Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Willem Anne Baron de Constant-Rebecque]

CONSTANT-REBECQUE (Willem Anne Baron de), Heer van Villars-Mendras, was de zoon van David Lodewijk, Baron de Constant-Rebecque bovengenoemd. Hij werd te 's Gravenhage den 24^sten April 1750 geboren. Ten doop gehouden door Prins Willem IV en Prinses Anna van Engeland, ontving hij van zijnen doorluchtigen Peet het brevet van Vaandrig bij de Zwitsersche lijfwacht. In het jaar 1762 tot tweede Luitenant bij de kompagnie van den Stadhouder benoemd, aanvaardde hij in 1766 de dienstbetrekking bij zijn regiment, en werd in 1773 tot Luitenant-Kolonel, en in 1779 tot Kolonel benoemd.

Bij den aanval op de dorpen Lincelles, Blaton en Bondues, die door de Franschen bezet waren, had hij gelegenheid om onder de oogen van zijnen Generaal, den hem aangeboren moed ten toon te spreiden. Aan het hoofd zijner Zwitsers vermeesterde hij op den 13^den Augustus 1793, onder een verpletterend kartets- en geweervuur, het dorp Lincelles, en verdreef er de Franschen uit. De Erfprins gaf op de plaats zelve, hem zijne hooge tevredenheid te kennen, en de officiële rapporten maakten melding van zijne aan den dag gelegde onverschrokkenheid.

Kort daarna, den 23^sten Augustus, werd hij benoemd tot kommandant eener brigade, welke onderscheiding hij zich spoedig waardig maakte, toen hij bij de bestorming onzer posten bij Hallum en Roncq door de Franschen, op den 12^den September van genoemd jaar, aan het hoofd der bataillons May en Wartensleben, eenen krachtigen aanval op den vijand deed, zoodat de onzen zich weder in hunne positiën konden staande houden.

Toen door de afscheiding van het Oostenrijksche leger, de onzen door de groote overmagt tot eenen overhaasten terugtogt gedwongen werden, maakte de Constant zich daarbij bijzonder verdienstelijk, door de vlugtende soldaten met de grootste inspanning en bedaardheid van geest tot staan te brengen en de orde bij den terugtogt zoo veel doenlijk te herstellen. Het mogt hem gelukken een 3000tal soldaten van verschillende regimenten, benevens 23 stukken geschut bijeen te brengen, en daarmede naar de opgegevene verzamelplaats te trekken.

In de veelvuldige bloedige gevechten, welke op dat tijdstip zonder ophouden geleverd werden, bleef de Constant een

[p. 674]

belangrijk deel nemen. Hij werd in Januarij 1794 tot Generaal-Majoor der Infanterie benoemd, en nam als zoodanig deel aan de insluiting van Landrecies, waar hij het geretrancheerde kamp veroverde, en bevel ontving die vesting na de overgave met zijne brigade te bezetten.

Den 11^den December van hetzelfde jaar verdedigde hij het fort St. Andries met roem tegen Moreau en Pichegru, die den terugtogt aannamen, zoodat het behoud van den Bommelerwaard aan hem te danken was, en bij den steeds aanwassenden toeloop der Fransche legerbenden, gaf hij, met zijne brigade geposteerd op den regter Waaloever, vernieuwde bewijzen van zijnen onbezweken ijver en krijgskundige verdiensten, door de voortgangen des vijands op te houden en den Waaloever te verdedigen, later ontving hij bevel om op Gorinchem terug te trekken, alwaar zijne brigade in April 1795 uit een ging en hij den prins naar 's Gravenhage volgde.

Na zich alzoo als soldaat en als aanvoerder op eene schitterende wijze te hebben doen kennen, viel op hem de keuze van den stadhouder en de staten generaal, om als parlementair bij den generaal Pichegru en de representanten van het Fransche volk, eenen wapenstilstand te bemiddelen; doch ofschoon hij zich daartoe gaarne leende en reeds naar zijne bestemming gesneld was, was den uitslag wel te voorzien geweest en kwam hij te laat, om nog iets voor het vaderland en het vorstelijk huis uit te rigten.

Bij de nieuw ingevoerde orde van zaken, legde hij zijne militaire waardigheid neder, en sloeg hij de herhaalde voordeelige aanbieding, om met zijn regiment in de Fransche gelederen over te gaan, standvastig af. Hij verliet het vaderland, om zich bij zijne echtgenoote, Francina Godardina Constantia, Baronnesse van Lijnden van Hoevelaken, met wie hij te 's Gravenhage den 1^sten Julij 1782 in het huwelijk was getreden, en zijne kinderen, die zich allen te Brunswijk ophielden, te vervoegen. Hier genoot hij het vertrouwen en de vriendschap des regerenden hertogs in zoo groote mate, dat hij hem tot landdrost van het hertogdom Brunswijk benoemde, welke eervolle betrekking hij, met vrijwilligen afstand van het tractement en de emolumenten daaraan verbonden, aanvaardde.

