Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Hendrik Caesarius]

CAESARIUS (Hendrik), geboren te Zalt-Bommel, was in zijne jeugd in de R.K. godsdienst opgebragt, doch op zijn zestiende of zeventiende jaar, door den eerst 's Hertogenbosschen daarna Zalt-Bommelschen Rector Petrus Langenius Agrippa, met de leer der Hervormden bekend gemaakt, daartoe overgegaan. Hij was sedert 1570 Rector der Latijnsche scholen in zijne geboortestad, toen hij in September 1577 door den Kerkeraad te Dordrecht beroepen werd, ‘tot actuele ende ordinarize bediening des H. Evangeliums.’ Hij bleef echter slechts korte tijd aldaar in dienst, nam reeds in het laatst van dat jaar afscheid en vertrok naar Schoonhoven, vanwaar hij, in 1589, naar Utrecht werd beroepen. Hier werd hij wegens zijne Remonstrantsgezinde gevoelens met vier van zijne collega's den 8 Februarij 1619 voor de Vroedschap ontboden en bij monde van den Pensionarus Swalmius aangezegt, ‘dat de Heeren van de Vroedtschap, vermits de gelegentheit en tegenwoordige staet hunner stadt, om sekere gewichtige redenen hadden goedtgevonden

[p. 12]

hen t' ontslaen van hunne diensten. Maer dat men hun hunne gadie en wooning sou laeten genieten, tot vervaertijdt van Paesschen toe, als wanneer op de selve bij de Vroedtschap naerder ordre souden worden gestelt, hun voorts verbiedende te prediken in 't heimelijk of in 't openbaer, ofte eenige vergaderingen bij te woonen, op peene van gestraft te worden, als verstoorders van de gemeene ruste des Landts.’

Caesarius, die omstreeks drie weken geleden, wegens zijne hooge jaren en groote zwakheid, op zijn verzoek was ontslagen, kon niet begrijpen, hoe men hem toen alleen had ontslagen, en nu weer ontbood, om met zijne andere medebroeders afgezet te worden; waarover hij met groote bekommering uitriep. ‘Ik hoop immers, dat mij de Heeren in mijnen hoogen ouderdom van geen armoede zullen laten vergaan;’ waarop zijn collega Johannes Speenhoven, naast hem zittende en zijne verslagenheid bemerkende, zeide ‘Mijn medebroeder, God leeft.’ Karel Ryckewaert, een ander collega van hem, voegde daar nog bij, ‘De Heer zal het voorzien.’ Op den 22^sten Juuij werd Caesarius voor de Staten van Utrecht ontboden, ten einde de acte van stilstand te teekenen, hetwelk hij gewillig deed. In Augustus van het zelfde jaar werd hij afgezet. Hij overleed te Utrecht in 1625, en had bij zijne eerste vrouw Haasken de Vaals tien kinderen verwekt, van welke in 1609 nog zes in leven waren. Van hem zien het licht:

Dank-Predicatie op het gemaakte twaalfjarig Bestand in het jaar 1609. Utr. 1609.

Ziel, Hemel en Helle. Utr. 1622 4^o.

Staat van Regeeringe na den wijzen Raad van Jethro, Priester. Utr. 1625 4^o.

Zijne afbeelding ziet het licht, gegraveerd door Crispijn de Pas in kl. 4^o.

Zie Brandt, Hist. der Reform., Dl. III, bl. 390, 943, 970; Abcoude Naamreg. van Nederd. Boeken, Dl. I, st. III; Beschr. van Bommel, bl. 180-193; de Chalmot, Biogr. Woordenb.; Ypeij en Dermout, Geschied. der Nederl. Herv. Kerk, Dl. II, bl. 76; Schotel, Kerk Dordr., Dl. I, bl. 102; Tideman, de Remonst. Broeders, bl 252.