Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Lodewijk Cappellus]

CAPPELLUS (lodewijk) of Louis Cappel bijgenaamd de Moniambert, ook wel als Lodewijk Capellus voorkomende, zoon van Jakob Cappel, geboren den 15^den Januarij 1534 te Parijs, waar zijn vader Advokaat van het Parlement was, dien hij verloor, nog maar zeven jaren oud zijnde, was reeds op zestienjarige leeftijd bekwaam, om eene klasse te besturen in het collegie door den kardinaal le Moine gesticht. Vijf jaren later ging hij naar Bordeaux met het voornemen om aldaar in de regten te studeren; maar deze studië werd afgebroken, door de aanbieding die men hem deed, van eenen leerstoel in de Grieksche taal dien hij aanvaardde, en gedurende eenigen tijd waarnam. Met eenige Hervormden te Bordeaux in kennis geraakt zijnde, vond hij smaak in hunne gevoelens, en omhelsde de Protestansche godsdienst. Van plan zijnde zijne godgeleerde studiën te Genève te volmaken, keerde hij naar Parijs terug, om orde op zijne zaken te stellen. Zijne vrienden zouden gaarne gezien hebben dat hij op het voetspoor van zijnen vader, de pleitzaal betreden had; doch zijn smaak dreef hem tot de beoefening der godgeleerdheid. Gedurende de tijd dat hij nog weiffelde, en in beraad stond, welk een beroep te zullen kiezen, bewees hij eene dienst van groot belang aan de Hervormden, met het eerste ontwerp te vormen, hetwelk gelegenheid gaf tot het Edikt van den 17^den Januarij 1561; en, het voorspoedig gelukken van deze belangrijke zaak, wekte bij de Hervormden het verlangen op, om een man, met zulk eenen warmen ijver aan hunne belangen verkleefd, in de predikdienst gevestigd te zien. Veel moeite had hij om er toe te besluiten; maar ten laatste, door de vurige begeerten zijner broederen overgehaald, ontving hij te Parijs de oplegging der handen, en men vertrouwde hem de besturing der kerk van Meaux toe. Hij begaf zich ten gevolge hiervan met er woon naar die stad; maar de beroerten die er daarna ontstonden, noodzaakten hem, om zich aanvankelijk naar Genève en later naar Sedan te begeven. Toen de Hervormden te Antwerpen in 1569 om eenen Predikant verzochten zond men er Cappellus naar toe; maar hij bleef er niet lang, ter oorzake van de wreede vervolging, welke er tegen de Hervormden plaats vond, en het aldaar voor hem onveilig maakte, waarom hij naar Sedan terugkeerde. Hier eenige tijd vertoefd hebbende, kwam hij nader bij Parijs, en werd als

[p. 179]

Predikant aan de kerk van Clermont toegewezen; maar in 1572 noodzaakte hem de St. Bartholomeusmoord, met verlies van alle zijne goederen, genoegzaam naakt en van alles ontbloot, naar Sedan terug te keeren. De Hervormden van Frankrijk zonden hem vervolgens naar Duitschland, om hulp bij de Protestantsche Vorsten te zoeken. Van die reize teruggekeerd en zich in Engeland bevindende, werd hij door de Staten van Holland, op aanbeveling van Prins Willem I, tot gewoon Hoogleeraar in de Godgeleerdheid te Leiden beroepen, waar hij bij het openen der hoogeschool, op den 8^sten Februarij 1575, de inwijdings-redevoering hield. Hij schijnt, gedurende zijn kortstondig verblijf aldaar, zeer voor de belangen der hoogeschool te hebben geijverd, althans hij deed, hoewel te vergeefs moeite, om de grondslagen eener akademische bibliotheek te leggen. Het volgende jaar werd hij in Frankrijk terug geroepen, en nam er, gedurende eenige tijd, als Predikant de legerdienst waar. Vervolgens werd hij tot gewoon Leeraar te Sedan aangesteld, waarbij hem tevens de last werd opgelegd om de Godgeleerdheid aan de studerende jeugd te onderwijzen. In 1581 was hij, als gedeputeerde van de provincie Champagne, tegenwoordig bij de nationale synode in Junij te Rochelle gehouden. Het overige van zijn leven bragt hij te Sedan door, en stierf aldaar den 16^den Januarij 1586.

De jongste zoon zijns ouderen broeders, zijn petekind, was de door geleerdheid en vrijzinnigheid zoo vermaarde Ludovicus Cappellus, Hoogleeraar te Saumur.

Men heeft van Capellus in druk: Oratio inauguralis Academiae Lugduno-Batavae aan het hoofd van J. Meursii Athenae Batavae. Lugd. Bat. 1625 40. welke redevoering met een stichtelijk gebed eindigt. Voorts heeft hij nog de volgende stukken geschreven, welke niet in het licht zijn gekomen:

Vita procellis Belli civilis perturbatissima.

De Ecclesia et ejusdem notis, adversus Epistolam a Rosario Apostata ad ill. Franciscum Borbonium directam 1575.

Speculum Papismi.

Commentarii in Calvini Catechismum.

Epistolarum selectarum volumen.

Zijne beeldtenis komt voor bij Moursius en in de Effigies bij van der Aa, met en zonder spiegelrand.

Zie de Chalmot, Biogr. Woordenb.; Siegenbeek, Geshied. der Leid. Hooges. D. II. bl. 1 en 2, T. en B. bl. 54 en 55; Glasius, Godgel. Nederl.; Herzog, Real Encyclop. für prot. Theol. und Kirehe.