Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Joost of Josse de Courteville]

COURTEVILLE, (Joost of Josse de), ook de Courtewille, was een aanzienlijk edelman, die in 1559 aangesteld werd tot geheimschrijver van 's konings raad in Spanje, wegens de zaken in Nederland. Hij vertrok met Philips II in datzelfde jaar uit de Nederlanden naar Spanje, en zijn raad werd door den koning op hoogen prijs gesteld. Later werd hij Ridder der Orde van Calatrava, Commandeur van Villa Franca en in 1561 verkozen, om in plaats van den uitlandigen Griffier van de Orde van het Gulden Vlies, Nicolans Nicolai of Grudius, die betrekking waar te nemen. In 1566 ontmoeten wij de Courteville bij alle beraadslagingen, die gehouden werden om middelen te beramen, ten einde de beroerten in de Nederlanden te dempen. Hij is in 1567 in de Nederlanden teruggekeerd, en men vindt aangeteekend, dat toen de hertog van Alva in dat jaar geen kans zag om den tienden penning te heffen, op raad

[p. 793]

van de Courteville, besloot, zich tevreden te stellen met twee millioenen 's jaars van alle de Nederlanden.

Later in 1571, schijnt Alva ongenoegen tegen hem te hebben opgevat en wenschte hij, dat de Koning hem weder naar Madrid terug riep; want, schrijft Alva, Courteville had zich als beschermer van zijn vaderland opgeworpen, door zulke laakbare middelen, dat hij hem tot zijn pligt heeft moeten roepen, en als hij zich niet verbeterde, hij, Alva, met die eene les niet zou tevreden zijn. Courteville had namelijk een geschrift aan Alva ter hand gesteld, onder den titel: Middelen waardoor Z.M. beter de harten zijner vasallen en onderdanen in de Nederlanden zou kunnen winnen, een echt middel tot herstel der zaken. De terugkeer naar Spanje schijnt hij te hebben afgeslagen; doch, door zijne al te ijverige werkzaamheid in de dienst van Alva, haalde hij zich eene ziekte op den hals, die hem den 19^den Mei 1572 uit het leven rukte. Alva beklaagde zich over zijnen dood, daar hij nu geen Secretaris voor de briefwisseling in de Fransche taal had, en de Koning verloor in hem een dienaar van bijzondere deugd, trouw, regtschapenheid en ijver, zoo als hij er geen tweede onder velen kon terug vinden. Dit getuigt Viglius van hem, die zijn bijzondere vriend was.

Zie Wagenaar, Vaderl. Hist., D. VI. bl. 56, 169, 303, waar hij verkeerdeiijk Jozef genoemd wordt; Viglius ab Aytta, Epist. ad Hopperum in de Analecta van Hoynck van Papendrecht, T. II. p. 679, 682; Vita Viglii, l.l., T. I. p. 35, 175; Gachard, corresp. de Philippe II., T. I. p. 426, 434, T. II. p. 22, 187, 189, 206, 277.