Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Reinier Cant]

CANT (Reinier), zoon van Meyndert Cant geboren in 1537 te Amsterdam, was een der eerste en voornaamste handhavers van de burgerlijke en godsdienstige vrijheid. Hij zette met eenige anderen de openbare preek der Hervormden door, handelde voor het belang van dezen bij de Regering, zocht den beeldenstorm voor te komen, waagde zich tot herstel der rust, en moest omdat alles naar Emden en Bremen vlugtte. Ter laatstgemelde plaatse zijnde, vond hij in 1568 met Mr. Johannes Basius middel, om 1300 geweren, welke door Diderik van Sonoy te Wezel gekocht, en gedeeltelijk te Bremen gedeeltelijk te Koesveld waren aangekomen, in het leger van Graaf Lodewijk te bezorgen. Van Willem I in 1570 commissie ontvangen hebbende, om onder de gevlugte Hervormden eene collecte van penningen te doen, kweet hij zich daarvan naar wensch. In het volgende jaar was hij met Basius als Commissaris van Oranje te Emden, en zette de schepen, die op de Eems lagen, aan, om uit te varen. Ook handelde hij destijds met den Prins om de eene of andere stad te winnen.

Na de verovering van Brielle, in 1572, was hij spoedig in het Vaderland terug en werd door den Staten van Holland, met Jonkheer Johan van Vliet, naar het Nooderkwartier opgezonden om op alles order te stellen, en nevens Sonoy het beleid van de zaken des oorlogs in dien oord te hebben. Ook diende hij in 1579 den Staat in Overijssel; bevorderde de toetreding van dat gewest tot de vrijheidsgezinden, en stond Rennenberg bij, die toen nog de goede zaak was toegedaan

Hij had met die van Overijssel groote moeite, vooral toen de ruiters van den Graaf van Hohenlohe die landstreek door hunne strooperijen en geweldadigheden hevig kwelden. Zijne briefwisseling met Graaf Jan van Nassau bewijst hoezeer Oranje zich over die ellende bekommerde, als die aanleiding tot eenen burgeroodog geven kon. De Overijsselaars wilden de burgers en huislieden opvorderen om de ruiters van Hohenlohe te verjagen, en zonden te dien einde hunne Afgezanten aan den Stadhouder hunner provincie. Cant diende ook in deze ongelegenheid met goeden raad.

Bij het overgaan van Amsterdam in 1578 werd hij een der eerste staatsgezinde Raden, en zag zich in het volgende jaar met anderen gemagtigd om naar Utrecht te reizen, ten einde over het sluiten der Unie van Utrecht te handelen, zooals hij die ook namens Holland teekende. Hij was sedert een der voornaamste van het collegie, hetwelk ter behartiging van de belangen der bondgenooten aldaar bleef. Blijkens de notulen der vergadering werd hij met Paulus Buys tot de voornaamste commissiën gebruikt. In 1580 werd hij Burgemeester van Amsterdam, welke waardigheid hij vervolgens nog tienmaal bekleedde.

Intusschen handelde hij met den Hertog van Alençon te

[p. 116]

Antwerpen en wederstond de aanslagen van Leycester, wien hij zoo weinig betrouwde, dat hij gedurende diens verblijf te Amsterdam een harnas onder zijn kleed droeg, en den Graaf niet ging spreken, dan vergezeld van eene stoet gewapende schutters, die hem voor de deur opwachtten.

In 1594 vertrok hij in gezantschap naar Denemaarken, en werd na zijne terugkomst, even als de andere Gezanten, voor zijne goede diensten aldaar bewezen, vereerd met eenen vergulde kop van drie honderd vijftig pond en nog bovendien ieder met honderd vijftig pond voor hunne buitengewone kosten ten dezen gedaan. Vervolgens zonden de Staten Generaal Cant, Cazijn van der Hel uit Gelderland en Doctor Christoffel Arensma uit Friesland naar Oost-Friesland, ter bijligging der geschillen tusschen den Graaf en de stad Emden, waarin zij gelukkig slaagden. Later werd Cant ook Raad van Prins Maurits.

In alle verrigtingen toonde hij zeldzame wijsheid, moed en trouw; bijzonder lofwaardig was hij tevens door gematigdheid in Kerkelijke zaken, vooral gebleken jegens de Roomschgezinden daar hij, toen, in 1580, sommigen spraken van de voornaamste Roomschen de stad uit te jagen, beweerde dat men lieden, die schat en lot betaalden, zoo niet behoorde te handelen, te minder daar men zoo niet had willen gehandeld zijn.

Hij stierf te Amsterdam den 10^den December 1595, en is op het koor der Nieuwe Kerk aldaar begraven met een deftig Latijnsch grafschrift.

Hij was gehuwd geweest aan Anna van Egmond van der Neijenburg, later aan Maria Block. Zijne kinderen te Bremen geboren, werden als inboorlingen verklaard.

Zie Bor, Nederl. Oorl. B. V. bl. 310 (223), 12 (224, 332 (240), B. VI. bl. 413 (302), B. XIII. bl. 32 (89, 90), B. XXXI. bl. 826-829 (38-41), B. XXXII. bl. 59-61 (45-47); (Beaufort) Leven van Willem 1, D. II. bl. 190; Wagenaar, Vederl. Historie, D. VI. bl. 165, 166, 328, 395, D. VII. bl. 250, D. VIII. bl. 245; dezelfde, Beschr. van Amst. St. I. bl. 276, 277, 280, 281, 284, 289, 290, 293, 306, 370, 401, St. II bl. 208, st. III. bl. 300, 301, 357; Scheltema, Staatk. Nederl; Groen van Prinsterer, Arch. de la Mais. d Orange Nassan, Vol. III. pag. 336, 357. Vol. VII. 54 s. s. v. 374.