht zagen. De literatuur van dit geschil is zoo volledig mogelijk opgegeven door Dr. Schotel in diens Kerkelijk Dordrecht, D. II, bl. 617-620.

De afbeelding van Curtenius, naar Quinhard door Houbraken, ziet het licht.

Zie J. van Nuijs Klinkenberg, Orat. fun. (Amst. 1790, 8^o.) in het Nederduitsch vert. door M. Jongeneel, (Amst. 1790, 8^o); Croese, Kerk. Reg. der Pred. te Amst, bl. 307, 11; van Abcoude, Naamr. van Ned. Boek., D. I. St. V.; de Chalmot Biogr. Woordenb.; van Lennep, Illustr. Amstel. Athen. Memor., p. 199, 251; Glasius, Godgel. Nederl., D. I. bl. 325.