Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Claas Calff]

CALFF (Claas), die zich naderhand Nicolaas Calff noemde, was de zoon van Cornelis Michielszoon Calff en werd geboren den 20^sten Junij 1677 te West-Zaandam, waar zijn vader scheepsreeder was, eenen zeer aanzienlijken handel dreef en verschillende fabrijken bezat. Deze laatste had geene kosten gespaard aan de opvoeding van zijnen eenigen zoon, en oordeeldde het, naar de gewoonte van die tijd, dienstig, dat deze opvoeding geeindigd werd, door reizen in vreemde landen, tot welke zijne reeds verworven rijkdom hem in staat stelde, en de veelvuldige betrekkingen in de voornaamste koopsteden van Europa den zoon van dienst konden zijn. Deze vertrok den 10^den Junij 1698 over Brielle naar Engeland, en vervolgens over Ostende door Vlaanderen en Braband naar Frankrijk, waar hij eeuige maanden te Parijs doorbragt. Vervolgens deed hij eenen togt langs de kusten en door het Zuiden van dat rijk, ook door Spanje en Savoijen; van Geneve reisde hij naar Italië waar hij de voornaamste steden en plaat-

[p. 16]

sen bezocht, tot aan Napels toe. Hierop reisde hij over Venetië en door Tyrol en Beijeren naar Weenen. Na Hongarijen en Bohemen bezocht te hebben, keerde hij eindelijk door Duitschland en het oostelijke gedeelte van Braband naar het Vaderland terug, na eene afwezigheid van twee jaren. Hij had in alles als een jongeling van aanzien en vermogen en met nut gereisd. Veel had hij bezigtigd. Zijne lust viel bijzonder op oudheden en beeldhouwwerk. Zeer vele penningen, gesneden steenen, kunststukken in basrelief, beelden enz. werden er opgekocht, vooral te Rome, Florentië en Bononië, en van daar naar de zeehavens gezonden, om naar Holland te worden afgescheept.

Calff trad, kort na zijne terugkomst, in den handel van zijnen vader, en bleef, hoezeer hij aan zijnen lust als bevorderaar en kenner van kunst toegaf, een zeer werkzaam en ondernemend koopman, door wiens zorg, zoowel als door die van den vader, het crediet van het handelshuis Cornelis Calff en Zoon, zoodanig rees, dat de woorden: Zoo wis als Calff, ten spreekwoord werden, om alle zorg van wanbetaling weg te nemen.

Calff huwde in 1702 aan Aafje Pieters, die hij in 1713 verloor zonder kinderen over te houden. Waarschijnlijk tot afleiding der droefheid over dit verlies, ondernam hij eene tweede reis naar Frankrijk, die in October 1713 begon en in September van het volgende jaar eindigde. Toen Willem Buys en Sicco van Goslinga, na het sluiten van den vrede van Utrecht, te Parijs als Ambassadeurs van dezen staat waren aangekomen, werd Calff, even als eenige andere aanzienlijke Nederlanders destijds te Parijs aanwezig, verzocht, om zich als Edelman van het gezantschap te willen doen aanmerken, en hij liet zich deze kostbare eer welgevallen. Hij huurde met Johannes Thesing, den zoon van een voornaam koopman op Rusland te Amsterdam, met wien hij in een hotel woonde, eene karos met zes paarden en volledig staatsie-liverei voor vijf dienaren. Alzoo was hij tegenwoordig bij de inhaling en bij het plegtig gehoor der Ambassadeurs, en zoo bragt hij het zijne bij, om hunnen stoet, die zulk eenen bijzonderen naam verwierf, door deftige pracht te helpen vermeerderen, dit duurde evenwel slechts vijf dagen. Door of met de Ambassadeurs verwierf Calff toegang tot de feesten ten hove, dan hij maakte hiervan een spaarzaam gebruik, doch zag onder het geleide der Ambassadeurs zeer veel, waartoe hij anders misschien bezwaarlijk toegang zou hebben gevonden.

Bij zijne terugkomst schikte hij zich wel wederom naar de Zaandammer gewoonte in het stuk der kleeding, doch het deftig huis door hem te West-Zaandam gebouwd en alsnog aanwezig, en de door hem gestichtte aanzienlijke hofstede Polanen, bij Halfweg Amsterdam en Haarlem, welke in het begin dezer eeuw gesloopt is, doch voorheen om den rijkdom en het kostbaar en kunstig beeldwerk zoo beroemd, strekken ten sprekende bewijze op welken voet hij leefde. Bij de tweede komst

[p. 17]

van Peter de Groote, Keizer van Rusland, in Holland, in 1717, werden Calff en zijnen vader ook door dien Vorst bezocht, en hij mogt Peter onderscheidene malen vergezellen, om hem een en ander aan te wijzen. Beide mannen deelden in de vriendschap en het vertrouwen van den Czar, en hunnen handel werd zeer door hem begunstigd.

In 1718 hertrouwde Calff aan Grietje Louwen, uit welken echt hem geene kinderen geboren werden, en hij zag zijne vrouw voor zich ten grave dalen. Zijne zucht voor den koophandel, de zeevaart en de fabrijken bleef zoowel voortduren, als zijne liefde voor kunst en wetenschap. De roem zijner weldadigheid bleef niet alleen bestaan, maar vermeerderde nog, toen zijn uiterste wil na zijn overlijden, den 4^den Mei 1734, bekend werd, aangezien hij daarbij veel goeds stichtte, zoodat zijn naam en nagedachtenis te Zaandam alsnog in zegening is. Een klein maar fraai kabinetje, oude penningen en gesneden steenen, door hem aan eene der Doopsgezinde gemeenten te Zaandam vermaakt, wordt alsnog met zorg bewaard, doch zijn groot kabinet van natuur en kunst, waarvan hij de bijeenhouding in zijn testament had begeerd; is door het ongeluk in den handel van een zijner erfgenamen verkocht en verstrooid geraakt.

Zie Scheltema, Peter de Groote in Holland en te Zaandam, bl. 23, 24, 240 en 241, dien wij hier grootendeels gevolgd zijn.