Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Tobie Constantijn de Bordes]

BORDES (Tobie Constantijn de), zoon van Philip de Bordes en van Anne Maria Jordan, geboren te Amsterdam den 13den December 1773, uit een destig geslacht, werd, wegens de uitnemende gaven van verstand, die zich reeds vroeg in hem openbaarden, tot de wetenschappen, bijzonder tot de Regtsgeleerdheid opgeleid. Op het Gymnasium zijner geboortestad genoot hij het onderwijs van den hoogst voortreffelijken Richaeus van Ommeren en werd in het jaar 1789, onder het houden eener Redevoering tot de lessen van hooger onderwijs bevorderd. Na zich vervolgens in de Regtsgeleerdheid te hebben geoefend, werd hij ten jare 1795 met grooten lof tot Meester in de Regten bevorderd, na het verdedigen van eene Verhandeling over een onderwerp tot het Romeinsche Regt behoorende, en in het zelfde jaar tot Secretaris van het Committé der justitie te Amsterdam benoemd. In 1798 werd hij tot Secretaris bij het Agentschap van Finantie aangesteld; in 1802 tot Secretaris van Thesaurier Generaal en Raden van Finantie, en in 1805 tot Advokaat Fiscaal Generaal voor de middelen te water en te land.

In het jaar 1811, toen bij de inlijving van Holland in het Fransche keizerrijk, het Fransche regterlijke beheer hier te Lande werd gevestigd, werd hij geroepen tot den post van Advokaat-Generaal hij het Hoogen Geregtshof te 's Gravenhage; hier was men inzonderheid in de gelegenheid, om zijne regtskunde, zijn grondig en juist oordeel van toepassing en zijne rondborstigheid op waren prijs te leeren stellen, zoodat dan ook zijne openbare conclusiën meestal grooten invloed oefenden op 's Regters beslissingen, en hij als een der eersten onder zijns gelijken geteld werd. Na 's Lands herboren staatkundig bestaan, in 1813, klom de Bordes op tot den rang van Eersten Advokaat-Generaal bij dat Hoog Geregtshof en van toen af meestal verbonden aan de kamers bij dat Hof in burgerlijke zaken regtdoende, bleef hij als zoodanig ijverig werkzaam tot de invoering der nieuwe Nederlandsche wetgeving, in het jaar 1838, en had hij alzoo, gedurende bijna het vierde van eene eeuw, die ambtsbetrekking bekleed. Bij de oprigting van den Hoogen Raad der Nederlanden in 1838 werd hij tot Prokureur-Generaal bij dat hoogste regterlijke ligchaam aangesteld en, niettegenstaande hij, bij de aanvaarding van die waardigheid, reeds tot schier zes en zestigjarigen ouderdom was opgeklommen, heeft hij dien post met den meesten ijver vervuld; terwijl zijne cordaatheid en onpartijdigheid steeds doorstraalden in zijne veelvuldige berigtschriften en openbare conclusiën in de gewigtigste, vooral burgerlijke regtsgeleerdheid.

Van het vertrouwen en de achting, waarmede zijne medeburgers hem vereerden, getuigt zijne benoeming tot Lid der Tweede Kamer der Staten-Generaal, in welke betrekking hij, sedert 1831, eenige jaren met verlichte vaderlandsliefde en loffelijken ijver

[p. 910]

werkzaam was, tot dat zijne aanstelling tot Prokureur-Generaal bij den Hoogen Raad de voortduring van dat Lidmaatschap niet langer scheen te veroorloven:

Onder de onderscheidene bijzondere Commissiën welke hem onder zijne opvolgende betrekkingen werden opgedragen, behoorde ook die van commissaris der Handelmaatschappij voor den stad 's Gravenhage. Reeds sedert 1817 met de Ridderorde van den Nederlandschen Leeuw versierd, werd hij in 1843 tot kommandeur dier orde benoemd.

Ofschoon de Regtsgeleerdheid, welke hem, als daarin uitnemend bedreven, eene zoo eervolle loopbaan opende, het hoofdvoorwerp zijner studiën was, wist hij echter ook andere wetenschappen en letteroefeningen op prijs te schatten, en was inzonderheid met eene blakende zucht voor de eer der Vaderlandsche Letterkunde bezield; weshalve ook zijne benoeming tot Lid van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden, in den jare 1829 hem hoogst welgevallig was, en met dankbaarheid door hem werd aangenomen.

Hij overleed den 3den October 1845. Zijne echtgenoote Alida Maria Petronella van Toulon, die hem den 28sten October 1844 ontviel, liet hem vier zonen en eene dochter na.

Als mensch verdiende en genoot de Bordes ook, wegens de regtschapenheid van zijn karakter, zijne menschenliefde en ongeveinsde Godsvrucht, de achting van allen, die hem kenden; en, gelijk hij, als zoon, zijne pligten getrouw vervuld had, zoo volbragt hij, met geene mindere getrouwheid, die van liefderijk echtgenoot en verstandig en zorgvuldig vader, en mogt ook het genoegen smaken, van zijne kinderen met eer in de Maatschappij geplaatst te zien.

Zie Vaderl. Hist. ten verv. op Wagenaar D. XXXIV. bl. 173; Algem. Konst- en Letterbode voor 1829, D. I. bl. 424 en vooral Weekblad voor het Regt, 13 Nov. 1845, en M. Siegenbeek, in de Handel. der Jaarl. Verg. van de Maats. der Nederl. Letterk. te Leiden, gehouden den 18den van Zomermaand 1846, bl. 11-14, welke beide laatste wij hier grootendeels gevolgd zijn.