Doch ook hier verloor hij de belangen van het vorstelijk huis en van zijn vaderland niet uit het oog. Toen prins Frederik te Osnabrug op nieuw troepen verzamelde, snelde hij derwaarts en stelde zich onder zijne bevelen. In 1799 was bij naar Zurich gezonden om mede te werken tot het oprigten van een nieuw Zwitsersch regiment, later begaf hij zich wederom naar den erfprins, die zich te Lingen ophield, en volgde hij dien vorst naar Engeland, waar hij behulpzaam was in het oprigten van het korps Hollanders in Engelsche soldij, hetwelk na de zamenstelling onder zijne leiding in 1800 gesteld, doch na den

[p. 675]

vrede van Amiëns weder afgedankt werd. Ter belooning zijner goede diensten ontving hij het brevet van luitenant generaal in Britsche dienst.

Na de terugkeer van den prins van Oranje in 1813, bood de Constant, op 64jarigen leeftijd, andermaal zijne diensten aan. Hij werd door dezen, bij zijne komst te 's Gravenhage in Februarij 1814, minzaam ontvangen en benoemd tot luitenant generaal in Nederlandsche dienst en tot gezant bij den kroonprins van Zweden. Twee maanden daarna werd hem het groote kommandement van het oostelijk gedeelte van het rijk opgedragen, en aanvaardde hij in Julij zijne nieuwe betrekking, verblijf houdende te Maastricht. Op den 27^sten Maart 1815, werd hij van deze vesting gouverneur en benoemd tot kommandeur der militaire Willemsorde.

Bij de nieuwe verdeeling van het grondgebied der Nederlanden in grootere militaire kommandementen, werd aan de Constant op den 1^sten Januarij 1816 het bevel over het vijfde groot militair kommandement, bevattende de provinciën Luik en Limburg, opgedragen. In September 1818 viel hem de eervolle onderscheiding ten deele, om te Aken de keizers van Oostenrijk en Rusland, als ook den koning van Pruissen, namens zijnen vorst te begroeten, en de staatszaken die bij het congres zouden verhandeld worden te volgen. Hij werd op de vleijendste wijze ontvangen, en na afloop dezer eervolle zending, in December daaraanvolgende benoemd tot gouverneur van Brussel, met den rang van groot officier der kroon.

Bij besluit van den 19^den October 1824, werd hij ingelijfd in den Nederlandschen adelstand met den titel van baron, overgaande op al zijne wettige nakomelingen, als zijnde afkomstig uit een geslacht behoord hebbende tot den adel van Frankrijk, en aan hetwelk in 1213 de erfelijke titel van baron is geschonken. Den 10^den November 1828, werd hij tot generaal der infanterie verheven.

Bij het uitbreken van den Belgischen opstand in 1830, werd de Constant Rebecque door ziekte aan zijn bed en zetel geboeid, en hij daardoor verhinderd om zijne diensten op nieuw aan de goede zaak toe te wijden. Hij vertrok naar 's Gravenhage, en verzocht dringend om het ontslag uit zijne betrekking, hetwelk hem op de meest vleijendste wijze geschonken werd. Hij overleed te 's Gravenhage op den 12^den Augustus 1832.

Groot, ontzaggelijk groot waren de verdiensten van de Constant-Rebecque als krijgsman. Als mensch, zedig, bescheiden en onbaatzuchtig daarhenen levende, werd hij zeldzaam geevenaard. Hij was een dier mannen, zoo als er slechts weinigen in de geschiedenis der volken voorkomen, vol van waren zielenadel, uitmuntende in trouw en onkreukbare gehechtheid aan Vaderland en Regering, versierd met de beminnelijkste hoedanigheden en toegerust met de zeldzaamste bekwaamheden. Hij

[p. 676]

was hierdoor van allen geacht, geëerd en bemind, en zijne nagedachtenis zal hierdoor blijven in zegening, zoo lang deugd en verdiensten op hunnen regten prijs worden geschat.

Het wapen door de Constant-Rebecque gevoerd, is een doorsneden (coupé) schild; het bovendeel van zilver met een arend van sabel, gekroond, gebekt en genageld van goud; het onderdeel is van sabel met een liggend kruis (sautoir) van goud, met den wapenspreuk: In arduis constans. (In tegenspoed standvastig.)

Zie J.C. van Rijneveld, Levensschets van W.A. Baron de Constant Rebecque de Villars, in den Milit. Spectat., D. VII. No. 5; Bosscha, Neêrl. Heldend. te Land, D. III. bl. 68, 75, 551; uit medegedeelde berigten aangevuld.