Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Robert Robertsz le Canu]

CANU (Robert Robertsz le), geboren te Amersfoort den 27^sten November 1563, was eerst onderwijzer der zeevaart te Amsterdam, en telde daar onder zijne leerlingen Jacob van Heemskerk, Gerrit de Veer en Jan Cornelisz de Rijp, die den merkwaardigen togt naar Nova-Zembla in 1596-1597 gemaakt hebben. Bij hunne terugkomst uit het barre Noorden, ondergingen zij een wetenschappelijk verhoor bij hunnen leermeester, waaruit blijkt dat de astronomische waarnemingen door hen op Nova-Zembla gedaan, niet goed waren, en dat zij zich daarbij in de tijd hadden vergist. Later werd le Canu tot Schoolmeester van de groote Zeevaart te Hoorn, aangesteld. Hij die geprezen wordt als ‘een man, die de kunst der zeevaart wel verstont,’ werd dikwijls met Willebrordus Snellius, Simon Stevin en anderen geraadpleegd, over gevraagde octrooijen wegens nieuwe inventiën. Den 18^den Maart 1614, werd bij de Staten-Generaal besloten, ‘dat het Collegie ter Admiraliteyt tot Hoorn of Enkhuysen, den suppliant jaerlyx uyt het innecomen van haerl. Comptoren sullen doen betalen 100 gl. tot dat anders sal wesen geordonneert tot het onderhout van syn huys en betere opbouwingen van syn school van de Groote Seevaert.’

Hij schijnt tot de Doopsgezinden behoort te hebben, doch werd omstreeks 1591 door hen wegens zijne godsdienstige denkwijze in den ban gedaan.

Toen hij nog te Amsterdam woonde, zond hij in het licht:

Korte inleiding der Feesten Israëls, zijnde regte tydkaerten, waer men in zien mag, hoeveel groote jaren de Wereld gestaen heeft, en nog staen zal, Amst. 1593, 4^o., weder voor de Lief hebbers gedrukt, en van vele letter- en drukfeilen verbetert, met toebehoorende platen en tijdkaerten. Te Franeker voor Jacobus Horreus 1693, 8^o. Ook moet er daarvan nog eene uitgave van 1720 bestaan. Op den titel van de tweede uitgave leest men, hetgeen in de eerste niet voorkomt, den naam van Robbert Robbertse le Canu, in leven geautoriseerde en geadmitteerde Schoolmeester van de Konste der Groote Zeevaart tot Hoorn.

Het oogmerk van le Canu met dit werk was, eene tijdrekening te vertoonen van 's wereld begin, tot het einde toe, benevens den dag des oordeels, dien hij echter niet bepaalt, hetwelk hij wil trekken uit de feesten Israëls, en uit bijzondere plaatsen en perso-

[p. 129]

nen in den Bijbel vermeld. Bovendien bevat het boek liedekens van zonderlingen aard, die ons geen grooten dunk van 's mans dichterlijke bekwaamheid geven.

Nog schrijft men hem toe:

Breeder verklaringh op de waarschouwingh van Albert Haijen gedrukt in 1600.

Zekerder gaat het dat hij schrijver is van:

Onder verbeteringh. Sommighe Buerpraetgens, van de Resolutie der Ed. Heeren Staten van Hollandt en de West-Frieslandt, ende de Magistraten der Stadt Hoorn. Alles dienende tot opbouwinghe van de ware Ghereformeerde Kercke, ende tot rust ende vreede van de vrije Vereenichde Nederlanden t'samen gheset door Robert Robertsz le Canu. Met een ghemeen Schoolmeester der grooter Zeevaert. Proverb. 8 vs. 1, 2, 3. Tot Hoorn, Gedruckt bij Willem Andriesz, Boeckvercooper, woonende op het Noordt, in het Schrijfboeck, Anno 1614, 4^o.

Rechte aen-wijsinghe tot die ware sichtbare Kercke Gods, ende totten waren Godsdienst, ende wat het Merk-teyken is daer aen men de ware sichtbare Kercke Godts sal bekennen, 't welck ons wetens, sint der Apostelen tijden, tot op dese tijdt toe, noch noyt soo recht aengewesen en is, noch oock onses wetens, behalven de Apostelen, van niemandt soo klaer bewesen en is als nu in desen ghedaen wort, door een onpartijdigh Neutralist, gheboren binnen Amersfoort. Waer in hij protesteert tegen allen hooghgeleerde Doctoren, Theologanten, Leeraers, ende Predicanten, die haer in de Christenheyt te samenrotten, secten, twist, tweedracht, scheuringe, deylinge ende groote erghernissen aenrichtten. Jesaia 58 Roept haest ende en spaert niet, verheft dijn stemme ghelijch als een Basuyne, ende verkondight mijnen volcke haer overtredinge, ende den huyse Jacobs haer sonde.

O Godt breeckt de steenen herten met U Goddelijcke woort,

En drijft doch geluckigh uwe Hamers-foort.

Gedruckt voor Arent Sjoersz, Kunst en de Boeckverkooper tot Statum (1616) 8^o.

Gravamina ofte Swaerighedvn, van Robbert Robbertz, die hij, uyt begeerte van sommige waerheydts liefhebbers tot Hoorn (den 6^den October 1618) selfs eerst over gegeven heeft, in eigen handen van den Hooghgeboren Vorst ende Heer Maurittius bij den Gratien Godts, Prince van Orangien, Grave van Nassau, etc. Om over-ghelevert en de voorgestelt te worden, op 't toekomende eerste Synodus Nationael ende van de Eerweerdighe, Hooghgeleerde Heeren, Vaders ende Broeders in Christo, die daer vergaderen sullen, beproeft te worden nae der Schrift die daer seydt, Proeft het al ende wat goed is, dat behoudt 1 Thess. 5 vers. 21, 1619.

De tweede editie, of te uytgift veel fauten verbetert bij den Autheur selven (1640).

Deze werkjes schijnen door de Generale Staten beschouwd te

[p. 130]

zijn als fameuse libellen en hij werd daarvoor zwaar beboet, terwijl het tractement, hetwelk hij van den Lande trok, ingehouden werd. Ook werd den Schout van Hoorn in Augustus 1619 aangeschreven: ‘dat hij ondersoek sou doen op sijn persoon, aengaande sijne propoosten tot nadeel van de Religie en regeering, en, deselve bevindende, hem straffen, naer rechten en naer de plakkaeten.’ Het schijnt echter dat daarop niets gevolgd is, hoewel le Canu niet naliet, waar zulks pas gaf, openlijk voor zijn gevoelen uit te komen.

Zie Brands Hist. der Reform, D. III. bl. 836 en 837; de Chalmot, Biogr. Woordenk.; Aanhangsel op Witsen Geysbeek, Biogr. Woordenb. der Nederd. Dicht.; de Navorscher, 4^e. Jaarg. bl. 201 en 202, 5^e. Jaarg. Bijbl. bl. XIV. en XV.